Buyuk velîlerden. AdıMa'rûf bin Fîrûz, kunyesi Ebû Mahfûz'dur. Doğum tÂrihi bilinmemektedir. 815 (H.200) senesinde Bağdat'ta vefÂt etti. KabriBağdÂt'tadır. Kabri başında yapılan du makbul ve mustecabdır. BağdÂt'ın Kerh beldesinden olduğu icin Kerhî denilmiş ve MÂrûf-ı Kerhî diye tanınmıştır. Sofiyye-i aliyyenin buyuklerindendir.

İranlı hıristiyan bir anne ve babanın cocuğu iken, hıristiyanlığı oğrenmesi icin bir rÂhibe gonderildi. Kardeşi Îs onun İslÂma gelişini şoyle anlatmaktadır: "Ben ve kardeşim Ma'rûf okula gidiyorduk. Hıristiyan idik. Hıristiyan rÂhip, cocuklara (HÂşÃ‚) Allahu teÂl uctur: Baba, Oğul, Ruh'ul kudûs derdi. Kardeşim Ma'rûf, Allah birdir birdir diye bağırırdı. RÂhib onu her tarafı yara bere icerisinde bırakacak şekilde doverdi. Bu hal uzun zaman devÂm etti. NihÂyet bir gun her tarafını parcalar şekilde dovunce kactı. Ve bir daha donmedi. Bunun uzerine annem ona olan sevgisinden her gun gozyaşı dokerdi. "Eğer Allahu teÂl oğlumu geri gonderirse, o hangi dinde ise ben de o dîne gireceğim." derdi. Annesi boyle ağlayıp gozleri yolları beklerken, evden kacan Ma'rûf-ı Kerhî kendi hÂlini şoyle anlatmaktadır: "Ayaklarım şişmiş, elbiselerim parcalanmış bir halde Kûfe'ye geldim. Âdetim mescidlerde kalmaktı. Bir mescide gittim. Orada mubÂrek, yuzu nur sacan bir zÂtın etrÂfında bir kısım insanlar halka olmuş, onun anlattıklarını dinliyorlardı. CemÂat o zÂtı oyle dinliyorlardı ki, sanki başlarının uzerinde kuş vardı da kacmasın diye hareketsiz duruyorlardı. O zÂta yaklaştım ve dinledim. Şoyle diyordu: "Kim Allahu teÂlÂdan tamÂmen yuz cevirirse, Allahu teÂl da ondan tamÂmen yuz cevirir. Kim kalbiyle Allahu teÂlÂya kavuşmayı arzu eder ve O'na koşarsa, Allahu teÂl onu rahmetiyle karşılar. Butun herkesin kalbinde O'nun muhabbeti hÂsıl olur, O'na gelirler. Derdlere ve belÂlara sabır eden kimseye de rahmetini ihsÂn eder." Bu zÂt Muhammed ibni SemmÂk idi. Onun bu sozleri kalbime cok tesir etti ve beni yaratan Allahu teÂlÂya yoneldim. Benim gizli ve acık her şeyimi bilen, Rabbime kavuşmağı istedim. Allahu teÂl da duÂmı kabûl buyurdu. Bu sırada İbn-i SemmÂk Âniden sustu. Sonra insana cok tesir eden bir sesle "BağdÂtlı genc nerede?" diye sordu. Oradaki cemÂat bana baktı. Cunku orada benden başka yabancı yoktu. Beni Şeyh İbn-i SemmÂk'a goturduler. İbn-i Semmak başımı okşadı ve; "Merhab ey Rabbin'i arayan kişi! Merhab ey Allah'ın sevgisine ve muhabbetine kavuşan kişi!" dedi. Bu sozleri işitince, babama beni kotuleyen rÂhibi hatırladım ve ağlamaya başladım. Bunun uzerine "Sen ağlıyor musun?" dedi: "Evet efendim" dedim ve rÂhibin sozunu hatırladım. Cunku o rÂhip hep hakÂret ederek beni babama kotulerdi. Tam bu sırada; "RÂhibin sozu mu?.." diye sordu. Ben buna cok hayret ettim. Bunu nasıl biliyordu. "Evet." dedim. Bana; "Allahu teÂlÂya du et. Senin duÂn kabûl olur." buyurdu ve ben de Allahu teÂlÂya du ettim. Daha sonra rÂhibin musluman ve sÂlih olup sÂlihler arasına karıştığını oğrendim. Sonra İbn-i SemmÂk beni İmÂm-ı Ali RızÂ'ya goturdu. Durumu ona anlattı ve onun elinde musluman oldum."

Musluman olan ve ilim tahsil edenMa'rûf-ı Kerhî, uzun seneler sonra memleketine dondu. Buyuk bir sabırla onu bekleyen annesi bağrına bastıktan sonra hangi din uzeresin diye sordu. Ma'rûf, İslÂm dîni uzereyim deyince annesi; "Eşhedu enl ilÂhe illallÂh ve eşhedu enne Muhammeden abduhû ve resûluh." diyerek îmÂn ile şereflendi. Bunun uzerine butun Âile musluman oldu.

Ma'rûf-ı Kerhî dînin emirlerini gozetmekte, ibÂdette, haram ve şuphelilerden kacmada cok meşhûr idi. İmÂm-ı Ali RızÂ'nın hizmetinde bulunmuş, O'nun cocuklarıyla beraber yaşamış ve ehl-i beytten bilinmiştir. İmÂm-ı AliRızÂ; "Ma'rûf, huy ve muhabbet bakımından ehl-i beyttendir. Fakat ırk ve neseb bakımından değil. Muhakkak o kerem ve izzet bakımından, SelmÂn-ı FÂrisî'nin ceddimize ilhak edilip ehl-i beytten sayıldığı gibi, o da bize dÂhil edilmiştir." buyurmuştur.

Ma'rûf-ı Kerhî, DÂvûd-i TÂî hazretlerinden feyz almış olup; buyuk velîlerdenSırrîyi SekÂtî de, Ma'rûf-ı Kerhî'den ders ve feyz alarak yetişti.HÂrun Reşîd ile aynı zamanda yaşadı. Muhaddis olup, zamÂnının meşhûr hadîs Âlimlerinden hadîs dinlerdi.

Ma'rûf-ı Kerhî, Bekir bin Huneys, Rabi' bin Sabîh ve bir cok Âlimden hadîs oğrendi. Halef bin HişÃ‚m, Zekeriyy bin Yahy el-Mervezî, Yahy bin Ebî TÂlib ve bir cok hadîs Âlimi de Ma'rûf-ı Kerhî'den hadîs-i şerîf rivÂyet etmişlerdir.

Ma'rûf-ı Kerhî (rahmetullahi aleyh), BağdÂt'ın imÂmı ve zÂhidi lakabını aldı. Dinde imÂm olup, fıkıh, hadîs, tefsîr ve kelÂm ilimlerinde buyuk Âlimdir. Butun bu ilimlerde huccet, senet idi. İctihad makÂmına erişmişti.

Abdulazîz bin Mansûr diyor ki: Babamdan işittim: "Biz Ahmed bin Hanbel ile berÂber idik, Ma'rûf-ı Kerhî'den bahsedildi. Orada olanlardan bÂzıları onun ilmi zayıfdır dediler. Bunun uzerine Ahmed binHanbel (rahmetullahi aleyh); "Boyle konuşmayın. Siz Ma'rûf'un kavuştuğu ilimden bir şeye kavuşabildiniz mi?" diye cevap vererek onları susturmuştu. Ahmed bin Hanbel ve Yahy binMÂîn, Ma'rûf-ı Kerhî'ye murÂcaat ederler ve bir cok meseleleri ondan oğrenirlerdi."

Yahy bin MÂîn ve Ahmed bin Hanbel, Ma'rûf-ı Kerhî'nin yanına geldiler. Yahy bin MÂîn, Ma'rûf-ı Kerhî'ye Secde-i sehv'i sormak istiyordu.Ahmed bin Hanbel,YahyÂ'ya; "Sus!" dedi. Fakat o susmadı ve; "Y Ebel-Mahfûz, Secde-i sehv hakkında ne dersin?" diye sordu.Ma'rûf-ı Kerhî; "Kalbin namazdan gÂfil olup, namazdan başka bir şeyle meşgûl olmasından dolayı bir cezÂdır." deyince, Ahmed bin Hanbel; "Bu ne guzel ve ne mÂnÂlı bir cevaptır." buyurdu.

KerÂmet ve menkıbeleri coktur. Comertlik ve kerem sÂhibi olup, sağlığında ve vefÂtından sonra da yardım yapan dort buyuk velîden biridir. Bunlar; Ahmed bin Hanbel, Ma'rûf-ı Kerhî, Bişr-i Hafî ve Mansûr bin AmmÂr'dır.

Ma'rûf-ı Kerhî bir gun namaz kılmak icin ikÂmet okudu ve sonraMuhammed bin Ebî Tevbe'nin one gecip namaz kıldırmasını istedi. Kendisi imÂm olmadı, muezzinlik yaptı. Muhammed bin Ebî Tevbe imÂmlık yapmaktan cekindi ve Ma'rûf-ı Kerhî'ye; "Eğer bu namazı kıldırırsam başka namaz kıldırmam" dedi.Ma'rûf-ıKerhî bu sozu beğenmedi ve; "Nefsinden konuşuyorsun. Başka bir namaz kıldıracağını duşunmek (başka bir namaz vaktine kadar yaşayacağım diye konuşmak) tûl-i emel (uzun arz&#251 sahibi olmaktır. Tûl-i emel sÂhibi olmaktan Allahu teÂlÂya sığınırız. Cunku tûl-i emel, hayırlı amel yapmaya mÂni olur." buyurdu.

"Duny dort şeyden ibÂrettir: Mal, soz, uyku ve yemek. Mal; insanı Allahu teÂlÂya isyÂn ettirir. Soz, insanı Allahu teÂlÂdan oyalar. Uyku, insanaAllahu teÂlÂyı unutturur. Yemek ise insanın kalbini katılaştırır." buyurdu. Sırrî-yi SekÂtî buyurdu ki: Ma'rûf-ı Kerhî'yi şoyle soylerken işittim: "Kim kibirli olur, kendini buyuk gorurse Allahu teÂl onu yere vurur; kim Allahu teÂl ile munÂzea ederse (karşı gelirse) Allahu teÂl ona gazÂb eder. Kim Allahu teÂlÂya tevekkul eder O'na sığınır ve guvenirse; Allahu teÂl onun yardımcısı olur. Kim Allahu teÂlÂya tevÂzû ederse, Allahu teÂl onu yukseltir."

Ma'rûf-ı Kerhî'ye "Duny sevgisi kalbden nasıl cıkar?" diye sorulduğu zaman buyurdu ki: "Allahu teÂlÂya karşı hÂlis sevgi, tam bir muhabbet ve husn-i muÂmele yÂni Allahu teÂlÂnın rÂzı olduğu işleri yapmak ve men ettiklerinden sakınmak ile" cevÂbını verdi.

Mertliğin alÂmeti uctur: "Hilafsız tam bir vefÂ, istenmeden vermek ve kendisine comertlik, iyilik yapılmadan başkalarını medh etmek." buyurdu. Bir adam Ma'rûf-ı Kerhî hazretlerine gelerek; "Ey efendim! Benim Allahu teÂlÂya nasıl kavuşacağımı bana oğretir misin?" dedi. Ma'rûf-ı Kerhî onun elinden tuttu ve pÂdişÃ‚hın kapısına getirdi. Kapının onunde ayağı kırık bir adam vardı. Soru soran zÂta o kimseyi gosterip; "İşte bunun gibi olursan Allahu teÂlÂya vÂsıl olursun" buyurdu. Bununla, ayağının ikisi de kırık bir kole, efendisinin kapısının onunde nasıl durur hicbir yere ayrılmazsa; bir kul da Allahu teÂlÂnın kapısında her an bekler. Hic ayrılmaz ve isyÂn etmezse, Allahu teÂlÂya kavuşur demek istedi. Bir kimse gelip kendisinden kalbinin yumuşaması icin du etmesini istedi. Ona; "Ey kalbleri yumuşatan Allah'ım! Olum benim kalbimi yumuşatmadan sen benim kalbimi yumuşat" diye du et buyurdu. Sırrî-yi SekÂtî hazretleri; "Kavuştuğum butun nîmetlere Ma'rûf-ı Kerhî hazretlerinin bereketiyle kavuştum." buyurdu.

BağdÂt ahÂlisi ve butun muslumanlar tarafından devamlı hurmet edilirdi. Kabri, duÂların kabûl edildiği, hastaların şif bulduğu bir yerdir. DuÂların kabûl edildiği herkes tarafından tecrube edilmiştir. İmÂm-ı YÂfiî de bunu bildirmektedir.

Ma'rûf-ı Kerhî, talebesi Sırrî-yi SekÂtî'ye buyurdu ki: "Eğer Allahu teÂlÂya du eder ve bir şey istersen, O'na benim ismimi vesîle et, benim hurmetime iste!"

Muhammed bin Mansûr Tûsî haber veriyor: BağdÂt'taMa'rûf-ı Kerhî'nin huzûruna gittim. Yuzunde bir yara izi gordum. "Dun burada iken yuzunuzde bir şey yoktu. Bu nedir bir şey mi oldu?" diye sordum. "Seni ilgilendirmeyen şeyi sorma, sana yarayanı sor." dedi. "Allah aşkına soyle!" dedim. Şoyle anlattı: "Bu gece namaz kılıyordum. Mekke'ye gidip KÂbe'yi tavaf etmek istedim. Su icmek icin zemzem kuyusuna gittim. Ayağım kaydı ve yuzum oraya carptı. Bu iz ondandır."

Abdest almak icin Dicle'ye gitti. Kur'Ân-ı kerîm ve seccÂdesini namaz kıldığı yerde bıraktı. Bir kadın gelip bunları alıp giderken Ma'rûf arkasından koştu ona yetişti ve yuzunu gormemek icin başını eğip; "Kur'Ân-ı kerîm okuyan cocuğun var mı?" diye sordu. Kadın hayır deyince; "Kur'Ân-ı kerîmi bana ver, seccÂde senin olsun." buyurdu. Kadın onun bu guzel hareketine cok şaşırdı. Her ikisini de oraya bıraktı. Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri; "SeccÂdeyi al, sana helÂl ettim." buyurdu. Kadın utanarak hemen oradan uzaklaştı gitti. Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri herkese merhamet eder ve herkesin ıslÂhı icin calışırdı.

Bir gun, talebeleriyle Dicle kenarındaki bir hurmalıkta oturuyorlardı. Dicle'nin yukarısından bir kayık geldiğini gorduler. Kayıkta bir kac erkek icki iciyor, nÂra atıyordu. Bu nÂhoş manzara karşısında talebeleri; "Efendim bir du edin de, Allahu teÂl bunları bu nehirde boğsun ve insanlar onların zararlarından kurtulsunlar." dediler.

Şoyle buyurdu: "Y Rabbî! Sen bu kullarını dunyÂda neşelendirdiğin gibi Âhirette de neşelendir." Talebeleri bu duÂnın mÂn ve sırrını anlamadıklarını soylediler. Bunun uzerine; "Benim soylediğimi (Allahu teÂlÂ) bilir. Bekleyin şimdi gorursunuz." buyurdu." O topluluk Ma'rûf-ı Kerhî'yi gorunce sazlarını kırdılar, şaraplarını doktuler ve titremeye başladılar. Ma'rûf'un el ve ayaklarına kapanıp tovbe ettiler. Ma'rûf-ı Kerhî; "Gorduğunuz gibi herkesin istediği oldu; ne onlar boğuldu, ne de bir kimse onlardan rahatsız oldu." buyurdular.

İbn-i Merdeveyh şoyle anlatır: "Biz Ma'rûf-ı Kerhî ile berÂber oturduk. Yuzunden nur fışkırıyordu. O nur yayılarak her tarafı aydınlatıyordu." Kendisine"Y Eb Mahfûz! Senin suyun uzerinde yuruduğunu işittim" dedim. Bunun uzerine; "Benim asl su uzerinde yurumem diye bir şey yoktur. Fakat bir tarafa gecmek istediğim zaman, nehrin iki kenarı birleşir o zaman gecerim." buyurdular.

Muhammed bin Muhallid dedi ki: Hasan bin AbdulvehhÂb'a Ma'rûf-ı Kerhî'nin hayatı okunuyordu. Buyurdu ki: "Ma'rûf-ı Kerhî'nin suyun uzerinde yuruduğunu soylerler. Eğer bana onun havada yuruduğu soylenilse; onu tasdik ederim."

Bir gun abdesti bozuldu. Hemen oracıkta teyemmum etti. "İşte Dicle, nicin teyemmum ettiniz." dediklerinde; "Oraya gidinceye kadar acab yaşayabilir miyim? Oluverirsem abdestsiz olmıyayım." dedi.

Halîl SayyÂd anlatır: Oğlum Muhammed kaybolmuştu. Annesi ve ben şaşkına donmuştuk. Ma'rûf-ı Kerhî'ye geldim ve; "Ey Eb Mahfûz, oğlum kayboldu, annesinin aklı başından gitti." dedim. "Ne istiyorsun buyurdu?" "Allah'a du edin de, cocuğumuzu bize iÂde etsin" dedim. "Y Rabbî, gok senin, yer senin, arasındakiler de senin. Muhammed'i gonder" dedi. Şam kapısına geldim. Oğlumu orada gordum. "Oğlum Muhammed, geldin mi?" dedim. "Şimdi EnbÂr şehrinde idim, birden kendimi burada buldum." dedi.

Âmir bin Abdullah el-Kerhî anlatır: Benim hıristiyan bir komşum vardı. Bir gun bana geldi ve "Ey Eb Âmir, benim senin uzerinde komşuluk hakkım vardır. Senden bir ricÂm var. Beni bir evlat verip du etmesi icin Allahu teÂlÂnın sevgili bir kuluna goturmedin" dedi. Bunun uzerine komşumu Ma'rûf-ı Kerhî'ye goturdum. Onun durumunu ve ricÂsını anlattım. Ma'rûf-i Kerhî de onu İslÂm'a dÂvet etti. Musluman olmasını istedi. Komşum; "Y Ma'rûf, benim hidÂyetim senin elinde değildir. Ancak Allahu teÂl hidÂyet eder, bir kimseyi doğru yola kavuşturur. Ben senden du istemeğe geldim. Musluman olmağa gelmedim." dedi. Bunun uzerine Ma'rûf-ı Kerhî ellerini kaldırdı; "Allah'ım senden bu kimseye anne ve babasına itÂatkÂr bir evlÂt vermeni istiyorum. Anne ve babası da onun elinde musluman olsun." diye du etti. Allahu teÂl duÂsını kabûl etti ve bu kimsenin bir oğlu oldu. Bu cocuk zamanındaki cocuklardan ve akranlarından cok akıllı ve cok zekî oldu. Buyuduğu zaman babası onu bir rÂhibe goturdu. Ona hıristiyanlığı ve İncil'i oğretmesini istedi. RÂhip onu onune oturttu. Kendisine bir yazı tahtası verdi ve benim okuduğumu, soylediğim şeyleri soyle dedi. Bu cocuk; "Hayır soylemem, dilim teslisi soylemeye (Allah uctur demeye) kapalıdır. Kalbim ise, Allahu teÂlÂnın sevgisiyle meşgûldur." dedi. RÂhip; "Ey oğlum ben sana bunu sormadım." dedi. Cocuk; "Peki neyi sordun?" dedi.RÂhip; "Ben sana, benden sorup oğrenmek ve anlamak istediğin şeyi sordum." dedi. Bunun uzerine cocuk; "Aklımın kabûl edeceği, zihnimin ve kalbimin idrak edeceği şeyi bana oğret." dedi.RÂhip; "Ey oğlum, ELİF de." diyerek alfabenin ilk harfini soyledi. Cocuk şiirle şoyle dedi: "(Lafza-i celÂlın başındaki) vasıl elifi her kalbi, ezelî ve ebedî sıfatlar sÂhibi olan sevgiliye (Allahu teÂlÂya) vasletti, kavuşturdu. RÂhip; "Oğlum BE de." diye soyledi. Cocuk yine şiirle! "BE, Allahu teÂlÂnın BEK (sonu olmamak) sıfatının harfidir" dedi. RÂhip, SE, CİM, HA ve butun harfleri soyledi. Cocuk da hepsine manzum ve o harflerle ilgili Allahu teÂlÂnın sıfatlarını anlatan şiirlerle cevap verdi. Bu cevapları duyunca rÂhip şaşırıp kaldı. Kalbinde bir urperti duydu ve kendisini bir titreme aldı. İslÂm dîninin dışındaki butun dinlerin bÂtıl olduğunu anladı. RÂhipteki bu değişikliği gorunce genc:

Ağlatan, gulduren, olduren, dirilten bir Allah'a yemîn ederim ki,
O'nun kapısından başka bir kapıya giden, mutlak zarar etmiştir.
Allahın rızÂsından başka bir şeyi maksûd edinenler yolunu şaşırmıştır.
Hakîki maksad, Allahu teÂlÂnın rızÂsıdır. O'ndan başkasına gidenlere yazıklar olsun.
Af ve ihsÂn eden Allahu teÂlÂ, O'ndan başkasından ne zarar gelir ne fayda.
HÂlık-ı Âlem Allahım ne ÂlÂdır, ne Âl kul isyÂn eder de, yine orter o aliyy-ul-ÂlÂ.
Âlemde kendisinden başka rab olmayan Allah, her noksanlıktan munezzehtir.
Sever kendisinin emirlerine, nehiylerine uyanları ol munezzeh.

beyitlerini soyledi. RÂhip işittiği sozler karşısında aklı başından gitti. Bu cocuğun kendinden konuşmadığını ve bu hikmetli sozleri soyletenin Allahu teÂl olduğunu anladı. İşte tam bu sırada icinden gelerek; "Eşhedu enl ilÂhe illallÂh ve eşhedu enne Muhammeden abduhû ve resûluh." diyerek îmÂn etti. Sonra cocuğun elinden tutarak babasına getirdi. Babası oğlunun rÂhiple beraber geldiğini gorunce, ona doğru yoneldiler. RÂhibe bakınca yuzunde bir nur parladığını gordu. RÂhibe; "Oğlumun zekÂsını nasıl buldun?" diye sordu.RÂhip; "Onun sozlerine kulak ver." dedi. Sonra soylediklerini babasına anlattı. Babası; "Muhtaclara yardım eden Allahu teÂlÂya yemîn ederim ki, bunlar ondan değildir. Bunlar Ma'rûf-ı Kerhî'nin duÂsı bereketiyledir. Onun kerÂmetidir." dedi. Sonra;"Ey oğlum, senin vÂsıtanla bizi Cehennem'den kurtaran Allahu teÂlÂya hamdederim. Muhakkak ki biz cok kotu bir halde idik, îmÂnsız idik" dedi ve Kelime-i şehÂdet getirip, îmÂn etti. Sonra butun Âilesi de musluman oldu. Evlerindeki hacları kırdılar. Allahu teÂlÂ, Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri vasıtasıyla bunlara hidÂyet nasîb etti ve Cehennem ateşinden kurtardı.

Sırrî-yi SekÂtî anlatır: "Ma'rûf-ı Kerhî'yi ruyÂmda gordum. Arşın altında durmuş, gozu acık, hayran, hareketsiz, kendinden gecmiş bir haldeydi. Allahu teÂlÂ, meleklere; "Bu kimdir?" buyurdu. YÂ Rabbî, sen daha iyi bilirsin dediler. Allahu teÂlÂ: "Bu Ma'rûf'dur. Benim muhabbetimden mest ve hayran olmuştur. Beni gormeyince, kendine gelmez" buyurdu."

Ma'rûf-ı Kerhî, Ramazan ayından başka bir ayda, nÂfile oruc tutarken BağdÂt carşısından geciyordu. İkindi vakti bir su dağıtıcısı; "Benim suyumdan iceneAllahu teÂl rahmet etsin" diye bağırıyordu. Hazret-i Ma'rûf, sucunun elindeki bardağı alıp icti.Talebeleri dedi ki: "Efendim siz oruclu değil miydiniz?" "Evet oruclu idim. Fakat bu su dağıtıcısının duÂsı uzerine nÂfile orucu bozdum." buyurdu.

Ma'rûf-ı Kerhî vefÂt edince, kendisini ruyÂda gorduler; "Allahu teÂlÂ, sana nasıl muÂmele eyledi?" dediler, "O su dağıtıcısının duÂsı ile daha fazla ihsÂna kavuştum." dedi.

Ma'rûf-ı Kerhî hastalanıp yatağa duştuğu zaman Sırrî-yi SekÂtî hazretleri vasiyetini sordu. "VefÂt ettiğimde şu gomleğimi sadaka olarak ver. Cunku dunyÂya geldiğim gibi gitmek isterim" buyurdular.

Ma'rûf-ı Kerhî herkese iyi muÂmelede bulunduğundan vefÂt ettikten sonra hıristiyanlar ve yahûdîler onun kendilerinden olduğunu iddi ettiler. Muslumanlar ise; "O bizdendir." dediler. Bu iddiÂlar olurken hizmetcilerinden biri gelip; "Efendimizin bize şoyle bir vasiyyeti var." "Benim cenÂzemi yerden kim kaldırırsa ben o zumredenim." buyurdu, diye haber verdiler. Hıristiyan ve yahûdîler geldiler. MubÂrek cenÂzesini yerden kaldıramadılar. Muslumanlar cenÂzesini kaldırdılar ve oraya defnettiler.

Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri, ne Cennet arzusundan, ne de Cehennem arzusundan dolayı ibÂdet etti. O yalnız Allahu teÂlÂya olan aşkından ve muhabbetinden dolayı ibÂdet etti. Allahu teÂl da onu en yuksek makamlara yukseltti ve aradaki perdeleri kaldırdı. Hem Hak teÂlÂnın hem de halkın sevgilisi oldu.

Ma'rûf-ı Kerhî'ye: "Muhabbet nedir?" diye sordular. CevÂben buyurdu ki:

"Muhabbet, oğrenmek ve oğretilmekle elde edilen bir şey değildir. AncakAllahu teÂlÂnın bir ihsÂnı ile elde edilir.

Buyurdu ki: "Kulun mÂlÂyanî boş ve faydasız konuşması, Allahu teÂlÂnın onu zelil ve yalnız bırakmasının alÂmetidir."

"Tasavvuf, hakîkatları almak ve halkın elinde olan duny malından umidini kesmektir, uzaklaşmaktır."

"EvliyÂnın uc alÂmeti vardır: Duşuncesi Hak ola, işleyeceği işi Hak ile işleye, meşgûliyeti dÂima Hak ile ola."

"Ustun olmak sevdÂsında olan, ebedî olarak felÂh bulmaz, kurtulamaz."

"SuÂlsiz ve karşılıksız vermeğe calış."

"Allahu teÂl bir kuluna iyilik murÂd ederse; hayırlı amel kapısını acar, soz kapısını kapar. Kişinin işe yaramaz soz konuşması bedbahtlıktır. Kotuluk murÂd ettiğinde bunların aksini yapar."

"Amelsiz Cennet'i istemek ve emir olunduğunu yapmadan rahmet ummak, cÂhillik ve ahmaklıktır."

"SÂlihler icin cokluğun, sıddîklar icin azlığın onemi yoktur."

"Dilini (başkalarını) kotulemek ve aşağılamaktan koruduğun gibi, medh etmekten de koru."

"İlim sÂhibi, ilmiyle Âmil olduğu takdirde, butun muminlerin kalbi onun olur" (yÂni butun muminler onu sever).

Buyurdular ki: "Dişi hayvana bile bakmaktan sakınınız."

"Kim oldukten sonra unutulmak istemezse, guzel (amel) işlesin ve isyÂn etmesin."

"Allahu teÂl muminlerden bir zumreyi kabirlerinden kanatlı olarak diriltir. Sur ufurulduğu zaman kabirlerinden ucarlar. Cennet-i ÂlÂya koşarlar. Onları melekler karşılar ve onlara"Siz kimsiniz?" derler. Onlar "Muminlerdeniz, Ummet-i Muhammeddeniz, Ummet-i Kur'Ândanız" derler. Melekler "Siz SırÂtı gordunuz mu?" derler. "Hayır" diye cevap verirler. "Siz Haşrı gordunuz mu?" "Hayır." "Siz Allahu teÂlÂyı gordunuz mu?" "Biz O'nun nûrunu gorduk." "Peki siz dunyÂda ne amel yapardınız?" "Biz O'na kulluk ettik. O'ndan başka her şeyden yuz cevirdik. Allahu teÂl bize hesÂba cekilecek bir dunyÂlık vermedi" derler."

"Kim mumin kardeşinin bir aybını orterse, Allahu teÂl onun bu işinden dolayı bir melek yaratır, onun elinden tutar ve o melekle berÂber Cennet'e girer."

"Her kim gunde uc kere "Allah'ım, Muhammed ummetini ıslÂh et" diye du ederse Âbidlerden sayılır."

Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri kendi kendine dovunur; "Ey nefs, hÂlis ol ki halÂs (kurtuluş) bulasın" buyurur ve ağlardı.

ON CUMLE

Muhammed bin HişÃ‚m diyor ki: "Ma'rûf-ı Kerhî bana; "Sana on cumle oğreteceğim; beşi dunyÂ, beşi Âhiret icindir. Bunlar ile kim du ederse, Allahu teÂl onun duÂsını kabûl buyurur" dedi. Ben; "Yazayım mı?" diye sordum. "Hayır. Behr bin HÂnis nasıl tekrar tekrar okuyup bana oğrettiyse, sana da tekrar tekrar okuyup oğretirim" dedi. Bu on cumle şunlardır: "Dînim icin Allah bana kÂfidir. DunyÂm icin Allahu teÂl bana kÂfidir. Ehemmiyetli işlerim icin Allahu teÂl kerîmdir ve bana kÂfidir. Bana haksızlık etmek isteyenlere hilm ve kuvvet sÂhibi olan Allahu teÂl kÂfidir. Bana kotuluk etmek isteyenlere, Şedîd olan Allahu teÂl bana kÂfidir. Olum Ânında rahîm olan Allahu teÂl bana kÂfidir. Kabir suÂlinde raûf olan Allahu teÂl bana kÂfidir. HesÂb Ânında kerîm olan Allahu teÂl bana kÂfidir. MîzÂn Ânında latîf olan Allahu teÂl bana kÂfidir. Sırat'ta, kadîm olan Allahu teÂl bana kÂfidir. Kendisinden başka hicbir ilÂh olmayan Allahu teÂl bana kÂfidir. O Arş'ın Rabbidir ve ben O'na tevekkul ederim."

OYUNCAK SATIN ALACAĞIM

Sırrî-yi SekÂtî anlatıyor: Bir bayram gunu hazreti Ma'rûf'u hurma toplarken gordum ve; "Bunları ne yapacaksın" diye sordum. "Şu cocuğu ağlarken gordum ve nicin ağladığını sordum. Bana yetim olup anne ve babasının olmadığını, arkadaşlarının yeni elbiseleri ve oyuncakları olup kendisinin olmadığını soyledi. Şimdi bunları toplayıp satacağım, ağlamayıp oynaması icin ona oyuncak satın alacağım." dedi.Bunun uzerine; "Bu işi bana bırak." deyip cocuğu alıp goturdum. Yeni guzel elbiseler ve oynaması icin bir oyuncak aldım. Cocuk o zaman memnun oldu. Bundan sonra kalbime bir nur geldi, kalbim parladı ve hÂlim bambaşka oldu."

ALLAH'TAN UTANAN

Ma'rûf'un bir dayısı şehrin vÂlisi idi. VÂli, bir gun şehrin kenar mahallelerini dolaşıyordu. Ma'rûf'u bir kenarda oturmuş ekmek yerken gordu. Onunde de bir kopek vardı. Bir lokma kendi yiyor, bir lokma da kopeğin ağzına veriyordu. Dayısı, kopekle birlikte yemeğe utanmıyor musun dedi. Utandığım icin bu zavallıyı yediriyorum dedi ve başını kaldırıp havadaki bir kuşa seslendi. Kuş ucup geldi, eline kondu ve kanadıyla başını ve gozunu orttu. Ma'rûf; "Allah'tan utanandan her şey utanır." buyurdu. Dayısı bu hÂli gorup, bu sozu işitmekle hem hayret etti, hem de oradan uzaklaştı.

1) CÂmiu KerÂmÂti'l-EvliyÂ; c.2, s.266
2) HadÂiku'l-Verdiyye fî HakÂiki EcillÂi'n-Nakşibendiyye; s.42
3) Hilyetu'l-EvliyÂ; c.8, s.360
4) Tezkiretu'l-EvliyÂ; s.241
5) Tabakatu's-Sûfiyye; s.83
6) VefeyÂtu'l-A'yÂn; c.5, s.231
7) NefehÂtu'l-Uns; s.92
8) RisÂle-i Kuşeyrî; s.60, 61
9) Min A'lÂm-il-Ârifîn; s.67
10) TÂrih-i BağdÂd; c.13, s.199
11) Tam İlmihÂl SeÂdet-i Ebediyye (49. Baskı); s.1108
12) KıyÂmet ve Âhiret; (7. Baskı) s.334
13) Rehber Ansiklopedisi; c.11, s.264-265
14) TabakÂt-ul-EvliyÂ; c.280
15) DirÂsÂt fi't-Tasavvuf-il-İslÂmiyye; s.115
16) Sıfat-us-Safve; c.2, s.210
17) İslÂm Âlimleri Ansiklopedisi; c.2, s.293


KAYNAK
__________________