Bir kadın icin adetlerin duzenli olması cok onemlidir. Cunku duzenli bir adet, duzenli bir yumurtlamanın varlığının kanıtı olarak sayılır. Tabii adetlerin duzenli olması her zaman yumurtlama olduğunu gostermese de ( menapoza yakın donemde duzenli adet gorulmesine rağmen yumurta gelişimi sağlıklı olmayabilir), genellikle doğrudur. Ureme cağındaki bir kadında, suregen adet duzensizliğinin en onemli sebebi polikistik over sendromudur. Normal adet dongusunu 21-35 gun aralığı olarak kabul ettiğimizde, Polikistik over sendromlu kadınlarda adetler 35-40 gunden uzun olabileceği gibi, adet oluşturucu ilac almadan aylarca adet gorememe şeklinde de kendini gosterebilir.
Polikistik Over Sendromu (PKOS), ureme cağındaki kadınların %8-18 ini etkileyen bir endokrin bozukluktur. Tanı kriterleri, 2003 deki Roterdam Konsensusu’na gore belirlenmiştir. Bu kriterler; yumurtlama bozukluğu ve yumurtlamanın olmamasıyla ortaya cıkan adet duzensizlikleri, adet olamama, seyrek aralarla adet olma, klinik veya biyokimyasal olarak tesbit edilen androjen fazlalığına bağlı değişiklikler (tuylenme artışı, akne-sivilce artışı, erkek tipi kilo alımı) ve ultrasonografik muayenede tipik polikistik yumurtalık gorunumudur. Bu kriterlerden 2 tanesinin birlikte bulunması PKOS tanısı koydurur.
PKOS, nedeni ve başlatıcı faktorleri tam olarak ortaya konulamamış bir durumdur. Kronik seyreder ve gerekli duzenlemeler yapılmazsa, kadının gelecekteki sağlığını etkileme potansiyeli vardır. Mevcut hormonal duzensizlik, Rahim zarı kalınlaşması ve cağalması olarak bilinen, endometrial hiperplazi ve bunun daha ileri hali olan Rahim zarı kanseri (endometrium kanseri) riskini arttırdığı bilinmektedir. PKOS lu hastalar, artmış insulin direnci, obezite ve artış androjenik hormonlar nedeniyle, ilerideki yıllarda, şeker hastalığı, yuksek tansiyon, kalp-damar hastalıklarının gorulme sıklığı daha fazladır.
PKOS kriterlerine sahip hastaların coğu, yumurtlama fonksiyon bozukluğu ve androjenik hormonların artışından dolayı infertilite- kısırlık problemi yaşayabilir. PKOS lu kadınlarda en uygun tedavi tam olarak belirlenememiştir. Fakat etkili bazı yontemler PKOS’tan kaynaklanan problemleri kontrol altında tutmak icin faydalıdır.
OBEZİTE-PKOS-ADET DUZENSİZLİĞİ UCGENİ
Adet duzensizliği olan ve infertilite problem yaşayan kadınların oncelikle , vucut kitle indeksi (BMI)’ne gore normal(BMI 25 kg/cm2), kilolu (BMI:25-30), obez (BMI:30 dan buyuk) değerlendirilir. PKOS’lu kadınların yarısından fazlası kilolu ya da obez grubundadır. Kilolu ve obez PKOS grubunda adet duzensizliği normal kilolu olanlardan daha fazla gorulur ve bu hem insulin direncine hem de androjen olarak adlandırdığımız erkeklik hormonlarının artışına bağlı olduğu duşunulmektedir. Bunun yanında obezite, infertilite tedavisi sırasında ilaclarla veya cerrahi yollarla yapılan tedavilerin yetersiz kalmasına neden olabilir.
Bilimsel calışmalar, duzenli egzersiz ve kilo vermenin, kendiliğinden duzenli yumurtlamayı arttırdığını ve hamilelik oluşturmada olumlu etkilerini olduğunu gostermiştir. Kilolu ve obez kadınlarda mevcut kilonun %5-10 unun bile kaybı yumurtlama uzerinde olumlu etki oluşturmaktadır. Diyet, egzersiz gerekirse bariatik mide cerrahisi sonrası obez PKOS lu kadınlarda kısırlık oranlarının %18 den %4 e duştuğu gosterilmiş calışmalar mevcuttur.
PKOS ta tedavinin amacı,
Dolaşımdaki androjenik etkiyi ve insulin direncini azaltmak, adeti duzenlemek ve gebelik oluşumu icin gerekli tedavileri uygulamak
Hayat tarzı ve diyetteki değişikliklerle, elde edilen olumlu gelişmelerin kalıcılığını sağlamak
Tuylenme ve sivilcelenmenin tedavisini yapmak
Endometrial hiperplazi ve endometrium kanseri riskini azaltmak, olarak sayılabilir.
HAYAT TARZI DEĞİŞİKLİĞİ
Hayat tarzı değişikliği, beslenmenin duzenlenmesi, kolay ve surdurulebilir bir egzersiz programının hayatın icine kalıcı olarak yerleştirilmesi, hem adet duzeninin sağlanması hem de hamilelik ihtimalini arttırması yonunden cok onemlidir. PKOS lu kadınların %90 ı duzensiz adet gormesine ragmen, %10 u duzenli adet gorebilmektedir. İdeal kilosuna yakın kiloda olan ve duzenli adet goren PKOS lu kadınların sağlık yonunden gelecek beklentileri, şişman ve adetleri duzensiz olan gruptan daha iyidir.
TUYLENME ARTIŞI TEDAVİSİ
Androjenik (erkeklik hormonları) hormonların kadındaki seviyenin uzerinde seyrettiği durumlarda, vucutta bıyık sakal, goğus arası gibi erkeğe ozgu bolgelerde, kalın koyu renkli tuyler PKOS lu hastalarda daha sık gorulur. Bu durumun tedavisi bu hormonları dengeleyecek şekilde dışarıdan ilac kullanmaktır. Bir kıl follikulunun gelişim evresinin 6 ay kadar olduğu duşunulurse, tedaviye en az 6 ay devam edilerek, lazer epilasyon ile de desteklenebilir.
Adetlerin duzene sokulması, yumurtlamanın sağlanması ile vucuttaki ostrojen progesteron dengesi istenen şekilde işlemeye başladığında rahim kanseri yonunden de koruma elde edilebilecektir.
PKOS lu hastaların coğunda adetleri duzenlemek icin ilk olarak doğum kontrol hapları onerilmektedir, bu yaklaşım gunumuzde tartışmalıdır. Hayat tarzı değişikliği, kilo verdirme, egzersiz tedaviye dahil edilmediği takdirde, ilac kullanımının bırakılması ile adet duzensizliği eskisi gibi devam eder.
PKOS VE CERRAHİ TEDAVİSİ
PKOS’ta cerrahi olarak ovarian drilling adı verilen bir yontem de uygulanabilir. Bunun bir cerrahi işlem olması, operasyon sonrası yumurtalıkların etrafında yapışıklıklar oluşması ya da yumurtalığın beklenenden fazla zarar gormesi gibi komplikasyonlar nedeniyle, oncelik sırasını diğer tedavi yontemlerine bırakmıştır.
PKOS VE KISIRLIK İLİŞKİSİ NEDİR?
Bebek sahibi olmak isteyen PKOS’lu kadınları da bazı zorluklar beklemektedir. Embriyo oluşması icin sağlıklı bir yumurta ve sperm hucresine ihtiyac vardır. Bu hastalarda Ultrasonda pek cok yumurta onculu gorulmesine rağmen, sağlıklı yumurta gelişimi olmadığı icin yumurtlama gununun belirlenmesinde, ilişki zamanının belirlenmesinde zorluk yaşanır. Tablet şeklinde ya da cilt altı uygulanan hormonal uyarım ile yumurta gelişimi ve yumurtlama sağlandığında erkek faktor yoksa hamilelik oluşabilir. Kronik yumurtlama bozuklukları olan bu kadınlarda, tup bebek yontemlerine sıklıkla başvurulduğu gozlemlenmektedir. Ciftlerin bir kısmı adet duzenleme, yumurta takipleri, aşılama tedavilerini gecirmiş ve bebek sahibi olamamanın verdiği bıkkınlıkla, tup bebek yontemi ile şanslarını arttırmak isterler. PKOS’lu kadınlarda tup bebek işlemleri sırasında yumurtalıkların aşırı uyarılması ile OHSS olarak kısaltılan bir tablo oluşabilir. Gecmiş donemlerde bu tablo oluştuğunda ciddi tıbbi tehlike altına giren kadınlar, bu gun duşuk dozlu ilac protokollerinin etkinliğinin kanıtlanması, tup bebek unitelerinin dondurma sistemlerinin gelişip, cok iyi calışır olması nedeniyle daha seyrek ve hafif formda gorulmektedir.
Sonuc olarak adet duzensizliği hafife alınmamalıdır. Duzensizliğe neden olan durum ortaya konularak, polikistik yumurtalık sendromu gibi kişinin hem bebek sahibi olma şansını, hem de gelecekteki sağlığını etkileyebilecek durumların zamanında tedavilerini yapılması insan sağlığı acısından cok onemlidir.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]