Sahabenin tanımı
Kime sahabe denir
sahabi kşme denir

Âlimler SahÂbî’nin tanımı ile ilgili farklı goruşler beyan etmişlerdir Hafız İbn-i Hacer el-AskalÂnî "El-İsÂbe" adlı eserinde bu konuyu ele almış, bu konudaki sahih olan goruşleri acıklamış ve meseleyi uzun uzadıya incelemiştir Biz ise onun incelemesinin ozetini burada nakletmekle iktifa edeceğiz
İbn-i Hacer (ra) diyor ki; sahÂbî konusunda vÂkıf olduğum en sahih tarif şoyledir: "SahÂbî, Peygamber (SallallÂhu Aleyhi ve Sellem)'e iman (edip), iman ettiği halde kendisiyle bir araya gelen ve İslÂm uzere olen kişidir" Tarifte yer alan; "Peygamberle bir araya gelen" ifadesinin genellemesine gore; sohbetinde uzun veya kısa bir sure mecliste bulunmuş olsun, O'ndan hadis rivayet etsin veya etmesin, O'nunla savaşa katılmış olsun veya olmasın, ancak yine meclisinde bulunmamış olsa dahi de bir defa gormuş olsun veya korluk gibi bir sebepten dolayı O'nu gormemiş olsun, dolayısıyla sadece onunla karşılaşmış olan bir kimseye de sahÂbî denir
Yine tarifte gecen ‘iman ettiği halde’ ifadesine gore bir kimse kÂfir olduğu halde Peygamber (SallallÂhu Aleyhi ve Sellem)’le karşılaşmış ve bilahare iman ettikten sonra Peygamber (SallallÂhu Aleyhi ve Sellem)’le bir daha karşılaşmamış ise, ‘SahÂbî’ sayılmaz
Yine tarifte gecen; "İslam uzere olmuş" ibaresine gore; bir kimse Peygamber (SallallÂhu Aleyhi ve Sellem)'le kendisine iman etmiş olarak karşılaşmış, ancak daha sonra -Allah korusun- murted olmuş ve murted olarak olmuş ise yine ‘sahÂbî’ sayılmaz Bu kabilden az sayıda bazı kimseler olmuştur Ote yandan, bir kimse mumin olarak Peygamber (SallallÂhu Aleyhi ve Sellem)'le karşılaşmış daha sonra murted olmuş, daha sonra tekrar olmeden İslÂm'a donmuş ise, ikinci bir defa karşılaşsın veya karşılaşmasın yine de ‘sahÂbî’ sayılır
BuhÂrî'nin Hocası Ahmed bin Hanbel gibi muhaddisler ve bunlara tabi olan alimler nezdinde tercih olunan en sahih goruşe dayanmaktadır Bunun otesinde diğer şÃ‚z goruşler de vardır (El-İsÂbe, 1/7-8)
Bu acıklamalardan sonra konuyla ilgili değişik tarifler ve değerlendirmeler şoyledir:
Sahabî'nin tarifiyle ilgili bir bilgi olması bakımından yapılan tarifleri kısaca sıralayıp, en sonunda muhtar ve mu'teber olan goruşu vereceğiz

1) Sahabî: Uzun muddet Hz Peygamberle beraber bulunup, O'ndan hadis rivayet eden ve
O'nun hallerini araştırıp bilen kimsedir (1) Usulculer ve bir kısım ulema bu goruştedir (2)

2) Sahabî: Hz Peygamber (SAV) ile bir sene veya iki sene beraber olup, onunla bir veya iki gazveye iştirak eden kimsedir Bu tarif daha ziyade Said b el-Museyyeb'den naklolunuyor (3) Ancak, bu durumda sahabî olarak bilinen pek cok kimseyi dışarıda bırakmak mecburiyeti hasıl olacak Ayrıca bu rivayetin zayıf olduğu da nakledilir (4)

3) Sahabî: Uzun muddet birlikte olmakla beraber, ondan hadis alıp rivayet edendir (5)

4) Sahabî: Hz Peygamber'i musluman, bÂlig ve akıllı olarak goren kimsedir [6]

5) Sahabî: Nebî (SAV)'in zamanına yetişen herkestir Musluman olmak şartıyla O'nu gormese bile sahabî'dir (7)

6) Sahabî: HzPeygamber'in, kendisiyle hususiyyet kesbettiği, kendisinin de O'nunla
hususiyyet kesbettiği kimsedir Bu şartı Maverdi koşmuştur [8]

7) Sahabî: "HzPeygamber (SAV)'e iman ederek onunla karşılaşan ve musluman olarak olen kimsedir" İbn'u Hacer'in, elde ettiğim bilgilerin en doğrusu, dediği tarif budur (9)

Buharî Hazretleri, Sahih'inde, musluman olarak olme şartım koşmamış sadece, "Hz Peygamber'le sohbet eden veya O'nu goren musluman, sahabî'dir"(10) diye tarif etmiştir Aynî, bu tarife "ve musluman olarak olen" ifadesini ekleyerek, akla gelecek şuphelerin gideceğini ifade eder190
İbnu Hacer'in yaptığı bu tarife, “Onunla karşılaşan” ifadesi kullanılmak suretiyle, Hz Peygamber'le beraberliği uzun muddet olan da girer, olmayan da O'ndan rivayet eden de girer, etmeyen de O'nunla beraber savaşa iştirak eden de girer, etmeyen de O'nu gozuyle goren de, herhangi bir (a'malık gibi) sebeple onu gormeyen de sahabî'dir (12)
Tarifte gecen "Hz Peygamber'e iman ederek" kaydıyla HzPeygamber zamanında kÂfir olarak O'nu gorse de sonradan musluman olsa ve bir daha mu'min iken HzPeygamber'i gormese o kimsenin sahabî olamıyacağı anlaşılır (13) Kayser'in elcisi gibi (14)
HzPeygamberi vefatından sonra henuz defnedilmeden cenazesini goren kimse de sahabî sayılmaz Ebu Zueyb Huveylid bHalid el-Huzeli gibi (15)
İbnu Hacer'in yaptığı tarifte "HzPeygamber'e İman" şartı olduğu icin, diğer peygamberlere iman ederek, Hz Peygamber Efendimizi goren ehl-i kitap da sahabî sayılmaz Nitekim, Hz Muhammed (SAV) ile peygamberliğinden once karşılaşanların durumu boyledir İhtimalli bir durum olduğunu soyleyen ibnu Hacer, Rahib BÂhira ve benzerlerini misÂl veriyor (16)
Cinlerden ve meleklerden mukellef olanlar, HzPeygamber'e iman ederek onu gormuşlerse, onların da sahabî olacağını soyleyen Âlimlerimiz vardır (17)
Bir kimse, musluman olarak, Hz Peygamber'le karşılaşsa, sonra –Allah korusun- islÂm'dan donse, eğer tekrar musluman olmadan olurse o, sahabîlikten cıkmıştır Ancak tekrar islÂm'a donerse, Rasûlullah'ı gormeden olse bile musluman olarak olmek şartıyla sahabîliği devam eder Kurra b Meysere, Esas b Kays bu kabildendir (18)
Bir kimsenin sahabî olabilmesi icin Hz Peygamber'le temyiz yaşındayken buluşmuş olmasını şart koşanlar var ise de bulûğa ermesi şart değildir Bu hususta bazı ihtilaflar vardır Ancak Peygamberimizin torunları Hasan ile Huseyin gibi pek cok sahabî'nin bulunması, temyiz yaşının yeterli olduğuna bir delildir Peygamber Efendimiz'in, cocukken dua buyurduğu veya ağzına hurma vs şeylerle tahnik yaptığı ve isim verdiği cocukların, sahabîliği hususunda ihtilaf vardır (19)
Ehl-i velayetten birinin, Hz Peygamber'i keşif yoluyla gormesi veya bir kimsenin O'nu ruyada gormesi, o kimseyi sahabî yapmaz Alem-i şehadette gormek şarttır(20)