Gelin ve kaynana gecimsizliği ve buyukannelerin aile yaşamındaki yeri uzerine yapılan son araştırmalar, kotu kayınvalide imajının evrimsel gecmişini ortaya cıkardı.

Gelin kaynana gecinemez.. Bu hemen her toplumda ebedi ve ezeli bir varsayım değil olgu, bilgidir!.. Bunun tonlarca orneği vardır ve bugun bir araştırma yapılsa kimbilir gelin kaynana gecimsizliği belki de yuzde 90’ları bulur..

Peki bu neden boyle? Televizyonlarımızda reality show olarak seyirci rekorları kıran gelin kaynana oykulerinde de, bu gecimsizliğin kokenleri nedir?

İnsanoğlu maymunsu atalarından iki misli daha uzun yaşıyor.

Oncu insanların belki en iyi koşullarda en fazla 40-50 yıl kadar yaşadıkları duşunulebilir, ama evrim bize o kadar yıl fazladan bahşetmiş.

Demek ki insanın, atalarından daha uzun yaşaması evrimsel acıdan yararlıydı, yoksa doğal ayıklanma bu yonde işlemezdi.

Fakat evrim, insan yaşamını uzatırken kadının doğurganlık yaşını neredeyse şempanzeninkiyle aynı seviyede bırakmıştır.

Bunun acıklaması cok da basit değildir. Cunku Darwinistik mantığa gore, evrimsel yararların, ureme avantajı olduğu beklenebilirdi. Fakat evrim insan yaşamını uzatırken, uretken donemi de uzatmak yerine tercihini kısır buyukannelerden yana yapmıştı.

Buyukanne hipotezi

Amerikalı zoolog George Williams 1957 yılındaki calışmasında menopozun biyolojik bir uyum olduğunu tahmin ederek, insan icin gec yaşta anne olmanın riskleri dikkate alındığında, ileriki yaşlarda, varolan cocuklarla hatta torunlarla ilgilenmenin daha avantajlı olduğunu duşunmuştu.

Literature "Buyukanne Hipotezi" olarak gecen bu fikir son zamanlarda yeniden tartışılmaya başlandı. Bilim adamlarının yeni modelleri yaşamın sonuna kadar uretken kalmanın daha avantajlı olduğunu gosteriyor sanki.

Bununla birlikte menopozdan sonra yaşamın yararları hakkında farklı goruşleri destekleyen cok sayıda araştırma var.

Amerikalı antropolog Kristen Hawkes’e gore ise:

Buyukanne desteği mi?

Menopoza girmesine rağmen sağlıklı olan kadınlar, orneğin yetişkin kızlarına yardımcı olarak dolaylı yoldan insanoğlunun ureme başarısına katkıda bulunabilirlerdi. Şempanze ve insan karşılaştırması da bu duşunceyi desteklemekte.

Nitekim bir şempanze beş ila altı yılda bir doğururken, gunumuz ilkel toplumlarında iki doğum arasında ortalama olarak sadece 3-4 yıl vardır.

Peki insan, diğer primatlardan daha uzun omurlu olmasını buyukannelerin desteğine mi borclu? Buyukanne desteğinin yararları farklı kulturlerde yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır.

Fakat anlaşıldığı uzere yaşamın uzaması cok daha ceşitli faktorlere bağlı. Elbette yaşlılıkta cocuklara yardım etmek hicbir şey yapmamaktan daha iyidir; ayrıca pek cok acıdan yararlıdır, ama bunun uzayan yaşamımız uzerinde cok da onemli bir etkisi olmamıştır, diyor uzmanlar.

Gelin ve kaynana

Buyukanne olmanın yararları hakkında bu kadar soz ettikten sonra ister istemez şu soru geliyor akla: Gelin ve kaynana nicin gecinemez?

Hayır, bu duşunduğunuz gibi bir klişe değil. Gelin kaynana gecimsizliği son yıllardaki araştırmalarla bilimsel olarak da kanıtlandı ve uzun bir evrimsel gecmişi var.

Ustelik kokleri cok eskilere uzanan bu fenomen, yaşadığımız topraklardan, dunyanın ta obur ucunu mesela Hindistan’a kadar varlığını surdurmekte.

Bu konuyu enine boyuna araştıran Gie§en Universitesi sosyobiyologu Eckart Voland, gelin kaynana cekişmesinden torunların da etkilendiğini ve kayınvalidenin aile icinde olumlere bile yol actığını soyluyor.

Profesor Voland ve evrim biyologu Jan Beise, yaklaşık olarak 23.000 kişinin 18. ve 19. yuzyıla ait Kilise kayıtlarını incelediklerinde şoyle bir tablo cıkmış ortaya:

İlginc istatistikler

Kocanın annesine yakın oturan ailelerde olu bebek doğumları daha fazlaydı.

Eğer kayınvalide bebeklerin doğumundan once olmuşse, bebeklerin yaşama şansı daha yuksekti.

Gelinin annesi olmuşse, yeni doğan bebeklerin doğumdan bir ay sonra olme riski daha buyuktu.

Peki ama neden? Aslında buyuk anneler, ister oğlunun ister kızının olsun tum torunlarıyla, genlerinin geleceği icin aynı şekilde ilgilenmeleri gerekiyordu.

Buyukanne rolunun evrimsel koklerini oğrenmek isteyen bilim adamları, gunumuz ilkel toplumları inceliyorlar. İnsanoğlu sonucta binlerce yıl boyu tıpkı gunumuzde Papua Yeni Gineliler veya Tanzanyalılar gibi yaşadı. Avcı ve toplayıcı ya da ilkel tarımcı olarak.

İlkel topluluklarda durum

Yukarıda sozunu ettiğimiz Amerikalı antropolog Kirsten Hawkes 1990’lı yıllarda Tanzanya’daki Hadza topluluğunu araştırmış. Buna gore buyukannenin desteği olduğunda torunlar daha sağlıklı buyumekte.
__________________