Van

Van’ı Asur kralicesi Semiramis kurdu. Bundan dolayı şehre “Şahmirankent” adı verildi. Daha sonra Persler doneminde buraya Van adında bir vali geldi ve şehri bayındır hale getirdiğinden şehre onun adı verildi.

Uşak

Cocuk veya genc adının halk dilinden soylenişidir. Bazı rivayetlere gore ise uşak (ayınla soylenişi) kelimesinin aşık kelimesinden geldiği soylenmiştir.

Urfa

Eski adı “Orhoe veya Orhai”dir. Dah sonra Araplar tarafından “Roha”ya cevrilmiştir. Bir diğer rivayete gore ise Kurtceden gelmekte olup Roha yani guneş demektir. Şehir Babil hukumdarı Ramis-Nemrut tarafından kuruldu.

Tekirdağ

Adını, kıyı boyunca uzanan Tekirdağlarından almıştır.

Tokat

Eski adı “Komana Pontika”idi. Tokat adının Pontika adının halk arasından değişmiş şeklidir.

Trabzon

“Trapezus” sozcuğunden gelir. Anlamı dortkoşe’dir.

Tunceli

Burada bazı maden yataklarının bulunmasından dolayı şehre Tunceli adı verilmiştir. Yani tunculkesi demektir.

Sakarya

Adını sınırları icinden gecen Sakarya nehrinden alır

Samsun

Eski adı “Amisos”dur. Samsun ismi bu kelimenin halk arasından değiştirilmesidir.

Sivas

Adının nereden geldiği konusunda her hangi bir kayda rastlanmamıştır.

Siirt

Siirt adının Keldani aslından geldiği ve şehir anl..... geldiği soylenir. Diğer bir ravayete gore ise Sert kelimesinin bozulmuş şeklidir.

Rize

Kafkas kokenli bir kelime olduğu sanılmaktadır.

Ordu

Eski adı “Kotyora”dır. Halk tarafından bu isim değişikliğe uğramıştır.

Niğde

İlkcağda bolgede Nagdoslular adlı bir kavim yaşadığından bu şehre isimlerini vermişler. Arap kaynakları şehre “Nekide veya Nikde” demişlerdir. Halk ise şehre Niğde adını vermiştir.

Nevşehir

Onsekizinci yuzyıla kadar şehir bir koydu ve adı “Muşkara” idi. Daha sonra Nevşehirli Damat İbrahim Paşa koyunu geliştirdi ve yeni şehir anlamında Nevşehir adını verdi.

Malatya

Hititler doneminde buranın adı “Meliddu”dur. Halk tarafından Malatya olarak değişmiştir.

Manisa

Yunanca Magnesya’dan gelmiştir. Turkler burayı alınca Manisa olarak şehrin ismini değiştirdiler.

Mardin

Mardin adı Suryanice’de Marde’den geldiği rivayet edilir. Romalılar “Maride” Araplar ise “Mardin” adını vermişlerdir. Diğer bir rivayet gore ise kurtcedeki Mer-din yani erkek, yiğit –gormek kelimesinden geldiği soylenmiştir.

Muğla

Eski adı “Mobolla”’dır. Turkler buraya daha sonra Muğla demişlerdir.

Muş

Bir rivayete gore suryanice’deki suyu bol anl..... glene Muşa’dan diğer bir rivayete gore ise Şehrin kurucusu “Muşet’den gelmiştir

Karaman

İlk ismi Laranda’dır. Selcuklu ve Osmanlılarda ki ismi Larende idi. Karamanoğullarının başkenti olduğundan buraya daha sonra Karaman adı verildi.

Kahramanmaraş

Asıl adı Markasi’dir. Halk dilinde Maraş olarak değişmiştir. Kurtuluş savaşında Fransızlara karşı şehirlerini kahramanca savunduklarından meclis tarafından ll Şubat 1922’de kahraman unvanı verildi.

Kars

MO: 130-127 yılında buraya yerleşen Karsak oymağından dolayı şehre kars adı verilmiştir. Kars kelimesinin anlamı ise deve ya da koyun yununden yapılan elbise veya şal kuşağı anl..... gelir.

Kastamonu

Şehrin eski adı “Tumana”dır. Buraya daha sonra Gas-Gas isimli bir kavim yerleşti. İşte Kastamonu Gas ve Tuman’ın birleşmesinden meydana gelmiştir.

Kayseri

Romalılar Mazaka adlı şehri alınca buraya Kaysarea adını verdiler. Yani İmparator şehri anl..... gelir. Daha sonra Kayseri olarak halk arasında yayıldı

Kırşehir

Kır ve Şehir kelimesinin birleşmesinden oluşmuştur.

Kocaeli

Orhan gazi doneminde bu bolgeyi feth eden Akcakoca isimli komutandan dolayı buraya Kocaeli denildi.

Konya

İsa’dan once 47-50 ve 53 yıllarında Hıristiyan azizlerinden St. Paul burayı ziyaret etti ve şehir onemli bir dinsel merkez olarak gelişti. Bu nedenle Hıristiyanlar ona, “İsa’nın tasviri” anl..... gelen “ikonyum” adını verdiler. Abbasiler burayı alınca “Kuniye’ye” cevirdiler. Turkler bu ismi Konya olarak değiştirdi.

Kutahya

Frigler buraya “Katyasiyum veya Katiation” adını vermişlerdir. Daha sonra yore halkı buraya Kutahya demiştir

İstanbul

MO. 658 yılında Megara kralı Byzas tarafından kurulduğundan bu şehre kurucusundan dolayı Bizantion adı verilmiştir.
Roma imparatoro Marcus Avrelius doneminde imparatorun manevi babasının adıyla “Antion” olarak anıldı.
Bizans İmparatoru Konstantin bu şehri yeniden kurunca buraya kendi adını verdi. Şehre “Konstantin veya Konstanpolis” adı verildi. Araplar “Kostantiniye, Romalılar Konstantinopolis” demişlerdir. Daha sonra bu ismin kısaltılmış şekli olan “Stin-polis” deyimi kullanıldı. İşte İstanbul bu “Stin-Polis” şehrinden turetildi.
Turkler burayı alınca Musluman şehir anlamında “İslambol” adını verdiler. Fakat daha sonra İstanbul olarak değiştirildi.

İzmir

Şehrin asıl adı “Smyrna”dır. İzmir kelimesi smyrna’nın halk arasındaki kullanış şeklidir. Homeros destanlarında bu kent ismini Kıbrıs Kralı Kinyras’ın kızı Smyra’dan alır ve tanrıca Artemis İzmirli’dir. Kimi kaynaklara gore de, İzmir şehrini ilk kuran Hititler değil, Amazonlar’dır. (Hititler de buraya Navluhun adını vermişlerdir.

Gaziantep

Şehrin eski adı Ayıntab’dır. Kelime anlamı, pınarın gozu demektir. Halk bunu Antep olarak değiştirmiştir. Halk Kurtuluş savaşında Fransızlara karşı başarılı bir savaş verince 6 Şubat 1921’de cıkartılan bir yasayla Gazi unvanı verildi.

Gumuşhane

Burada daha onceleri gumuş madenleri olduğundan, bu şehre Gumuşhane denilmiştir

Edirne

Romalılar doneminde imparator Hadrianus tarafından kurulduğu icin şehir “Hadrianopolis” dını alır. Hadrianus’un şehri anl..... gelen bu sozcuk, sonradan değşimlere uğrayarak Edirne halini aldı.

Elazığ

1834 yılında Mezra denilen yerde kuruldu.1862 yılında buraya o sıradaki padişah Abdulaziz’in onuruna “Mamuretulaziz” adı verildi. Bu ismi uzun bulan halk onu Elaziz olarak kısalttı. 1937 yılında Elazığ’a cevrildi.

Elazığ

Erzincan ovasından adını alır. Ezirgan diye halk tarafından soylenir. Buranın eski adı Eriza’dır.

Erzurum

Ardı Rum kelimesinden gelir. Yani Rum toprağı demektir. Diğer bir rivayete gore de Selcuklular buraya Erzen-Rum demişlerdir. Erzen darı demektir. Şehir o zamanlar bir tahıl ambarı olarak kullanılmıştır.

Eskişehir

Eski adı Doylaion’dur. 1080 yılında Turkler burayı ele gecirdi. 1175 yılında burasını Bizans geri aldı. Kılıcarslan bu şehri daha sonra geri alınca, ona “Bizim eski Şehrimiz” anl..... gelen Eski Şehir adını verdi.

Diyarbakır

Bakır ulkesi anl..... gelmektedir. Bu ismin kaynağı Diyar-ı Bekir’dir. Bekir’in memleketi anl..... gelir. Bunun nedeni de Bekir b. Va’il adlı Arap gocebe boyunun buraya yrleşmiş olmasından kaynaklanır. Diyarbakır’ın eski adı Amid veya Amed’dir. Gelen veya bizim anl..... gelir. Dede Korkut kitabında Amid’e Hamid de denilmiştir.

Denizli

Deniz-ili kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. İl eski Turkce’de ulke, memleket anl..... gelir. Yani deniz memleketi denilir.Bir diğer rivayete gore de kelimenin aslı domuz-ili'dir. Bu da bolgede domuz cokluğundan kaynaklanmaktadır.

Canakkale

Marmara ve Ege denizlerini birleştiren Boğaz’daki şehir ve kasabaların en buyuğu ve il merkezidir. Boğazın doğu kıyısında ve en dar yerinde kurulmuştur. Burada denizini şekli tıpkı bir canağı andırır. Bugunku ismini buradan alır.

Cankırı

İlkcağda “Gangra” kalesinin eteğinde kuruldu. İsmini Gangra kalesinden alan Cankırı’ya yakın zamana kadar Cangırı ve Cenğiri deniliyordu.

Corum

Rivayete gore Coğurum kelimesinden turetilmiştir. Bu da bolgede zamanında Rumların coğunluğu oluşturmasından kaynaklanmaktadır.

BURSA

Eski cağlardaki Bitinya bolgesinin başkentidir. Buraya kurucusu Bitinya kralı Prusias’ın adı verildi. (MO:ll.yuzyıl)

BURDUR

Eski adı Askaniya’dır. İsmini yanında kurulmuş olduğu Burdur golunden alır.

BOLU

Onceleri Bithynion Romalılar doneminde ise Claudiopolis adı verildi. Turkler burayı alınca Claudiopolis sozcuğunu kısaltıp sadece polis dediler. Daha sonra bu da halk dilinde değişerek Bolu oldu.

BİTLİS

Kimi tarihcilere gore, “Bageş” ya da “Pagiş” sozcuklerinden turemiştir. Kimilerine gore de Buyuk İskender’in komutanı “Lis” ya da “Badlis” burada bir kale kurmuş. Bitlis sozcuğu bu komutanın isminden kaynaklanıyormuş.

BİNGOL

Buradaki bir cok gollerden dolayı bu isim kendisine verildi.

BİLECİK

Bizanslılar doneminde burada Bilekoma adlı bir kale vardı. Osman bey burayı alınca bu adı Bilecik olarak adını verdi.

BAYBURT

Eldeki kaynaklara gore kasabanın ortacağdaki adı “Paypert” ya da “Pepert” idi. Bayburt adı buradan gelmektedir.

BALIKESİR

Şehrin adının eski hisar anl..... gelen Paleokastio’dan turediği sanılmaktadır. Halk arasında dolaşan bir soylentiye gore de balı cok anl..... gelir. Cunku Kesir Arapca’da cok anl..... gelmektedir

AĞRI

İsmi sınırları icindeki “Ararat” dağından alır. Cok eski cağlarda yeryuzu korkunc bir su baskınınına uğradı.(Nuh Tufanı) Nuh peygamber butun canılardan bir cifti alarak bir gemiye bindirdi. Gemi Cudi (İslam kaynaklarına gore) (Hristiyan kaynaklarına gore de Ararat – Ağrı) dağına kondu. Ararat, once aran sonra da Ağrı adını aldı.

AKSARAY

Selcuklu Sultanı İzzettin Kılıcarslan, şehirde cami, medrese, kumbetler ve buyuk ve beyaz bir saray yaptırdı. Şelir “Aksaray” adını işte bu beyaz saraydan aldı.

AMASYA

Amasya şehrini tarihci Strabon’a gore Amazon karalı Amasis kurdu ve ona Amasis kenti anl..... gelen “Amasesia” ismini verdi.

AYDIN

İlk olarak Argoslar tarafından kuruldu. Anadolu beylerinden Aydınoğlu Mehmet bey’den aldı. Aydın, Mehmet beyin babasının ismidir.

ARTVİN

İskitler tarafından kuruldu. Artvin sozu iskitce’dir.

ANTALYA

MO ll.ci yuzyılda Bergama karalı Attalos ll tarafından kuruldu. Şehir onceleri ismini kurucusundan aldı ve Attaleia adıyla anıldı. Daha sonra bu isim Adalia, Antalia ve en son Antalya şekline donuştu.

ANKARA

İslam kaynaklarında Ankara’nın adı Enguru olarak gecer. Kimilerine gore Ankara sozu Farsca “Uzum” anl..... gelen Engur’den, ya da Yunanca’da Koruk anl..... gelen”Aguirada’dan turemiştir.
Bazılarına Hint-Avrupa dillerindeki “Eğmek” anl..... gelen Ank ya da Sankskritce de; “Kıvrıntı”,, anl..... gelen ankaba’dan veya Latince’den cengel anl..... gelen uncus’dan turediği ileri surulmektedir. Frig dilinde Ank “engebeli, karışık arazi anl..... gelir.” Şehrin diğer isimleri; Ankyra, Ankura, Ankuria, Angur, Engurlu, Enguruye, Angare, Angera, Ancora, Ancora ve son olarak Ankara şeklini almıştır.

ANTAKYA

MO 300 yıllarında Makedonya Kralı Seleukoz bu yorede Antakya’yı kurdu ve şehre babasının ismi olan Antiokhia adını verdi. Zamanla buyuyen kent, başkent halini aldı.

AFYONKARAHİSAR

Afyon turkulerinde sık sık “Hisar” sozcuğu gecer. “Hisarın bedenleri cevirin gidenleri” Bu hisar sozcuğunun Afyon turkulerinde sık sık yinelenmesi nedensiz değildir. Eski adı Akroenos olan şehri Selcuklular uzun suren bir kuşatmadan sonra ele gecirdiler. “Hisar” kuşatma anl..... gelir. Acılarla elde edilen yere “Karahisar” dediler ve orada, kara taşlardan bir kale kurdular. Onaltıncı yuzyılda bolgede afyon yetiştirlmeye başlayınca, Karahisar’ın başına bir de Afyon eklendi ve şehir “Afyonkarahisar” adını aldı.

ADAPAZARI

Bu ilimize Adapazarlılar kasaca Ada der. Cunku Sakarya ve Cark suyu arasında yer alan şehir, tıpkı bir adayı andırır. “Pazar sozune gelince: Burası onyedinci yuzyılda yorenin Pazar yeriydi. İşte, Adapazarı bu iki sozcuğun “Ada” ve “Pazar” sozcuklerinin birleşmesinden oluştu. Adapazarı, Sakarya ilimizin merkezidir..
__________________