TanzîmÂt'ın îlÂnından sonra, Ahmed Cevded Paşa'nın başkanlığında bir komisyon tarafından hazırlanan; İslÂm hukûkunun muÂmelÂta (alışveriş, şirketler, hibe v.b.) Âit hukumlerinin Hanefî mezhebine gore maddeler hÂlinde tertibinden meydana gelen kÂnunlar veya bu kÂnunları icerisine alan mecmûa.

Gunluk işlerde dînin emirlerine uygun davranabilmek icin her muslumanın Mecelle kitabının başındaki yuz maddeyi iyi bilmesi ve anlaması lÂzımdır. Kitap da bir başlangıc ile on altı kısım vardır. Hepsi bin sekiz yuz elli bir (1851) maddedir.

Tanınmış hukukculardan Ali Haydar Bey, Âtıf Bey ve HÂcı Reşîd Paşa (rahmetullahi teÂl aleyhim ecmÂin) Mecelle'yi ayrı ayrı şerh etmişlerdir. Her biri ceşitli cildler hÂlinde basılmıştır. Bunları okuyan garb bilginleri, İslÂm hukûkuna ve ondaki bilgi lerin inceliğine ve cokluğuna hayran kalmaktadır.

Mecelle'nin icerisindeki maddelerden bÂzıları şoyledir:
1) Kendi malı sanarak, başkasının malını telef eden oder.
2) Birinin ayağı kayıp, başkasının malını telef etse oder.
3) Başkasının elbisesini cekip de yırtan tamam kıymetini oder. Elbiseyi tutup , sÂhibi cekmekle yırtılsa, yarısını oder.
4) Mazlum olanın, başkasına zulm etmeye hakkı yoktur.
5) Birinin malının telef olmasına sebeb olan oder. Ahırın kapısını acıp, hayvan kacarak zÂyi olsa oder.

__________________