Tohumlarında %18-24 oranında yağ, %35-45 oranınıda protein iceren ve toprağa organik madde ve azot sağlayan bir bitki olan soya fasulyası ulkemizde hem ana urun hemde ikinci urun olarak kullanılmaktadır. Ege , Akdeniz, Guneydoğu Anadolu bolgelerinin sulanır tarım alanlarında 2. urun olarak ekilmektedir.
Ekim zamanı
Ana urun olarak ekilecekse nisan ayı ortasından mayıs ayı ortalara kadar ekilebilir. Ana urn soya tarımında ekim zamanı toprak sıcaklığına gore ayarlanmalıdır. Toprak sıcaklığı en az 10-12 oC olmalıdır. 2. urun soya ekimi buğday hasadından sonra 10-15 gun icerisinde bitirilmelidir. En gec temmuz ayının birinci haftasını gecmemelidir. 2. urun soya tarımında ekimin gecikmesi verimi azaltır ve hasadın yağmurlu doneme kalmasına neden olur.
Bakteri Aşılama
Soya tohumuna ekimden once soya bakterisi aşılanır. Tohumların bu kultur ile aşılanması sayesinde soya koklerinde nodozite oluşur. Boylece verim ve urunun protein oranı artar. Aynı zamanda hem daha az azotlu gubre kullanılmış hemde koklerindeki nodozitelerle bir dekara 6-7 kg saf azot biriktirerek soyadan sonra gelecek bitkiye azot bırakmasına yardımcı olunur. Tohum aşılamasında şunlara dikkat edilir. Aşılama materyali taze olmalı, aşılanmış tohumlar guneş ışığı etkisine bırakılmamalı, ekilinceye kadar serin ve golge bir yerde saklanmalıdır. 100 kg tohuma 1 kg su , 1 kg bakteri hesabıyla aşılama yapılmalıdır.
Ekim
Mibzerle yapılmalıdır. Sıra arası 60 cm. den fazla olmamalıdır.Sıra uzeri 4-5 cm. olmalıdır. Ekim derinliği 3-4 cm. olmalıdır.Dekara atılacak tohum miktarı 6-8 kg ‘dır.
Gubreleme
Soya ekiminde bakteri kullanılacağından fazla azot vermeye gerek yoktur. Onerilen gubre miktarı 2,5 kg /da. saf azot, 6 kg/da. saf fosfordur.
Gubre ceşitlerine gore 1 dekara verilecek miktar:
1-%18-46 Diamonyum fosfat 13-15 kg
2-%21 Amonyum sulfat 12 kg
%16-18 super fosfat 35 kg
3-%20 Amonyum nitrat 13 kg
% 16-18 super fosfat 35 kg
4-%46-48 triple superfosfat 14 kg
%20 Amonyum nitrat 13 kg
Kombine mibzerle ekim yapılacaksa gubre ekimle birlikte verilir. Cekili mibzerle ekim yapılacaksa diskarodan once serpilir ve diskaro cekilerek toprağa gomulur.
Bakım İşleri
Ekim derinliği toprak ve hava nemi ile toprak ve hava sıcaklığına bağlı olarak 5-7 gun icerisinde cıkar.
Sulama
Maksimmum verim icin su gereksinimi, iklim ve gelişme donemi uzunluğuna bağlı olarak 450-550 mm. arasındadır. İyi bir urun zamanında ve yeterli su verilmelidir. Soya fasulyasında aşağıdaki gelişim donemlerinde sulama yapılmalıdır.
1. nci su: Bitki boyları 8-10 cm. olduğunda
2.nci su :İlk cicekler gorulmeye başlandığında
3.ncu su:Alt baklalar şişmeye başladığında
4.ncu su:3.ncu sudan 10-15 gun sonra yapılmalıdır.
Capalama
Yabancı ot kotrolu bitkinin tum gelişme devresinde yapılması en uygundur. Genellikle ekimden once veya cimlenme oncesi herbisit uygulaması ile cıkış sonrası herbisit uyğulamaları yabancı ot savaşımı icin onerilmektedir.Tarladaki ot yoğunluğuna gore 2-3 kez traktorle ara capası yapılmalıdır. Ozellikle birinci ve ikinci sulamadan sonra bitki sıklığına bağlı olarak yabancı ot gelişimi zayıflar ve coğunlukla ucuncu capaya gerek kalmaz.
Hasat
Hasat bicerdover ile yapılır. Hasat zamanı soyanın sararmış yaprakları kurur ve dokulur. Yaprakların dokulmesinden 3-4 gun sonra tarlaya bicer-dover sokulabilir. Hasat zamanı baklalar ceşide gore kirli sarı veya esmerimsi bir renk alır. Hasat icin alt baklalarkontrol edilir. Daneler sertleşmiştir ve dişle zor kırılır. Hasat zamanı gecikilirse baklalar catlamaya başlar ve bu urun kaybına neden olur. Hasat ana urunde eylul ayı ortası-sonu ;2. urunde ise ekim ayı ortasında yapılabilir. Hasattan sonra rutubet miktarını azaltmak icin urun 3-5 gun sure ile guneşte veya satınalma yerlerindeki suni kurutucularda kurutulmalıdır. Hasat ve harman işlemi sırasında tohum nemi %12 den duşuk ise tohumların cabuk kırılması, cimlenme ve canlılığının yitmesine neden olur. Hasatta bicer-doverin hızı yavaş olmak ve en duşuk devirde calıştırılmalıdır. Tohum yabancı maddelerle karışık ise temizlenmeli , nemi %14’den yuksek ise golgede havalandırılıp- kurutulup nemi duşuruldukten sonra depolanmalıdır.
Yabancı Ot
Yabancı otlarla mucadelede herbisit kullanılabilir.Herbisit kullanımında yabancı ot yoğunluğu ve bunların dar veya geniş yapraklı oluşlarına gore ilac secimi yapılmalıdır.İlac dozu ,toprağın yapısı ve yabancı ot yoğunluğuna gore yapılmalıdır.
Zararlılar
Yeşil kurt, Kırmızı orumcek, Beyaz sinek ,Pamuk yaprak kurdu, Cizgili pamuk yaprak kurdu ,Kokulu yeşil bocek soya bitkisine zarar verir.
Hastalıklar
Tohum curukluğu ve fide hastalıkları, Kok ve alt govde curukluğu, Govde ve bakla hastalıkları Antraknoz, Yaprak yanıklıkları,Virus hastalıkları, Tomurcuk yanıklığı, Sarı mozaik hastalığı onemli soya hastalıklarıdır.
Hastalık, zararlı ve yabancı ot mucadelesi konusunda Tarım ve Koyişleri Bakanlığı’nın İl ve İlce teşkilatına muracat edilmelidir.
__________________