Senûsîlik hareketinin buyuk mucÂhid lideri. İslÂm birlik ve kardeşliğinin en mukemmel orneğini veren velî.

Ahmed es-Senûsî'nin soyu Peygamber efendimizin torunu hazret-i Hasan efendimize kadar uzanmaktadır. Ceddi Seyyid Muhammed ibni Ali es-Senûsî, Kuzey Afrika'da İtalyan ve Fransız istil hareketlerine karşı İslÂm dunyÂsının birlik ve berÂberliğini temin maksadıyla Senûsîlik tarîkatını kurdu. İlk def Derne civÂrında dağlık bir arÂzide ZÂviye-i Beyz adını verdiği tekkesini tesîs etti. Mertliği, dînine bağlılığı ile kısa zamanda muhitinde geniş ilgi topladı. Her taraf Senûsî tekkeleri ile doldu. Harekete dÂhil olanlar oncelikle şahsî ahlÂk ve inancları bakımından en mukemmel bir seviyeye getirilirdi. Sonra da aynı ustunluğu etraflarına yaymak uzere faÂliyete gecirilirlerdi. Fakat Senûsîlik hareketinin hedefi yalnız KuzeyAfrika değil, butun İslÂm dunyÂsıydı. Musluman milletlerin sosyal, ekonomik ve kulturel seviyelerinde muazzam bir inkılÂp vucuda getirerek İslÂm dunyÂsını uyandırıp kalkındırmak ve birleştirmek istiyorlardı.

Seyyid Muhammed 1895 yılında olunce yerine oğlu Muhammed Mehdî es-Senûsî gecti. Hareket onun zamÂnında alabildiğine genişledi. Butun sÂha kontrol altına alındı. Kısa zamanda Guney ve Batı Afrika'da milyonla zencinin sistemli bir şekilde musluman olmasını sağladılar. Arabistan'a, Malezya'ya ve hatt Hindistan'a tarîkatlarının mumessillerini gondererek İslÂm dunyÂsı capında bir uyanış sağlamaya calışıldı. Senûsî tarîkatı Âdet hakîkî bir devlet hÂline geldi.

1902'de ise Muhammed el-Mehdî'nin olumu uzerine yeğeni Ahmed eş-Şerîf es-Senûsî hazretleri daha buyuk bir azimle dÂvÂyı eline aldı.

Ahmed eş-Şerîf, 1873'te Cağbûb'da doğdu. Babası Muhammed eş-Şerîf'tir. Kucuk yaştan îtibÂren mukemmel bir tahsîl ve terbiye gordu. Din ilimlerinde Âlim oldu. Her turlu silÂh kullanmakta mahÂret sÂhibi idi. Orduların sevk ve idÂresinde fevkalÂde meziyet sÂhibiydi.

Tarîkatin başına gectikten sonra faÂliyetleri hızlandırdı. Her tarafa yayılan ihvanlar (kardeşler) ornek ekonomik organizasyonlara girişerek, muşterek zirÂî, sınÂî ve ticÂrî teşebbusler kurdular. Her yerde okullar acarak ornek bir ahlÂkın yenilmez îmÂnlı fertlerini yetiştirdiler. Senûsîlik tarîkatı 1911'de İtalyanların Trablusgarb'ı ele gecirmek icin giriştikleri buyuk askerî harekÂta kadar tamÂmen bir kultur hareketi olarak sulhcu metodlarla calıştı. Ancak Trablusgarb'ın tehdîd altına girmesiyle derhÂl burayı mudÂfaa mevkıinde bulunan Turk kuvvetlerinin yanında yer aldılar. Turk askerlerinin gerilemeye mecbûr olmasından sonra da memleketlerini dağlık mıntıkaya cekilerek azimle mudÂfaa ettiler. Bu mucÂdelelerde sayıca, duşman kuvvetlerinin cok altında bulunmalarına rağmen cihÂn tÂrihinin en buyuk kahramanlık orneklerini verdiler. Ahmed es-Senûsî, bu savaş sırasında ilk defÂ, yayımladığı beyannÂmeleri, el-Hukûmetu's-Senûsiyeti'l-Celîle adı ile imzÂlamaya başladı. Boylece Senûsiye hareketini ilk kez bir devlet olarak îlÂn etti.


Birinci Duny Savaşında İtalya muttefikleriyle harbe girince Senûsîler mecburî olarak onun karşısında yer aldılar. 1915'te Mısır'ı işgÂl eden İngilizlere karşı giriştikleri harplerde buyuk kayıplar verdiler. Ahmed es-Senûsî, Birinci Duny Savaşının sonlarında Sultan Mehmed ReşÃ‚d'ın isteği uzerine İstanbul'a geldi. O, son derece bağlı bulunduğu Osmanoğullarına ve Turk milletine, İslÂm dunyÂsı uzerindeki nufûz ve îtibÂrından istifÂde ederek faydalı olmak istiyordu. Fakat bir muddet sonra Mondros mutÂrekesinin imzÂlanmasıyla son mustakil İslÂm devleti olan Turkiye'nin de Batı emperyalistlerinin taksimine mÂruz kaldığını elem ve dehşetle gordu.

Birinci Duny Savaşında İngilizler, İslÂm dunyÂsını parcalayıp yutmak icin cok kesif bir cÂsusluk ve propaganda faÂliyetlerine girişmişlerdi. Bu calışmalar sonucunda Hint muslumanlarının aşırı dostluk ve bağlılıklarına mukÂbil Arap dunyÂsında bÂzı cozulmeler başlamıştı. Bircok Arap liderlerine Osmanlı Devletinin yıkılmasıyla kurulacak devletlerden taclar vÂdedilerek ayrılık telkin edilmekteydi. Sultan ReşÃ‚d Han sarsılan İslÂm birliğini "hilÂfeti hÂiz olan Turkler" etrÂfında yeniden tesis ve takviye icin Şeyh Senûsî hazretlerini huzûruna kabûl etti. Ondan Musluman Âlemini dolaşarak HilÂfet etrafında bozulan birliği yeniden kurmasını ric etti. Gercekten de o devirde muslumanların en fazla sozunu dinleyecekleri şahsiyet gÂyet haklı bir şohrete mÂlik olan Şeyh Senûsî hazretleri idi. Şeyh hazretleri derhÂl muvÂfakat ederek Sultana, Turk milletine hizmete hazır bulunduğunu bildirdi. Ancak tam İslÂm DunyÂsını dolaşmaya cıkacağı sırada kendisini dÂvet eden Sultan ReşÃ‚d Han vefÂt etti. Sultan Vahideddîn'in culûs merÂsiminde bulunmak uzere seyÂhat ertelendi.

Osmanlı pÂdişÃ‚hlarının saltanata cıkışlarında culûs merÂsimi denilen bir merÂsim yapılırdı. Bu merÂsimde devrin en kıymetli İslÂm Âlimi tarafından Eyyûb el-EnsÂrî hazretlerinin turbesinde yeni pÂdişÃ‚ha umûmiyetle hazret-i Omer'in kılıcı kuşatılırdı. Sultan Vahideddîn'in culûs merÂsiminde ona bu kılıc Şeyh Ahmed es-Senûsî tarafından kuşatıldı. Şeyh hazretleri pÂdişÃ‚ha kılıcı takarken şoyle du etti: "CenÂb-ı Hak'tan zÂt-ı şÃ‚hÂnelerine omru tavil (uzun omur), ecr-i cemîl (sevap) niyÂz ederim, efendimiz."

Ancak bu sırada netîceleri îtibÂriyle bir felÂket olan Mondros mutÂrekesi imzÂlanınca, PÂdişÃ‚h, Senûsî hazretlerine maiyetiyle birlikte Bursa'da oturmasını irÂde etti. Şeyh Ahmed Senûsî hazretleri daha sonra yine Vahideddîn Hanın isteği uzerine Turk Kurtuluş Savaşında calışmak uzere Anadolu'ya gecti. Anadolu'yu, daha ziyÂde doğu ve guney vilÂyetlerimizi bir bir dolaşarak halkı Ankara'ya bağlamaya calıştı. Her gittiği yerde beyazlara sarınmış olarak mahallî kıyÂfetiyle kursuye veya minbere cıkıyor, vÂz ve irşÃ‚dlarıyla ordumuza gonulluler kazandırıyordu. Onun her sozu bir nasîhattı. Elinde kılıcı, at ustundeki hali, heybeti, Anadolu Turk insanının uzerinde efsÂnevî tesirler meydana getiriyordu. Onun Kurtuluş Savaşındaki vÂz ve nasîhatları, halkı birliğe dÂvet edişi yalnız Anadolu'da değil, butun İslÂm dunyÂsında derin akisler uyandırdı. Bu maksatla rastladığı gazetecilere Turk milletinin mucÂdelesinin meşrûluğunu ve butun muslumanların kendilerini desteklemelerinin dînen vÂcib olduğunu ifÂde eden kat'î beyÂnatlar vermekteydi.

Şeyh Ahmed Senûsî hazretleri, Kurtuluş Savaşının sonlarına doğru, bu hareketin kurmayları arasında hilÂfete ve halîfeye karşı başgosteren soğukluk uzerine Anadolu'da daha fazla durmayı uygun bulmadı. Buyuk bir uzuntu icerisinde Ankara'dan ayrılarak Arap memleketlerine gitmek uzere yola koyuldu. Giderken soylediği şu sozler onun siyÂsî bir dÂhi olduğunu gostermektedir:

"Bugun İslÂm milletleri arasında en kuvvetli ve haşmetlisi ve dînî vahdet ve idÂre yonunden en umit vericisi Turk Milleti'dir. BinÂenaleyh, butun İslÂmî harekÂt ve dayanışmanın kuvvet merkezi Turkiye olmalıdır. Kahraman Turk Milletini bu yakın alÂka ve yardıma, dayanışmaya ve bu cok muhim vazîfeye ehil kılan bircok tÂrihî ve stratejik imtiyazlar vardır. HilÂfeti temsil etmiş olması, butun İslÂm Âleminin kalbgÂhı olan Haremeyn ve civÂrının hÂdim ve hÂmisi olmak şerefine sÂhip bulunması ve butun emÂnÂt-ı mukaddeseyi hÂl uhdesinde mahfûz bulundurması, asırlar boyunca İslÂm'ın alemdÂrlığını yapması ve onu, İlÂhî bir lutufla her turlu tehlike ve saldırıdan koruması ve nihÂyet hÂli hazırdaki tutumun hÂl umid verici olması gibi sebepler, bu buyuk milleti bugun de İslÂmî hareket ve dayanışmanın ve İslÂm Âlemi icin, duşunup cırpındığımız topyekun bir kurtuluşun yegÂne kuvveti, rehberi ve lideri olmaya sevk etmektedir.

Turkiye'nin ve İslÂm Âleminin kurtuluşu Allahu teÂlÂnın izniyle, ancak Musluman Turk Milleti sÂyesinde mumkun olabilir ve boyle olacaktır."

Şeyh Ahmed es-Sunûsî hazretleri Turkiye'den ayrıldıktan sonra Şam'a gitti. Yaygın şohreti ve ziyÂretcilerinin cokluğu yuzunden kendisinden korkan Fransızlar, onu Şam'ı terke zorladılar. Buradan Filistin'e gecti. Orada da İngilizler kendisinden cekinip, endişelendiler. Artan İngiliz baskısı yuzunden Mekke'ye gecti ise de vehhÂbî inancında olan İbn-i Suûd'la anlaşamadı. Sonunda Yemen imamlığı ile Suûd krallığı arasında tampon bir devlet olan Asîr'e cekildi. Burada Senûsî şeyhlerinden İdris es-Senûsî'nin torunu olan başka bir İdris es-Senûsî hukumdÂrdı. Ancak Asîr'de lÂyık olduğu husn-i kabûlu goren Ahmed es-Senûsî, 10 Mart 1933 (H.1352)'te vefÂtına kadar burada kaldı.

DİN HAYATTIR

Şeyh Ahmed es-Senûsî hazretleri Tarsûs Gazetesi muhabirine memleketin icine duştuğu durumun sebeplerini ve kurtuluş cÂrelerini şoyle belirtmiştir.

"Bu memleketin istikbÂli her şeyden evvel ve her şeyin ustunde İslÂmiyet'in ahlÂkî prensiplerine dayanmaktadır. Bu prensipler uzerindedir ki şanlı yarının, geleceğin binÂsını kuracağız. Evet bu memleketin istikbÂli, dînimizin hukumlerine uymakta yasaklarından sakınmaktadır. Bu din en yuksek medeniyet, fikir ve ahlÂk dînidir. Bize saÂdet evini, yurdunu bağışlayan ancak bu dindir. Dînimiz bize adÂleti, iyiliği, icÂdı, ictihÂdı, vatan muhabbetini, calışmayı ve izzet-i îmÂnımızın muhÂfazasını emrediyor. Dînimiz en ahlÂkî ve ictimÂî bir dindir. Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem; "Ben guzel ahlÂkı tamamlamak icin gonderildim." buyuruyorlar. Dînimiz fuhşiyÂttan, muskirÂttan, sefÂhetten, tefrikadan, tembellikten, cehÂletten ve butun kotu ahlÂklardan nehyediyor. Goruluyor ki din, butun hakîkatıyla guzel ahlÂkla amel etmektir.

Bizim gucumuzu kıran ve şevketimizi yıkan, duşmanlarımızı ustun eyleyen en buyuk sebep, hic şuphesiz ki dînimizi ihmÂl etmekliğimizdir. HissiyÂtımıza mağlûb olmaklığımızdır. Bu durum işlerimizin ve ihmallerimizin neticesi olarak bize acı bir ders oldu. Artık şimdi kendimizi ıslah etmek bize vazifedir. Yoksa buyuk zaferin bize hazırladığı gÂyeye ulaşmak muyesser olmaz. Din neyimizdir? Din hayatımızdır, onsuz hayat olamaz."
__________________