TARİH BOYUNCA KAYDEDİLMİŞ DEPREMLER...
İnsanoğlu, Japonya gibi deprem inşaatı teknolojisinde en ileri duzeydeki ulkelerde dahi halen doğa karşısında caresiz kalırken, bugune kadar tarih boyunca meydana gelen depremlerde milyonlarca kişi hayatını kaybetti.
Bazı depremler tarihte cok buyuk yıkımlara yol acarken, 1556 yılında Cin'in Şanci eyaletinde meydana gelen buyuk depremde 830 bin kişi olmuş, bolgedeki kasaba ve koyler tamamen yok olmuştu.
Cin, Japon, Sovyet ve Amerikan sismologlar, 1960'ların ortalarından başlayarak, depremin onceden oğrenilmesine yonelik cok sayıda araştırma yaptılar. Bu alanda ceşitli ilerlermeler sağlanmasına rağmen, depremlerin zaman, yer ve şiddetinin doğru ve kesin bir bicimde onceden kestirilmesine ilişkin bir yontem geliştirilmedi.
Dunyada meydana gelen buyuk depremlerden bazılarının şiddetleri ve yol actığı can kayıpları şoyle:
Yer Yıl Şiddeti Olu sayısı
Girit 365 -- 50 bin
Antakya 526 -- 250 bin
Damgan/İran 856 -- 200 bin
Yukarı Mısır 1201 -- 1 milyon
Şanci/Cin 1556 11 (*) 830 bin
Kalkuta/Hindistan 1737 -- 300 bin
Gansu/Cin 1920 8.5 200 bin
Tokyo 1923 8.3 99 bin
Erzincan 1939 8.0 32 bin 962
Varto 1966 6.5 2 bin 934
Kuzey Peru 1970 7.8 66 bin 794
Lice 1975 6.7 2 bin 385
Caldıran 1976 7.5 3 bin 840
Tangşan/Cin 1976 7.8 240 bin
Guatemala 1976 7.5 22 bin 778
Erzurum-Kars 1983 6.0 1226
Mexico City 1985 8.1 10 bin
Kuzeybatı Ermenistan 1988 6.9 25 bin
Kuzeybatı İran 1990 7.7 50 bin
Kuzey İran 1997 7.1 1500
Kuzeybatı Afganistan 1998 6.1 5 bin
Batı Kolombiya 1999 6.1 1171
(*) Mercalli olceğine gore:
1556'daki Şanci/Cin depreminin 11 olan şiddeti, 20. yuzyıldan onceki deprem şiddetlerinin Richter olceğine gore hesaplanamaması nedeniyle, Mercalli olceğine gore verilmiştir.
- Pekin ve Tiencin kentlerine yakın Tangşan kentinde 20 Haziran 1976'da meydana gelen deprem, olasılıkla dunya tarihinde kaydedilmiş en cok olunun olduğu ikinci buyuk yer sarsıntısı.
Cin Komunist Partisi uzun sure gercek olu sayısını acıklamamıştı.
Ceşitli kaynaklar olu sayısının 600 bin olabileceğini bildirmişlerdi.
Tumuyle yeniden inşa edilen Tangşan, yine Cin'de 1556 yılında Şanci'de meydana gelen 830 bin insanın yaşamını yitirdiği tahmin edilen depremden sonra muhtemelen en cok insanın olduğu deprem oldu.
DUNYA'DAKİ BUYUK DEPREMLERİN KRONOLOJİSİ...
Turkiye, 7.4 şiddetinde merkez ussu Kocaeli olan depremle sarsılırken, dunyada 1980 yılından bu yana binin uzerinde can kaybına yol acan depremlerin geriye doğru kronolojisi şoyle:
-30 Mayıs 1998- Afganistan'ın kuzeyini vuran şiddetli depremde 3 bin kadar insan yaşamını yitirirken, Takhar bolgesinde 50 koy yerle bir oldu.
-4 Şubat 1998- İran'da meydana gelen 7.1 şiddetindeki depremde en az 2 bin kişi oldu, binlerce kişi yaralandı.
Merkez ussu Afganistan sınırına 150 kilometre mesafede olan depremde 11 koy yok oldu, Kaen ve Birjand kentlerinde buyuk hasar meydana geldi.
-28 Mayıs 1995- Rusya'da 7.5 şiddetinde meydana gelen deprem ulkenin kuzeyindeki Sakhalin Adası'nda petrol uretim merkezi Neftegorsk kentinde 1989 kişinin yaş***** mal oldu.
-17 Ocak 1995- Japonya'da merkez ussu liman kenti Kobe kenti olan 7.2 şiddetindeki depremde 6 bin 500 kişi oldu.
-6 Haziran 1994- Kolombiya'da meydana gelen deprem ve depremde Paez Irmağı vadisinde meydana gelen toprak kaymasında bin kişi yaşamını yitirdi.
-30 Eylul 1993- Hindistan'da ilki 6.4 şiddetinde olan bir dizi deprem ulkenin batısı ve guneyinde 36 koyun yıkılmasına 22 bin insanın olmesine yol actı.
Depremin merkez ussunun Maharashtra, Andhra Pradeş ve Karnataka eyaletlerinin bulunduğu bolgede olduğu tespit edilmişti.
-12 Aralık 1992- Endonezya'da, East Nusa Tenggara bolgesindeki bircok adada meydana gelen 6.8 şiddetindeki depremde 1490 kişi oldu. Babi Adası'nda 700 kişi yaşamını yitirdi.
-20 Ekim 1991- Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'nin kuzeydoğusundaki Uttarkashi bolgesi yakınında meydana gelen 6.1 şiddetindeki depremde 1600 kişi oldu, 2 bin bin kişi yaralandı.
-16 Temmuz 1990- Filipinlerde, merkez ussu Cabanatuan kenti olan 7.7 şiddetindeki depremde en az 2 bin kişi oldu, 3 bin 500 kişi yaralandı. Deprem sonucu 148 bin kişi evsiz kaldı.
-21 Haziran 1990- İran'da 7.7 şiddetindeki deprem Gilan ve Zanjan bolgelerini vurdu, 35 bin kişi yaşamını yitirdi ve 100 bin kişi yaralandı. Deprem, 500 bin kişiyi de evsiz bıraktı.
-7 Aralık 1988- Ermenistan'ın kuzeybatısını vuran 6.9 şiddetindeki depremde 25 binden fazla insan oldu, 18 bin kişi yaralandı. Spitak kasabası tamamen yok olurken, Leninakan kasabasının yarısı goctu.
-5 Mart 1987- Ekvador Cumhuriyeti'nde merkez ussu El Reventador olan depremde binin uzerinde kişi oldu, birkac bin kişi kayboldu.
-10 Ekim 1986- El Salvador'da meydana gelen 7.5 şiddetindeki depremde 1500 kişi oldu, 20 bin kişi yaralandı. Deprem 300 bin kişiyi evsiz bıraktı.
-19 Eylul 1985- Meksika'da 8.1 şiddetinde meydana gelen depremde, 6 bin ila 12 bin insan oldu, 40 bin kişi yaralandı.
-30 Ekim 1983- Turkiye'de Erzurum civarında 6.8 şiddetindeki depremde 1155 kişi oldu ve 500 dolayında kişi yaralandı. Deprem 35 bin kişiyi evsiz bıraktı.
-13 Aralık 1982- Yemen'de 6 şiddetinde meydana gelen depremde 3 bin kişi oldu, 2 bin kişi yaralandı. Deprem başkent Sana'nın guneydoğusundaki Dhamar bolgesinin altını ustune getirdi.
-11 Haziran 1981- İran'da meydana gelen 6.8 şiddetindeki depremde 1027 kişi oldu, 800 kişi yaralandı. Depremde, Kerman bolgesindeki Golbaf kasabası yok oldu.
-23 Kasım 1980- İtalya'da 7.2 şiddetindeki depremde 2 bin 735 kişi oldu, 7 bin 500'den fazla insan yaralandı. Merkez ussu Eboli'de olan deprem en cok Napoli'de geniş bir alanı etkiledi. Deprem sonucu 1500'un uzerinde kişi kayboldu.
-10 Ekim 1980- Cezayir'de meydana gelen 7.3 şiddetindeki depremde BM verilerine gore 2 bin 590 kişi oldu. Merkez ussu El Asnam kasabası olan deprem sonucu 330 bin insan evsiz kaldı.

TARİHTE İSTANBUL DEPREMLERİ...

İstanbul'da, 325 yılından bugune kadar 13 şiddetli deprem meydana geldi. Bu depremlerde binlerce kişi hayatını kaybederken, kiliseler, surlar, camiler yıkıldı, dev dalgalar ve toprakta yarıklar oluştu. Turkiye Deprem Vakfı'ndan (TDV) alınan bilgiye gore, 325, 427, 478, 865, 986, 1462, 1500, 1509, 1719, 1754, 1766 ve 1894 yıllarında aletsel buyukluğu tahmini 7 şiddetinde, 553 yılında da aletsel buyukluğu tahmini 7.6 şiddetinde onemli 13 deprem meydana geldi.
553 yılında meydana gelen 7.6 şiddetindeki depremde kentteki bircok kilise ile surların bir kısmı yıkıldı, Marmara Denizi'nde sismik dalgalar oluştu.
1500 yılındaki depremde ise kentin alcak semtlerinde cok buyuk hasar meydana gelirken, 109 cami ile 1070 ev yıkıldı. Surlar ve saray surları kısmen yıkılırken, tahmini 13 bin kişi oldu. Deprem Gelibolu ve Dimetoka'da da hasara neden oldu.
İstanbul'da tahribe neden olan depremlerden 1894 yılında meydana gelen depremde ise deniz kıyısında catlaklar oluştu, Rumeli yakasında sağlam olmayan binalar yıkıldı ve Kapalıcarşı'nın tavanı coktu. Adalar'da Karamursel'de buyuk hasar meydana geldi.
Ote yandan, Kocaeli'de 715 yılında meydana gelen depremde de İstanbul'un ucte biri yıkıldı.
__________________