Ofke duşman değil dostumuzdurOfke onemli bir işarettir. Ofke incindiğimizi, haklarımızın ciğnendiğini, gereksinimlerimizin ya da ihtiyaclarımızın anlaşılmadığını ve doğru bir şekilde karşılanmadığını gosteren bir işarettir.
Ofkemiz bize yaşamımızda onemli olan bir sorunu ihmal ettiğimizi ya da kişiler arası ilişkilerimizde inanc, değer, arzu ya da hırslarımızdan cok şey feda ettiğimizin sınyelini vermekte olabilir. Ya da başa cıkabileceğimizden cok fazlasını yaptığımızı ya da verdiğimizi gosteren bir işaret olabilir. Bazen de tam tersine başkalarının bizim yerimize kendi gelişimimiz ya da yeterliliğimiz pahasına cok fazla şey yaptıklarına dair bir uyarı da olabilir. Aslında ofkenin getirdiği acı benliğimizin butunluğunu korumaya yonelik bir işlev gorur.
Ofke gorunurde hem kişinin kendi kendini hem de başkalarının kişiyi onaylamamasına neden olduğundan genelde korunulmaya calışılan bir şey olarak algılanır. Oysa ofkemizden kacmak onu yok saymak ya da bastırmak yerine birşeyler yapmamız gerektiğini gosteren bir rehber olarak yaklaşabiliriz.
Ofke haklı ya da haksız anlamlı yada anlamsız, yararlı ya da yararsız değildir. Ofke sadece vardır. İnsanın olduğu her yerde ofkede vardır. Ofke icimizde hissettiğimiz bir şeydir. Ama herzaman bir nedeni vardır. Herkesin her şeyi hissetmeye hakkı olduğu gibi ofkeyi de deneyimlemeye hakkı vardır. Bu nedenle uzerine duşunmeyi ince bir tahlilden gecirmeyi yani ilgi gormeyi hak eder.
Bu nedenle ofke duyduğumuzda amacımız ofkemizden kurtulmak ya da gecerliliğinden kuşku duymak yerine ofkenin nereden beslendiğini acığa kavuşturmak ve ardında kendi adımıza yeni ve farklı bir eylem benimsemek olmalıdır.
Her şeyde olduğu gibi ofke sozkonusu olunca da madalyonun bir ikinci yuzu daha var. Ofke duymak bir sorunun olduğuna işaret eder. Bu tamam. Ancak ofkeyi kontrolsuz bir şekilde acığa vurmak sorunu cozmeyecektir. Tam tersine ofkeyi kontrolsuz bir şekilde acığa vurmak sorunu cozmekten ziyade ilişkideki eski işlemsiz model ve ilişki kalıplarının korunmasına hatta daha da kokleşmesine ve dolayısı ile değişmenin gercekleşmemesine yol acabilir. Cunku ofke patlamaları cift arasında duygusal tansiyonu yukseltir. Duygusal tansiyon bir kez yukselişe gectiğinde taraflar diğer kişiyi değiştirmek adına genellikle hicbir yararı olmayan hatta zararlı olan davranışların icine duşerler. Bu nedenle de taraflardan her biri kendi benliğini acığa cıkarma ve değiştirme gucunu ve fırsatını elinden kacırmış olurlar.
Her şeyi acığa vurma, ice atmanın insanı psikolojik tehlikelerden koruyacağı dusturu her zaman doğru değildir. İlişkilerde ofkemizi kontrolsuz bir şekilde dışarıya vurduğumuz zaman kavga etmemize rağmen sonunda haksızlığa boyun eğmeye devam ediyorsak yakınmalarımıza rağmen kendi umutlarımıza değerlerimize ve potansiyelimize ihanet edecek şekilde yaşıyorsak ya da kişinin depresyon, kendine saygı duymama, kendine ihanet etme ve hatta kendinden nefret etme gibi duygular soylemeye başlaması uzun vadede hemen hemen kacınılmazdır.Sozun kısası ofkelerini etkin olmayan yollarla ifade edenler sonunda ofkelenmeye hic cesaret edemeyenler kadar acı cekeceklerdir.
Ofkeyi iki şekilde yanlış yonlendiririz. Birincisi kendimizi iyi insan kategorisine yerleştirip orada pozisyon alırız. Kişi bu pozisyonda ne pahasına olursa olsun ofkeden ve catışmadan kacmaya calışır. Ya da ofkesini denetimsiz bir şekilde dışa vurarak etkinolmayan, yapıcı cozume ulaştırmayan kavga, suclama ve yakınma pozisyonuna yerleşir.
Bu iki ofke yonetimi gorunuşte birbirinden gece ile gunduz kadar ayrı gorunseler de her ikisinin sonucunda da ulaşılan nokta aynıdır. Aslında her ikisi de eski mevcut duzeni korumaya kendi hakkımızda acıklığa kavuşmamıza ve sorumluluk almamıza ve ilişkideki denklemin aynı kalmasına hizmet eder. Evlilik ilişkisinde iyi insan, ofkesini saklayan taraf olarak pozisyon alan kişi,yalnızca ofkesini saklamaz. Ofke ile birlikte acık olmasının diğer insanı huzursuzlaştıracağından ya da aralarındaki farkları ortaya cıkaracağından kuşkulanarak duşundukleri ve hissettikleri hakkında acıkca konuşmaktan da kacınmış olur. Yani kişisel sorumluluk almamış olur. İlişkideki kişilerden biri yada her ikisi bu şekilde hareketettiğinde acık bir benlik tanımlayamama pahasına ofkeyi ilişkideki sağlıksız uyumu korumaya yoneltmiş oluruz. Bu da kişinin kendi benliği hakkındaki acıklığını yitirmesine neden olur. Bu da kişinin kendi duşunceleri duyguları ve istekleri ile bağlantısının silikleşmesine zemin hazırlar. Paradoks bir şekilde kişi bu şekilde iyi davranmaya devam ettikce icinde bir ofke ve hiddet deposu oluşur.Kişinin yaşamı idare etmek diğerlerinin duygu ve tepkisinin sorumluluğunu yuklenmek şekline donuştuğunde kişinin kendi gelişimini surdurmek ve kendi yaşamına nitelik kazandırmak şeklindeki asıl sorumluluğumuzu feda ettiğimizde ilişkiyi surdurmek benlik sahibi olmaktan daha onemliymiş gibi geldiğinde ofke kacınılmaz olarak ilişki sistemine hakim olur.
Boylece insanın kendi benliğine saygısızlık ettiği surekli bir dongu başlar. Kişi pes ettikce ve idare ettikce ofkemizde artar. İcimizdekileri baskı altına aldıkca ofkemizi dışarı vurduğumuzda en sonunda bir patlama olur. Kişi patladığında ofkenin gercekten mantıksız ve yıkıcı olduğu şeklindeki kokuları da haklı cıkarmış olur. Boylece diğer insanlarda o kişiyi ofkeli, dengesiz olarak tanımlar. Asıl sorunda bastırılmış olur. İlişkideki aynı dongu katmerlenerek devam eder.
Ofkemizi verimsiz bir şekilde acığa vurduğumuzda, sonu olmayan ve bizi aşağıya doğru iten bir davranış dongusune sıkışıp kalırız. Ofkelenmemize yol acan bir şey olmasına rağmen şikayetlerimizi acıkca dile getirmezsek diğerlerinin sempatilerini kazanmak yerine anlayışsızlıkla karşılaşabiliriz. Bu da ofkemizive haksızlığa uğramışlık duygumuzu artırmaktan başka işe yaramaz. Gercek sorunlar hala tanımlamadan kalır.
Kısacası ofkelendiğimizi bilmek vebunu başkalarına da doğru bir şekilde duyurmak bir cesaret edimidir. Sorun,ofkelendiğimizde değil statukoyu korumaktan başka işe yaramayan etkisiz bir kavga, yakınma ve suclama dongusune sıkıştığımızda doğar. Bu durumda farkına varmadan kendi zararımıza başkalarını korumaya başlarız.
Diğer taraftan ofkeli kişi tehdit unsuru olarak gorulur. Ofkemiz etkisiz ve acık olmayan yersiz ve denetimsiz birşekilde dile getirmemiz ise sonucta başkalarını rahatlatabilir. Boylece damgalanmaya hazır hale gelir ve diğerlerine, bizi ciddiye almamaları ve soylediklerimizi dinlememeleri icin bahane yaratmış oluruz. Hatta diğerlerinin sakin kalmalarına yardım ederiz. Burada ofke patlamaları diğer kişinin oltadan kurtulmasına kendi sorumluluğundan kacmasına hizmet eder.
Diğer kişinin inanclarını,duygularını, tepkilerini ve davranışlarını değiştirme cabalarımız sonuc vermeyince hemen eski davranış kalıbımıza donmeye ve yakındığımız sorunları iyice artırmaktan başka bir işe yaramayan onceden tahmin edilebilen kalıplar icinde tepki vermeye başlayabiliriz. Ofkelendiğimizde duygusallığa kapılarak tepkisel davranma tuzağına duşeriz. Bu başka şekilde davranma seceneklerimiz elimizden alır. Hatta başka secenekler olduğunu bile duşunemeyiz. Sonucta tepki ofkemizi icimize atma modelinde olduğu gibi ofke patlamalarımızda ilişkilerimizdeki eski bildik modelleri korumaktan başka işe yaramaz.
Kısacası ofke patlamaları ve ofke ice atma davranış kalıpları birbirinden cok farklı gorunseler bile aslında aynı madalyonun iki yuzunu oluştururlar. Birinde, bir şey soylenip bir şeyler olur diğerinde, soylenmeyip bir şey olmadıktan sonra sonuc yine aynıdır. Sonucta yaşamımızın niteliği ve yonetimi uzerinde herhangi bir denetimimiz olmadığını acı acı sezinleriz. Onumuzdeki gercek sorunları acığa cıkarıp ele almayı beceremeyişimiz kendimize duyduğumuz saygıya zarar verir. Ve sonucta hic birşey değişmez.
Ofkemizi, kendimizi ve ilişkilerimizi acığa kavuşturup guclendirmede kullanma konusunda coğumuz ne yapacağımızı bilemeyiz. Şimdiye kadar bize verilen dusturlar hep ofkeden kacmaya, ofkeyi tamamen reddetmeye, ofkeyi yanlış hedeflere yoneltmeye ya da ofkeyi kendimize cevirmemize yoneliktir.
Ofkelenmek icin bir neden olduğunu reddetmeyi, ofkenin gercek kaynaklarını gormemeyi ya da ofkeyi aynı durumu korumaktan başka işe yaramayan etkisiz şekillerde acığa vermeyi oğreniriz.
Oysa asıl yapmamız gereken ofkemizi onemli ilişkilerimizde yeni bir konumu acıklığa kavuşturma ve pratiğe gecirme amacıyla bir rehber olarak kullanmaya başlamak ve bu konuda olumlu yaşam deneyimleri kazanmak ve biriktirmek icin kullanmalıyız.
Ofkemizi en yakın ve en zorlu ilişkilerimizde, tıkanmışlıktan kurtulmak icin kullanmayı oğrendiğimizde hayatımızda denetim ve dolayısı ilehuzur sağlamaya başlayacağız. Cunku yakın ailemizin uyeleri ile aramızdaki sorunların ele alınmayışı diğer ilişkilerimizdeki yangınların daha da koruklenmesine yol acar.
Ofke konusu yaşamımızın tum yonleriile ilgili olmasına rağmen bu yazıda vurgu aile ilişkileri uzerine yapılmıştır.Cunku yaşamımızdaki en etkili ve en zorlu ilişkiler aile ilişkileridir.
En buyuk ofkelerimizi ve aynı şekilde en buyuk sevgilerimizi kız evlat, kız kardeş, sevgili, eş ya da anne rolleri icinde yaşarız.
Bu ilişki icinde yakınlık tıkanmaya yol acabilir. Ve işleri değiştirme cabalarımız aynı durumun kotuleşerek devam etmesinden başka bir şeye yaramaz.
Ofkeyi ilişkilerimizde olumlu birdeğişim ve etkileşim yaratma amacı olarak kullanma yeteneğini geliştirme, zorama cok zor bir surectir. İlişkilerin nasıl işlediği konusunda daha kapsamlı bir anlayış ve bilgiye ulaşmamızı gerektirir. Ofkeyi karşımızdaki kişiyi suclamak yerine ilişki modellerini değiştirmek icin bir başlangıc noktası olarak kullanmayı oğrenmemizi gerektir.Bunu başarabilmek ofkemiz konusunda bilincli bir şekilde caba sarfetmek durumundayız.
Bunlardan birincisi:ofkemizin gercek kaynaklarına kilitlenmeyi ve nerede durduğumuzu acıklığa kavuşturmayı oğrenebiliriz. Bu durumda beni ofkelendiren şey ne? Burada asıl sorun ne? Neduşunuyor ve ne hissediyorum? Ulaşmak istediğim şey ne? Kimler nelerden sorumlu? Değiştirmek istediğim şey ne? Yapacağım ve yapamayacağım şeyler neler?Bu soruları cevapladığımızda verdiğimiz savaşın ne hakkında olduğunu farkederiz.
İkincisi:İletişim becerilerini oğrenmeliyiz.
Ucuncusu:verimsiz etkileşim maddelerini gozleyip onlara mudahale etmeyi ve değiştirmeyi oğrenebiliriz.
Dorduncusu:Kendi icimizdeki direnişleri diğerlerinin eskisi gibi ol cağrılarına uygun adımlarla yaklaşmayı oğrenebiliriz.

Shu. Guldane KAVGACI
Aile ve Evlilik Terapisti &Cinsel Terapist

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]