Lokman Hakim
Lokman
Hakim



Peygamber veya velî. Davud aleyhisselam zamÂnında, Arabistanın Umman tarafında yaşadı. Davud aleyhisselamla goruşup ondan ilim oğrendi. Davud aleyhisselama peygamberlik bildirilmeden once, muftî olan Lokman Hakim, Davud aleyhisselama peygamberlik bildirildikten sonra fetv vermeyi bıraktı. Davud aleyhisselama ummet oldu. Kendisine hikmet verildi. Eyyub aleyhisselamın teyzesinin oğlu olduğu da rivÂyet edilmektedir. Fransız bilginlerinin, Calinosun (Galenin) bir adı da Lokman Hakim idi demeleri yanlıştır. Cunku Lokman Hakim, Davud aleyhisselam zamÂnında; Calinos (Galen) ise, ondan bin yıl kadar sonra yaşamıştır. Lokman ismi KurÂn-ı kerîmde gecmekte olup, bir sûreye (otuz birinci sûre) Lokman ismi verilmiştir. Bu sûrenin on ikinci Âyetinde meÂlen; “Biz Lokmana hikmet verdik. buyrulmaktadır. Buradaki hikmet tÂbirinin; akıl, anlayış, ilim, ilimle amel etmek ve doğru karar vermek demek olduğu tefsîr kitaplarında yazılıdır.

Lokman Hakim tabiplerin pîridir. Hikmetli sozleri ve oğluna verdiği nasîhatlar meşhurdur. KurÂn-ı kerîmde Lokman sûresi 3. Âyet-i kerîmede meÂlen; “Bir vakit Lokman oğluna oğut vererek şoyle demişti: Yavrum! Allaha ortak koşma, cunku şirk cok buyuk zulumdur. buyrulmaktadır.

Lokman Hakime sen bu hÂle nasıl geldin dediklerinde; “Doğru sozlu olmak, emÂneti yerine getirmek, luzumsuz soz ve işi terk etmekle. cevÂbını verdi. İnsanlar ondan nasîhat istediler, o da şoyle nasîhat etti: Oncekilerin ve sonrakilerin ilimleriyle amel edilebilmesi icin sekiz şeye dikkat etmek herkese lÂzımdır. Dort zamanda dort şeyi korumak gerekir; Namazda gonlu, halk arasında dili, yiyip icmede boğazı, bir kimsenin evine girince de gozu korumaktır. İki şeyi hÂtırdan hicbir zaman cıkarmamalıdır. Bunlar; Allahu teÂlÂnın buyukluğu ve olumdur. İki şeyi de tamÂmen unutmaya calışmalıdır. Bunlar da; bir kimseye yapılan iyilik ile dost ve yakınlardan gorulen kotuluktur.

Lokman Hakimin oğluna nasihatlarının bir kısmı şoyledir: “Ey oğlum! Duny derin deniz gibidir. Cok insanlar onda boğulmuştur. Gemin takvÂ, yukun îmÂn, hÂlin tevekkul olsun, umulur ki kurtulursun.

“Ey oğlum! Âlimlere karşı oğunmek, akılsızlarla inatlaşmak ve meclislerde, toplantılarda gosteriş yapmak icin ilim oğrenme! İhtiyÂcım yok diyerek de ilmi terk etme.

“Ey oğlum! Allahu teÂlÂyı anan (hÂtırlayan) insanlar gorursen onlarla otur. Âlim olsan da, ilminin faydasını gorursun ve ilmin artar, sen ehil isen sana oğretirler. Allahu teÂl onlara olan rahmetinden seni de faydalandırır. Allahu teÂlÂyı zikretmeyenleri gorursen onlardan uzak dur.

“Ey oğlum! Horoz senden daha akıllı olmasın! O, her sabah zikir ve tesbih ediyor, sen ise uyuyorsun.

“Ey oğlum! Secilmiş kullara teslim ol, kotulerle dost olma.

“Ey oğlum! İnsanlara iyilikleri emir ve nasîhat edip kendini unutma! Yoksa mum gibi olursun. Mum insanları aydınlatır, fakat kendini yakıp eritir.

“Ey oğlum! Yalandan cok sakın! Cunku dînini bozar ve insanlar yanında muruvvetini azaltır. Bununla hayÂnı, değerini ve makÂmını kaybedersin.

“Ey oğlum! Kotu huydan, gonul dağınıklığından sakın. Sabırsız olma, yoksa arkadaş bulamazsın. İşini severek yap, sıkıntılara katlan. Butun insanlara karşı iyi huylu ol.

“Ey oğlum! Hep uzuntulu olma, kalbini dertli kılma. İnsanların elinde olana tam etmekten sakın. KazÂya rÂzı ol ve Allahu teÂlÂnın sana verdiği rızka kanÂat et.

“Ey oğlum! Duny gecici ve kısadır. Senin duny hayÂtın ise azın azıdır. Bunun da azının azı kalmış, coğu gecmiştir.

“Ey oğlum! Tovbeyi yarına bırakma, cunku olum ansızın gelip yakalar.

“Ey oğlum! Sukût etmekle pişmÂn olmazsın. Soz gumuş ise sukût altındır.

“Ey oğlum! HelÂl lokma ye ve işlerinde Âlimlere danış, işlerini nasıl yapacağını onlara sor.

“Ey oğlum! Âlimler meclisine devÂm et. Bahar yağmuru ile yeryuzunu yeşillendiren Allahu teÂlÂ, Âlimlerin meclisindeki hikmet nûru ile de muminlerin kalbini aydınlatır.

“Ey oğlum! Amel ancak yakîn (Allahu teÂlÂya olan ilim ve mÂrifet) ile yapılır. Herkes yakîni nisbetinde amel eder. Amel noksanlığı, yakîn noksanlığından gelir.

“Ey oğlum! Bir hat işlediğinde hemen tovbe et ve sadaka ver.

“Ey oğlum! Olumden şuphe ediyorsan uyku uyuma. Uyuduğun ve uyumak mecbûriyetinde kaldığın gibi, olume de mahkûmsun. Dirilmekten de şuphe ediyorsan, uykudan uyanma. Uykudan uyandığın gibi oldukten sonra da dirileceksin.

“Ey oğlum! HelÂl kazanc ile yoksulluktan korun. Yoksul kimse şu uc musîbetle karşılaşır: Din zayıflığı, akıl zayıflığı ve muruvvetin kaybolması.

“Ey oğlum! Merhamet eden merhamet bulur. Sukût eden selÂmete erer, hayır soyleyen kÂr eder, kotu konuşan gunahkÂr olur, diline hÂkim olmayan pişmÂn olur.

“Ey oğlum! Duny malından yetecek kadarını al, fazlasını Âhiret icin hayra sarfet, Sıkıntıya duşecek ve başkasının sırtına yuk olacak şekilde de tembellik etme.

“Ey oğlum! Sakın kimseyi kucuk gorup hakÂret etme. Cunku onun da senin de rabbimiz birdir.

Lokman Hakimin oğlu: “Babacığım, insanda hangi haslet daha iyidir? diye sorunca; “Temiz, hÂlis din. buyurdu. Eğer iki haslet olursa? “Din ve mal, uc haslet olursa? “Din, mal ve hayÂ. buyurdu. Dort haslet olursa? dedi. “Din, mal, hay ve guzel ahlÂk. buyurdu. Beş haslet saymak icÂbederse diye sorunca; “Din, mal, haya, guzel huy ve comertlik. buyurdu. Altı haslet sayarsak deyince; “Ey oğlum! Allahu teÂl her kime bu beş iyi hasleti verdiyse, o kimse mumin ve muttekîdir. Allahu teÂl katında velî ve sevgilidir. Şeytanın şerrinden uzaktır. buyurdu. Oğlu: “Babacığım, insanda en kotu haslet hangisidir? dedi. “Allahu teÂlÂyı inkÂrdır. buyurdu. İki olursa dedi. “İnkÂr ve kibirdir. buyurdu. Uc olursa dedi. “İnkÂr, kibir ve şukur azlığı. buyurdu. Dort olursa dedi. “İnkÂr, kibir, şukur azlığı ve cimrilik. buyurdu. Beş olursa diye sorunca; “İnkÂr, kibir, şukur azlığı, cimrilik ve kotu ahlÂk. buyurdu. Altı olursa deyince; “Ey Oğlum! Bu beş kotu hasletin bulunuduğu kimse munÂfıktır, şakîdir ve Allahu teÂlÂdan uzaktır. buyurdu.

Lokman Hakime “Hikmete nasıl kavuştun? diye sorulduğunda; “Benden gizlenen şeyi araştırmadım. Vazîfem olmayan şeyin uzerinde durmadım. buyurdu.

Hafs bin Omerden rivÂyet edildi ki: Lokman Hakim, yanına bir hardal torbası koydu ve oğluna nasîhat etmeye başladı. Her bir nasîhatte bir hardal tÂnesini cıkardı. NihÂyet hardalları tukendi. Sonra da; “Ey oğlum! Sana o kadar nasîhat ettim ki, şÃ‚yet bu nasîhatler bir dağa verilseydi, dağ yarılır, parca parca olurdu. buyurdu. Oğlu da bu nasîhatleri tuttu. Lokman Hakim

ALLAH razı olsun kardeş emeğine sağlık