Coğu insan bağımlılık sozcuğunu duyduğunda aklına uyuşturucu veya alkol gibi madde bağımlılıklarını duşunur. (Boyle duşunulmesinin en mantıklı sebebi ise ABD’de Madde Kullanımı ve Mental Sağlık Hizmetleri’ne gore; ABD’de her sekiz kişiden birinin alkol ya da uyuşturucu ile bağlantılı onemli bir sorunun bulunması). Fakat uyarıcı maddeler ve diğer yaygın maddeler bağımlısı olunan tek şey değildir.
Aslında sadece ”madde” kelimesini kullanmak yerine “davranış” tanımını yapmak her turlu şaşırtıcı bağımlılıkların tanımını acıklar nitelikte. En şaşırtıcı bağımlılıklara goz atmanızda fayda var:
Kumar Bağımlılığı
Kumar bağımlılığı, tum davranışsal bağımlılıklar bir yana uyuşturucu ve alkol bağımlılığına en yakın olan bağımlılıklardan. Amerikan Psikiyatri Birliği, şu anda kumar bağımlılığını bir kontrol bozukluğu olarak değerlendirmesine rağmen, birlik bu konunun ciddi bir bağımlılık bozukluğu olarak yeniden sınıflandırılması gerektiğini duşunuyor. Aslında, yapılan calışmalar kumar bağımlılığının uyuşturucu bağımlılığı gibi beynin aynı bolgelerini aydınlattığını gostermektedir. Kompulsif kumar oynamanın tedavisi genellikle uyuşturucu ve alkol bağımlılığı tedavileriyle aynı tip tedaviler icermektedir.
Cinsel Bağımlılık
Cinsel aktivite bağımlılığı, uyuşturucu, alkol ve hatta kumar gibi bağımlılıkların tedavi yontemlerine benzer şekilde tedaviler gerektiren bir durumdur. Bu bağımlılığın belirtileri durumun risk ve sonuclarına aldırmadan kontrolun kaybedilmesiyle gorulebilir.
İnternet Bağımlılığı
Psikologlar genellikle internet bağımlılığının gercek bir bağımlılık olduğunu duşunmuyor fakat bu durum bazı insanlar icin gercek bir sorun olabilir. İnternet bağımlılığına bağlı kontrol kaybı hem iş yerinde hem de evde olumsuz sonuclara yol acabilmektedir. Yapılan bir calışmada internetin bazı kişilerin gunun 11 saatini işgal edebildiğini gostermekte. Diğer calışmalar ise internet kullanıcılarının 6-14 saat arasında etkilendiğini ve bilgisayar başında gecirilen surenin artmasının internet bağımlılığına yol actığını gostermektedir.
Alışveriş Bağımlılığı
Alışveriş: Kontrolden cıktığı zaman (gercek bir bağımlılığa gore) kontrol bozukluğu olarak kabul edilen bir başka davranış turudur. Urunleri satın almadığınızda uzuluyor, aldığınızda ise sucluluk duygusu hissediyor musunuz? Dolabınızda alıp giymediğiniz, uzerinde hala fiyat etiketleri duran giysiler var mı? Eğer boyleyse bir alışveriş bağımlısı olabilirsiniz. Yapılan calışmalar, alışveriş bağımlılığının hem mali hem de kişisel olarak kadınları erkeklerden daha fazla etkilediğini ve buyuk sorunlara yol actığını gostermektedir. Tedavisi nasıl olmalıdır? Alışveriş bağımlılığı tedavisi genellikle bir danışman veya davranışsal terapi tedavisi gerektirir.
Video Oyunu Bağımlığı
Ellerinizi oyun konsollarından cekmek istemiyor musunuz? Yapılan araştırmalar video oyunu bağımlılığının erkeklerde en sık gorulen bağımlılıklardan olduğunu gostermekte. Yakın zamanda yapılan bir calışma ise 8 ve 18 yaşları arasında her 10 kişiden birisinin video oyunu bağımlısı olduğunu gostermekte. (Online oynanan video oyunları ise normalden daha fazla gercekci geldiği icin daha cabuk bağımlılık yapabilir). Eğer video bağımlısıysanız bir danışmandan destek almalı veya davranışsal terapi desteği gormeniz gerekebilir.
Estetik Operasyon Bağımlılığı
Bazı insanlar gorunuşlerini değiştirmek icin defalarca bıcak altına yatıyor. Aslında, estetik operasyona eğilimli olan insanlar istedikleri operasyonları gecirmek icin doktor doktor gezinerek istediğini kabul ettirebilecekleri bir dermatolog veya plastik cerrah bulmayı saplantı haline getirmekte. Gercek şu ki, bu tarz insanlar beden dismorfik bozukluğundan estetik operasyonlardan daha fazla acı cekmekte, psikolojik olarak bu şekilde hissetmektedir. Beden dismorfik bozukluğu olan kişiler, gorunumlerini cirkin bulmakta veya deforme oldukları fikri uzerinde aşırı durmaktadır.
Gıda Bağımlılığı
Amerikalı vatandaşların buyuk bir kısmı, yıllardan beri gıda bağımlılığını reddetmekte veya bunun bir “bozukluk/bağımlılık” olduğunu kabullenmek istememektedir. Olayın aslı şu ki, ABD’de yetişkinlerin yaklaşık yuzde ucu yeme bozukluğu yaşamaktadır. Belirtiler, duyguları hafifletmek icin yemek yeme, yalnız hissettiğinde yemek yeme ve daha sonrasında suclu hissetme olarak gorulmektedir. Yemek yeme bozuklukları olan insanlar icin yukarıdaki belirtiler dahilinde gıda tuketimi bir ilac olmak yerine, gercek bir bağımlılığa işaret etmektedir. Yemek yeme bozukluklarının nedeni bilinmemektedir, fakat muhtemelen bu bağımlılık depresyonla bağlantılı olabilmektedir.
Adrenalin Bağımlılığı
Heyecan arayanların coğu uyuşturucu bağımlılığı ile benzer belirtileri paylaşmaktadır; adrenalin bağımlılığı olanlar hava dalışı veya kaya tırmanışı olsun aynı seviyede heyecan hissetmek icin daha da tehlikeli maceralar aramaktadır. Yapılan calışmalar adrenalin bağımlılığına işaret eden eylemlerin beyinde uyuşturucu bağımlılığına benzer şekilde uyarıldığını gostermektedir.
KaynaK
Aslında sadece ”madde” kelimesini kullanmak yerine “davranış” tanımını yapmak her turlu şaşırtıcı bağımlılıkların tanımını acıklar nitelikte. En şaşırtıcı bağımlılıklara goz atmanızda fayda var:
Kumar Bağımlılığı
Kumar bağımlılığı, tum davranışsal bağımlılıklar bir yana uyuşturucu ve alkol bağımlılığına en yakın olan bağımlılıklardan. Amerikan Psikiyatri Birliği, şu anda kumar bağımlılığını bir kontrol bozukluğu olarak değerlendirmesine rağmen, birlik bu konunun ciddi bir bağımlılık bozukluğu olarak yeniden sınıflandırılması gerektiğini duşunuyor. Aslında, yapılan calışmalar kumar bağımlılığının uyuşturucu bağımlılığı gibi beynin aynı bolgelerini aydınlattığını gostermektedir. Kompulsif kumar oynamanın tedavisi genellikle uyuşturucu ve alkol bağımlılığı tedavileriyle aynı tip tedaviler icermektedir.
Cinsel Bağımlılık
Cinsel aktivite bağımlılığı, uyuşturucu, alkol ve hatta kumar gibi bağımlılıkların tedavi yontemlerine benzer şekilde tedaviler gerektiren bir durumdur. Bu bağımlılığın belirtileri durumun risk ve sonuclarına aldırmadan kontrolun kaybedilmesiyle gorulebilir.
İnternet Bağımlılığı
Psikologlar genellikle internet bağımlılığının gercek bir bağımlılık olduğunu duşunmuyor fakat bu durum bazı insanlar icin gercek bir sorun olabilir. İnternet bağımlılığına bağlı kontrol kaybı hem iş yerinde hem de evde olumsuz sonuclara yol acabilmektedir. Yapılan bir calışmada internetin bazı kişilerin gunun 11 saatini işgal edebildiğini gostermekte. Diğer calışmalar ise internet kullanıcılarının 6-14 saat arasında etkilendiğini ve bilgisayar başında gecirilen surenin artmasının internet bağımlılığına yol actığını gostermektedir.
Alışveriş Bağımlılığı
Alışveriş: Kontrolden cıktığı zaman (gercek bir bağımlılığa gore) kontrol bozukluğu olarak kabul edilen bir başka davranış turudur. Urunleri satın almadığınızda uzuluyor, aldığınızda ise sucluluk duygusu hissediyor musunuz? Dolabınızda alıp giymediğiniz, uzerinde hala fiyat etiketleri duran giysiler var mı? Eğer boyleyse bir alışveriş bağımlısı olabilirsiniz. Yapılan calışmalar, alışveriş bağımlılığının hem mali hem de kişisel olarak kadınları erkeklerden daha fazla etkilediğini ve buyuk sorunlara yol actığını gostermektedir. Tedavisi nasıl olmalıdır? Alışveriş bağımlılığı tedavisi genellikle bir danışman veya davranışsal terapi tedavisi gerektirir.
Video Oyunu Bağımlığı
Ellerinizi oyun konsollarından cekmek istemiyor musunuz? Yapılan araştırmalar video oyunu bağımlılığının erkeklerde en sık gorulen bağımlılıklardan olduğunu gostermekte. Yakın zamanda yapılan bir calışma ise 8 ve 18 yaşları arasında her 10 kişiden birisinin video oyunu bağımlısı olduğunu gostermekte. (Online oynanan video oyunları ise normalden daha fazla gercekci geldiği icin daha cabuk bağımlılık yapabilir). Eğer video bağımlısıysanız bir danışmandan destek almalı veya davranışsal terapi desteği gormeniz gerekebilir.
Estetik Operasyon Bağımlılığı
Bazı insanlar gorunuşlerini değiştirmek icin defalarca bıcak altına yatıyor. Aslında, estetik operasyona eğilimli olan insanlar istedikleri operasyonları gecirmek icin doktor doktor gezinerek istediğini kabul ettirebilecekleri bir dermatolog veya plastik cerrah bulmayı saplantı haline getirmekte. Gercek şu ki, bu tarz insanlar beden dismorfik bozukluğundan estetik operasyonlardan daha fazla acı cekmekte, psikolojik olarak bu şekilde hissetmektedir. Beden dismorfik bozukluğu olan kişiler, gorunumlerini cirkin bulmakta veya deforme oldukları fikri uzerinde aşırı durmaktadır.
Gıda Bağımlılığı
Amerikalı vatandaşların buyuk bir kısmı, yıllardan beri gıda bağımlılığını reddetmekte veya bunun bir “bozukluk/bağımlılık” olduğunu kabullenmek istememektedir. Olayın aslı şu ki, ABD’de yetişkinlerin yaklaşık yuzde ucu yeme bozukluğu yaşamaktadır. Belirtiler, duyguları hafifletmek icin yemek yeme, yalnız hissettiğinde yemek yeme ve daha sonrasında suclu hissetme olarak gorulmektedir. Yemek yeme bozuklukları olan insanlar icin yukarıdaki belirtiler dahilinde gıda tuketimi bir ilac olmak yerine, gercek bir bağımlılığa işaret etmektedir. Yemek yeme bozukluklarının nedeni bilinmemektedir, fakat muhtemelen bu bağımlılık depresyonla bağlantılı olabilmektedir.
Adrenalin Bağımlılığı
Heyecan arayanların coğu uyuşturucu bağımlılığı ile benzer belirtileri paylaşmaktadır; adrenalin bağımlılığı olanlar hava dalışı veya kaya tırmanışı olsun aynı seviyede heyecan hissetmek icin daha da tehlikeli maceralar aramaktadır. Yapılan calışmalar adrenalin bağımlılığına işaret eden eylemlerin beyinde uyuşturucu bağımlılığına benzer şekilde uyarıldığını gostermektedir.
KaynaK
__________________