EBÛ DUCÂNE



Hicretten once İslÂm'a giren EnsÂr'ın kahramanlarından meşhur sahÂbî. Asıl adı Sammak olup, Hazrec'in Saideoğulları kabilesine mensuptur.

Hz. Peygamber hicretin birinci yılında MuhÂcirler ile EnsÂr arasında "kardeşlik" tesis ettiğinde, Ebû DucÂne de MuhÂcirlerden Utbe b. Gazvan ile kardeşlik oluşturmuştur. Ebû DucÂne, EnsÂr'ın ve İslÂm askerlerinin en cesur savaşcılarındandır. Uhud savaşında Rasûlullah, uzerinde "korkaklıkta utanc, ileri gitmekte şeref var, kişi korkaklıkla kaderden kurtulamaz" yazılı bir kılıcı eline alarak, "bu kılıcın hakkını kim verir?" diye sormuş, Ebû DucÂne de kılıcı alarak savaşmıştır. Başını kırmızı bir sargı ile saran Ebû DucÂne, duşman saflarını yararak Ebû Sufyan'ın karısı Hind'in yanına kadar Ulaşıp, onu yalnız başına yakalamış fakat "Rasûlullah'ın kılıcı ile yalnız bir kadının başını kesmek bana lÂyık değildir" diye tekrar geriye donmuştur. Savaşın kızıştığı ve Rasûlullah'ın oldurulduğu soylentileri cıkarılarak musluman ordusunun moralinin bozulduğu sırada Rasûlullah'ın cevresini, Ebû Bekir, Omer, Ali, Abdurrahman, Sa'd, Zubeyr, Talha, Ebû Ubeyde ve Ebû DucÂne kuşatmışlardı. Ebû DucÂne, Rasûlullah (s.a.s.)'in uzerine kapanarak duşman oklarına ve taşlarına karşı kendisini siper etmiş, yaralanmıştır. Muşriklerden Asım ve Ma'bed'i olduren odur (Vakidi, Meğazî, s.63).

Uhud gazvesinin buyuk kahramanlarından biri olarak, Ebû DucÂne'den bahsedilir. Bu savaşta elinde birkac tane kılıcın kırıldığı; savaş meydanında mağrur olarak yuruduğu sırada ashabdan bazılarının onun bu hareketine itiraz etmelerine Rasûlullah'ın, "Allah yolunda cihad eden bir adamın cihadıyla ovunmesine karışılmaması''nı soylediği rivÂyet edilir (İbnu'l-Esir, Usdu'l-GÂbe, V, 148).

Nadiroğulları seferinden sonra ele gecirilen ganimetlerden Ebû DucÂne de payını almıştır (İbn Sa'd Tabakat, II, 353). Siyer yazarları Rasûlullah'ın gazvelerinde onun seckin bir yeri bulunduğundan soz etmişlerdir. Butun savaşlarda korkusuzca one alıp carpışmasıyla İslÂm ordusuna buyuk bir cesaret orneği olmuş, askerleri savaşa teşvik ederek moral kazanmalarını sağlamıştır. İrtidat edenlere karşı girişilen Yemame savaşında da yalancı peygamber Museylime'nin mağlup edilmesinde onun bu kahramanlığının buyuk etkisi olmuş (Usdu'l-GÂbe, II, 353), nihÂyet Ebû DucÂne Ridde savaşlarında şehid duşmuştur.

Ebû DucÂne Rasûlullah'ın yakın ashÂbından birisi olmasına rağmen kendisinden hic hadis rivÂyet edilmemiştir. Bunun en onemli sebebi, onun Rasûlullah'tan hemen sonra şehid olmasıdır. Bu sahÂbînin (r.a.) Hz. Peygamber'e itÂati ve imanının sağlamlığı onu en yuksek mertebelerden birine, şehidliğe goturmuştur. Bu sebeple o İslÂm'î hareketin buyuk mucÂhidleri arasında bir sembol olmuştur. Tarihciler onun şu mısrasını nakletmişlerdir:

"Ben, sevgili peygamber ile ahde girmiş bir kimseyim,

Hurma korulukları yakınında tepenin eteğinde olduğumuz zaman."

(İbn HişÃ‚m, es-Sîre s.563: Taberî, s.1425-1426).

Şamil İA
__________________