EvliyÂnın buyuklerinden ve UşşÃ‚kîye yolunun kurucusu. İsmi Hasan, lakabı HusÂmettîn'dir. 1475 (H.880) senesinde BuhÂr 'da doğdu. Soyu Hazret-i Huseyin'e ulaşır. Hacı Teberruk isminde bir tuccarın oğludur. Anadolu'ya gelip, Uşak'ta yerleştiği icin "UşşÃ‚kî" denildi. HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî, ilk tahsîlini babasının nezÂret ve himÂyesinde tamamladı. Babasının vefÂtı uzerine ticÂretle meşgûl olmaya başladı. Uzuntu icinde uyuduğu bir gece, ruyÂsında ona; "Boş yere ticÂretin zahmetini cekmek, hakîkat ehli icin zarar ve ziyÂndır. Arzun Âhiret ticÂreti, yÂni Allahu teÂlÂya kavuşmak olsun. GÂyen sonsuz sermÂyeyi elde etmek ise, duny mallarından yuz cevirip, Anadolu'nun guzel şehirlerinden Uşak'ta oturan Emir Ahmed-i Semerkandî (Emir: Peygamber Efendimizin (SAV) torunu Hz. Hasan'ın soyundan gelenlere verilen isim.) hazretlerine varıp teslim ol. Uzlet koşesine cekilip, dÂim Rabbin ile bulun!" denildi. İşte bu mÂnevî işÃ‚retten ve almış olduğu emirden sonra kendinde bir başkalık hisseden HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî hazretleri, bir an once bu zÂta kavuşmak arzusu ile yanıp tutuşmaya başladı. Babasından mîrÂs kalan butun mallarını, servetini ve kurulu ticÂret duzenini kardeşi Mahmûd Celebi'ye bağışlayıp, kalbinden duny sevgisini uzaklaştırdı. Durmadan icini yakan aşk ateşinin tesiri ile, yaya olarak BuhÂrÂ'dan ayrılıp yola cıktı. Aylarca suren zahmetli ve meşÃ‚kkatli yolculuklardan sonra, Erzincan vilÂyetine geldi. Burada Molla Muhammed Erzincani Hazretlerinin postişinleriyle halvette ve sohbetlerde bulundu. Halvetiyye neşesi taşıyan Nur-i Bahşiyye ve Kubreviyye kollarından icazetlendi. Bilahare Uşak ‘ta bulunan İzzettin Karamani Hazretleri 'nin hulefasından, kendisine alemi menamda işaret olunan Emir Ahmed-i Semerkandî Hazretlerine intisap ederek, sÂdık bir talebesi oldu. Hakîkî rehber olan bu buyuk Âlime bağlılığının kuvveti sÂyesinde kemÂle kavuşup, evliyÂlığın yuksek derecelerine ulaştı. Emîr Semerkandî hazretleri, kısa zamanda evliyÂlık makÂmına yukselen HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî 'ye, aldığı mÂnevî emir uzerine hilÂfetnÂme verdi. Hocası Emir Ahmed-i Semerkandî 'nin Âhirete irtihÂlinden sonra, onun yerine gecti ve talebe yetiştirmeye başladı. Kısa zamanda ismi guneş gibi parladı ve şohreti cok uzaklara yayıldı. O sırada devrin pÂdişÃ‚hı, Sultan İkinci Selîm HÂn idi. PÂdişÃ‚hın iki oğlundan biri olan ŞehzÂde MurÂd, Manisa'da vÂli idi. ŞehzÂde MurÂd, HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî Hazretlerine, kendisinin sultÂn olup olmayacağını anlamak uzere, bir mektupla hizmetcisini Uşak'a gonderdi. Uşak'a varan haberci, doğruca HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî 'ye giderek, huzura kabûl edilmesini ric etti. Huzûra kabûl edilen haberci, daha mektubu HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî hazretlerine vermeden ve ziyÂreti hakkında bir şey soylemeden, UşşÃ‚kî hazretleri ona; "Git! ŞehzÂdeye soyle! Hemen İstanbul'a hareket etsin. Filan gun saltanat tahtına oturacaktır." dedi. Haberci, hemen Manisa'ya donerek mujdeyi ŞehzÂde'ye bildirdi. ŞehzÂde MurÂd, vakit gecirmeden İstanbul'a hareket etti. Balıkesir'e geldiğinde, Vezîr-i Âzam Sokullu Mehmed Paşa'nın gonderdiği elcilerle karşılaştı. Elciler, SadrÂzamın mektubunu ŞehzÂde'ye verdiler. Mektubu okuyan ŞehzÂde, bu mektuptan babası Sultan İkinci Selîm'in vefÂt ettiğini, SadrÂzamın olum haberini halktan sakladığını ve kendisini tahta cıkarmak uzere dÂvet ettiğini oğrendi. İstanbul'a giderek, HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî 'nin haber verdiği zamanda, Sultan Ucuncu MurÂd HÂn nÂmıyla tahta gecti. Bu hÂdiseden sonra, Sultan MurÂd HÂnın HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî hazretlerine karşı sevgi ve hurmeti coğaldı. Onun kÂmil bir zÂt olduğuna guveni bir kat daha ziyÂdeleşti ve kendisini İstanbul'a dÂvet etti. Bunun uzerine HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî, Uşak'tan ayrılıp, İstanbul'a geldiğinde; PÂdişÃ‚h, erkÂnı ve buyuk bir halk topluluğu tarafından hurmet ve tÂzim ile karşılandı. Aksaray civÂrında oturması icin HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî'ye bir ev tahsis edildi. Bir muddet orada kalan HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî hazretleri, PÂdişÃ‚ha yakınlığından istifÂde etmek isteyenlerin verdiği sıkıntı yuzunden Uşak'a donmeye karar verdi. Yol hazırlıklarının yapıldığını haber alan PÂdişÃ‚h, bu buyuk zÂtın İstanbul'da kalması icin ricÂda bulundu. UşşÃ‚kî hazretleri, Sultan Ucuncu MurÂd HÂnın ricÂsını kabûl edip, İstanbul'da kalmağa karar verdi. PÂdişÃ‚hın emriyle Kasımpaşa civÂrında HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî'nin adına bir dergÂh inşÃ‚ edildi. Burada uzun zaman kalarak, cok talebe yetiştirdi. Sohbetlerinde cok kimseler kemÂle geldi. HilÂfet verdiği talebelerini Anadolu'nun ceşitli yerlerine, halka doğru yolu gostermeleri icin gonderdi. Hasan Husamettin-i UşşÃ‚kî İstanbul'a geldiği zaman, yine İzzettin Karamani ‘nin ser halifesi Seyyid Nizam Hazretlerinin de murşidi de olan evliyÂnın buyuklerinden Ummî SinÂn hazretlerinden nefsi himmet alarak Halvetiyul Uşşakiye oğretisini Kubreviyye ve Nûr-i Bahşiyye neşesiyle birleştirerek kendi yolunu ictihat etti.

Şoyle anlatılır: "İnsanların kalabalığından rahatsız olan HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî, PÂdişÃ‚htan hacca gitmek ve Resûlullah efendimizi ziyÂret etmek icin izin istedi. PÂdişÃ‚h kendisine izin verdi. Sefere cıkmadan once, oğlu Mustafa Efendiye hanımının hÂmile olduğunu soyleyerek; "Bizim bu fÂnî Âlemi terketmemiz yakındır. O saÂdetli oğlumun ismini Abdurrahîm koy ve kendisinin ilim ve terbiyesi ile meşgûl ol." diye vasiyette bulundu. HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî, hac farîzasını yerine getirip geri donerken, Konya'da rahatsızlandı ve 1594 (H.1003) senesinde orada vefÂt etti. CenÂze namazı Konya'da kılındı. Vasiyeti uzerine İstanbul'a goturulmek uzere yola cıkarıldı. Konya vÂlisi, yola cıkmadan once HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî 'nin cesedinin kokmaması icin ilÂclatmak istedi. Fakat oğulları ve talebeleri buna karşı cıkarak, UşşÃ‚kî hazretlerinin kokmayacağını soylediler ve ilÂclatmadılar. MubÂrek bedeni, hic kokmadan İstanbul'a getirildi şimdiki kabrinin bulunduğu yere defnedildi.

Şoyle anlatılır: "Kasımpaşa'da, UşşÃ‚kî hazretlerinin dergÂhı yakınlarında Ali Efendi isminde bir zÂt vardı. Ali Efendi misk satıcısı idi. Bir şey tartarken, hak gecmesin diye cok dikkat ederdi. Ali Efendi, hac farîzasını yerine getirmek icin Mekke-i mukerremeye gitmişti. Hacı olduktan sonra, Resûl-i ekremin kabr-i şerîfini ziyÂret icin Medîne-i munevvereye gitmek istedi. Fakat ayaklarındaki bir hastalıktan dolayı gidemedi. Bu duruma cok uzuldu. Bir gece ruyÂsında Peygamber efendimizi gordu.Peygamber efendimiz ona; "Ağlama! Kasımpaşa'da evlÂdım HusÂmettîn-i UşşÃ‚kî 'nin kabrini ziyÂret et, onu ziyÂret etmek, beni ziyÂret gibidir." buyurdu. Sonra İstanbul'a donen Ali Efendi, her gun işe giderken UşşÃ‚kî hazretlerinin kabrini ziyÂret etmeği kendisine vazife ve Âdet edinmişti. VefÂt ederken bunu cocuklarına vasiyet etti."


Mahzuru izale ediniz: "Bir zelzele yuzunden HusÂmeddîn UşşÃ‚kî'nin turbe ve dergÂhı harÂp olmuş ve cokmuştu. Kabir, sokak zemininden cok aşağı kaymıştı. Yağmur suları kabre doluyordu. ZamÂnın PÂdişÃ‚hı Sultan İkinci Abdulhamîd HÂn bir gece ruyÂsında onu gordu. UşÃ‚kî hazretleri sultÂna; "Kabrimdeki mahzuru izÂle ediniz." dedi. Sultan uyanınca, hemen yakını Hacı Ali Paşayı huzûruna cağırıp, ruyÂsını anlattı. Sultan Abdulhamîd HÂn, dergÂhın yerini bilmiyordu. Hacı Ali Paşaya dergÂhın ve turbenin yerini bulmasını soyledi. Hacı Ali Paşa, Kasımpaşa'da dergÂhın ve turbenin yerini araştırarak, buldu. DergÂhın zelzeleden ve su baskınından sonra yıkık ve dokuk bir hÂlde olduğunu sultÂna bildirdi. SultÂnın emri ile, dergÂh ve turbe yeniden yaptırılarak şimdiki hÂline getirildi."





KAYNAKLAR :

1) Sefîne-i EvliyÂ; c.4, s.179

2) Mir'Ât-ı İstanbul; c.1, s.529

3) Tam İlmihÂl SeÂdet-i Ebediyye; (49. Baskı) s.1065

4) Hadîkat-ul-CevÂmi'; c.2, s.23

5) İslÂm Âlimleri Ansiklopedisi; c.14, s.77
__________________