Onemli haklardan biri de komşu hakkıdır. Allah şoyle buyurur: “Allah ibadet edin ve O’na hicbir şeyi ortak koşmayın. Ana babaya, akrabaya, yetimlere yolculara yakın arkadaşa, yolcuya, ellerinizin altında bulunanlara iyi davranın. Allah kendisini beğenenleri ve boburlenip duranları sevmez.” (Nisa:36)

Peygamberin ifadesiyle : “Kafir olan komşunun bir hakkı, Musluman olan komşunun iki katı, akraba olan komşunun uc hakkı vardır.”

Atalarımız : “Ev alma, komşu al” diyerek komşunun ne kadar onemli olduğunu belirtmişlerdir.

İyi komşu sahibi olmak, en buyuk bahtiyarlıklardan biridir. Cunku komşu komşunun kulune muhtacdır.

Peygamber : “Cebrail, komşu hakkında oyle ısrarla tavsiyede bulundu ki, komşuyu komşuya mirascı yapacak zannettim.” demiştir. (K.Sitte:17/489)

Ne kadar da uzucudur ki, son zamanlarda komşuluk ilişkileri cok zayıftır. İslÂm’ın, kulturumuzun ve insanlığın istediği gibi değildir. Komşuluk ilişkileri geri de kaldı. Komşunun komşu ile ilgilenmesi eskidendi. “Komşuluk oldu” sozunu sıkca duyar olduk. Buna “cağdaş yaşam” diyorlar, neresi cağdaş bunun Allah aşkına…

Telefon, televizyon icad edildi komşu ziyaretleri, hasta, yaşlı ziyaretleri bitti. Baş sağlığı bile telefonla yapılıyor. Komşu, komşunun cenazesinden haberi olmuyor.

Eskiden : “Gonul ne kahve ister, ne kahvehane, gonlu sohbet ister kahve bahane” denirdi. Şimdi en guzel tebliğ yolu olan sohbetler de bitti.

Hz. Peygamber : “Allah katında komşuların en hayırlısı, komşularına karşı en hayırlı olanıdır.” (Tirmizi:1945)

- “Komşusu şerrinden emin olmayan, vallahi gercek mu’min olmaz.” (Buhari Edep:29)

- “Komşusu şerrinden emin olmayan kimse cennete giremez.” (Muslim İman:73) buyurur.

Rabbim bizi iyi kullarının arasına katsın, Salihlerle beraber yaşatsın, iyilerle beraberde haşretsin inşallah. Kotu komşulardan bizleri korusun.

Biri bir gun Peygambere :

- “Bana bir şeyler soyle, onları yapayım, cennete gireyim” der. Peygamber O’na şoyle der:

- “İyi ol.”

- “İyi olduğumu nasıl bileyim.”

- “Komşularına sor. Eğer onlar iyi olduğunu soylerse, iyi bir kimsesin.” demektir, cevabını verir.

Komşuların şehÂdeti cok onemlidir. Komşuları bir kimseye iyi diyorsa, o kimse, Allah yanında da iyidir.

Kendi kendimize soralım bize “iyi mi” diyorlar, yoksa “kotu mu” diyorlar.

Size iki ibretli olay nakletmek istiyorum.

Biri Hz. Peygambere gelerek komşusunun kendisini rahatsız ettiği anlattı. Peygamber:

- Nerde Ebû Bekir, Omer ve Ali? diye sordu.

Hemen huzura gelen İslÂm’ın bu aziz tebliğcileri şu emri aldılar.

- Bugunden itibaren mescidin onunde ve Muslumanların toplu bulunduğu yerlerde komşu hakkını tebliğ edecek ve diyeceksiniz ki:

- Ey Muslumanlar, biliniz ki, her Musluman’ın evinin etrafında kırkar hane komşudur. Ve yine biliniz ki, komşusunu (haksız yere) rahatsız eden cennete giremez!

Nitekim bir gazada ashÂbını toplayan Resûlullah şu emri verdi:

- Uzerinde komşu hakkı bulunanlar, bugun bizimle gelmesinler!

Anlaşılan, o gun carpışma vÂki olacaktı. Zafer kazanabilmeleri icin Muslumanlarına arasında komşu hakkı yuklenmiş hic kimsenin bulunmaması gerekliydi…

Bu sırada mahcup biri yaklaştı Resûlullah’a dudaklarından dokulen itirafı soyledi:

- Ben komşumun, bahcesindeki ağacın altına abdest bozmaya oturmuştum!

Resûlullah ne karşılık verdi buna biliyor musunuz?

- Oyle ise sen bugun bizimle gelme!

İlişkilerimizde komşuyu incitmemeliyiz. Kendimiz icin istediğimizi komşular icinde istemeliyiz. Peygamberimiz bunu yapmadığımız muddetce hakkıyla iman etmiş olamayacağımızı soyluyor. (Muslim, İman:72)

- Ayrıca, “Allah ve ahiret gunune inanan kimse, komşusunu incitmesin.” (Buhari Edep:31) diyor.

Fuzuli şoyle diyor:

“Mu’min oldur ki mumkun oldukca

Komşusun gayriye etmeye muhtac

Ol değildir kim huzur ile geceler

Ozu tok yata, komşusu yata ac.”

İnanan,komşusu ile iyi gecinir. Onun bazı şeylerine de katlanmalıdır. Ona eziyet vermekten de sakınmalıdır.

Peygamber : “Kıyamet gununde her şeyden evvel Allah’ın huzuruna gelen iki hasım komşudur,” (İhya:1/574) der.

Altlı ustlu, yan yana oturan, birbirlerine cok yakın olan, balkondan balkona gecilen evlerde oturanlar, biraz dikkatli olmalıdır. Acık kapılar, balkonlar ic ice bakan evlerde oturanlar, gozlerine, kulaklarına sahip olmalı, copunu, pisliğini komşunun balkonuna penceresine silkmemeli, ıslak camaşırını komşunun uzerine damlatmamalı, televizyonun, radyonun sesini kendisi icin acmalı, bağırıp cağırmamalı, cocuklarına gurultu ettirmemelidir. Sadece kendini duşunen bencil bir insan olmamalıdır.

Peygamber : “Cebrail bana durmadan komşuma iyilik yapmamı tavsiye etti ben, komşuyu komşuya mirascı kılacağını zannettim.” (R. Salihın 1/301) demiştir.

Komşu, komşuya zarar vermemeli, onunla ilgilenmeli, yardımlaşmalı ve komşusunu, cocuklarını başkalarından korunmalıdır.

Muaviye Peygambere sordu:

- Komşunun uzerimdeki hakkı nedir? Cevap verdi:

- Hastalanınca ziyaret edersin, olunce defnedersin, senden yardım isteyince yardım edersin, derdiyle, sevinci ile ortak olursun. Hicbir şekilde onun hakkına tecavuz edip, onu rahatsız etmezsin, yediğinden gonderirsin, gonderemezsen, kokusu ile rahatsız etmezsin. (Hayatus-Sahabe:3/47)

Ebuzere de şoyle dedi:

- “Corba pişirdiğinde suyunu bol koy ve komşunu gozet.” (Muslim Birr:142)

Komşunun hakkını ancak, Allah’ın cok az şanslı kulları gozetebilir.

Hz. Peygamber : “Komşusuna eziyet eden bana eziyet etmiş olur. Bana eziyet eden Allah’ı eziyet etmiş olur. Kim komşusu ile kavga ederse, benimle kavga etmiş olur. Benimle kavga eden, Allah’la kavga etmiş olur.” (Ramuz el-Ehadis:395/7) buyuruyor.

Komşu hakkından cok korkulmalıdır. Bilhassa zayıf komşuların gonlu alınmalı, duası alınmalı, bedduasından son derce kacınılmalıdır. Cunku Allah’ın reddetmeyeceği dualardan biri de komşunun komşu icin yapacağı duadır.

Kotu komşuya bile iyilikle, guler yuz, tatlı dille, sabırla iyi olmasını sağlayabiliriz.

İmam-ı Azam-ı rahatsız eden, ickici bir komşusu vardır. Verdiği zarar nedeniyle tutuklanır. Karakola goturulmuştur. İ. Azam Hz. leri gider “iyiliğine şahitlik yapar. Onu kurtarır. O da ickiyi de bırakır, kimseye de zarar vermez. Sonunda cok iyi bir komşu olur.”

Sıkıntıya duşen komşunun sıkıntısını giderenin, Allah da sıkıntısını giderir. Onun icin kapımızı calarsa, onu boş cevirmeyelim, “yok demeyelim” onu sıkıntısı ile baş başa bırakmayalım. Sonra biz de sıkıntıdan kurtulamayız.

Kiracı olarak girdiğim evlere “Bakın ben sabah namazına kalkarım” der giderdim. Uc cocuk buyuttu hic kimse şikayetci olmamıştır. Bir torun buyuttum alt komşum calışıyordu onun yattığı odanın ustunde gurultu ettirmezdim ve cocuğun gurultusunden defalarca ozur diledim.


a) Komşuya Kusulur mu?

Komşu rahatsızlık verirse, sabredilir, nazik bir şekilde uyarılır.

Peygamberimiz : “Ya Aişe Kurban etini dağıtmaya once komşumuz Yahudiden başka” demiştir. (Hanımlara Ozel Fetvalar:145 Faruk Beşer)

- “Muslumanın kardeşiyle uc gunden fazla konuşmaması helal değildir.” (Buhari Edep:57)

Ne zamanki, Allah’ı inkÂr eder, din, Musluman duşmanlığı yaparsa, ahlaksız ise, ilgi kesilir. Cunku dostluk da duşmanlık da Allah icindir. Ama kotude olsa kotuluk yapılmaz. Cezalandırmak Allah’a mahsustur. Kul, sabreder sevap kazanır.

Eğer kusmek Allah icinse kusulur. Ama eften puften meselelerle munakaşa etmek, kavga etmek kusuşmek, zarar vermek, bunlar olmaz.

Orada burada kotu olan komşunun aleyhinde konuşulmaz. Gıybet olur, bu da olu eti yemektir. Efendim kotu, soylediklerim doğru denemez. Doğru olduğu icin gıybet oluyor. Doğru olmasa iftira olur.



b) Komşunun Davetine İcabet Edilir mi?

Komşunun komşu uzerindeki haklarından bir de davetine icabet etmektir. Hatta davete icabet vaciptir.

Tabi ki, her davete de gidilmez.

Hz. Peygamber : “Sakın icki bulunan sofraya oturmayın” diyor. Oturmayın dediği icin oturmayız.

Cenab-ı Allah : “İyilerle doğrularla beraber olun” buyuruluyor. (Tevbe:119)

- Bize haram ikram edilecekse, onu almayın, yemeyiz.

- Davette haram işler işlenecekse, gitmeyiz.

- Kadın erkek karışık oturulacak, el tutulup gunaha girilecek ise gitmeyiz.

Boyle durumlarda komşu hakkı gozetilmez. Boyle davetlere icabet edilmezse, gunah yok, sevap vardır. “Allah’a isyan olan yerde kula itaat olmaz.” diyor Peygamberimiz.

Eğer gitmemek fitneye sebep olacaksa, mazeret bildirilir. Duruma gore, soylemek uygun olacaksa, nicin gelemeyeceğimiz acıkca soylenir.

“Komşu hakkı” deniyor Ya Allah’ın hakkı ne olacak? Adam gibi davransın o Allah’ın hakkına riayet etsin, komşuda komşuluk hakkına riayet etsin. Komşu hatırı, Allah hatırından onde değildir.



c) Komşu Mahrem midir?

Komşu, bir kadın icin babası, erkek kardeşi, kayın pederi, amcası, dayısı gibi bir yakını değildir. Komşu nÂmahremdir. Onun yakın oluşu, komşu hakkının buyuk bir hak olması, senlibenli olmayı gerektirmez. Hicbir yasağı meşrulaştırmaz.

Akrabalık bile yasakları meşrulaştırmazken, komşuluk nasıl meşrulaştırsın?

Hz. Peygamber : “Komşusunun ailesiyle zina edenin Allah yuzun bakma. Onu temize cıkarma. Kendisine, gir cehenneme, denir.” (Ramuz: 211/7) buyuruyor.

Komşunun iffeti namusu, kendi iffet ve namusumuz gibi korunacaktır.


Araştırmacı Yazar
Mustafa OSELMİŞ
__________________