Grand Prix (Buyuk Odul) motor yarışlarının tarihi 1894 yılında Fransa'da gercekleştirilen otomobil yarışlarına kadar dayanıyor.

Bu yarışlar hızlı bir şekilde basit bir yol yarışından bir şehirden diğerine devam etmekte olan ve hem suruculeri hem de aracları dayanıklılık acısından test eden yarışlara donduler. Yenilikler ve suruculerin mucadeleleriyle birlikte aracların hızları gittikce gelişti ve ilk başlarda 160 km/sa oldu ancak yarışlar normal yollarda yapıldığı icin sık sık kazalar meydana geliyor ve dolayısıyla hem suruculer hem de seyirciler olumcul kazalar geciriyorlardı. Grand Prix motor yarışları daha sonra Formula yarışlarına dondu ve şu anda tam olarak temsilcisinin Formula 1 olduğunu soyleyebiliriz. Şu anda tum Formula 1 yarışları Grand Prix yarışı olarak adlandırılıyor ve Formula 1, Grand Prix yarışlarının devamı olarak goruluyor. Organize Yarışların Tarihi Motor yarışları Fransa'da başladı ve toplum anında motor sporlarına sıkı sıkıya sarıldı. Ureticiler, urunlerini pazarlama konusunda motor yarışlarını iyi bir pazar olarak goruyordu. İlk motor yarışı 22 Temmuz 1894'te Le Petit Journal gazetesi tarafından organize edildi. 128 km uzerinde olan bu yarışın rotası Paris'ten Rouen'e oldu. Yarış Albert de Dion tarafından kazanıldı ancak Dion'a birincilik odulu verilmedi cunku onun aracında otomatik ateşci vardı ve bu kurallar dahilinde gorulmediği icin odul verilmedi. 1900'de New York Herald gazetesinin sahibi James Gordon Bennett Jr. ve International Herald Tribune Gordon Bennett Cup'ı duzenlediler. Bennett, uluslararası bir organizasyonun otomobil ureticilerinin otomobillerini geliştirmede etkili olabileceğini duşunuyordu. Her ulkeye 3 aracla bu yarışa katılma şansı tanındı ve ulkelerin hazırladığı aracların o ulkeyi temsil etmesi ve o ulkenin otomobil federasyonu tarafından yarıştırılması gerekiyordu. Uluslararası yarış renkleri bu organizasyon ile kullanılmaya başlandı. Amerika'da ise Williams Kissam Vanderbilt II, 1904'te Long Island'da Vanderbilt Cup'ı duzenledi. İlk Grand Prix Grand Prix adını taşıyan ilk yarış 1901'deki Pau Grand Prix'i oldu. Ancak bu yarış tek seferlikti ve o donemde Grand Prix isminin kullanımı hic yaygın değildi. O donemde Grand Prix adıyla yarışlar Fransa Otomobil Kulubu tarafından duzenleniyordu ve ilk yarış 1906'da gercekleştirildi. Le Mans'ın temel olarak alındığı pist ucgen şekline benziyordu ve her tur 105 km'den oluşuyordu. Her gun 6 turun koşulması gerekiyordu ve kullanılan araclar o gune gore oldukca ilkeldi ve bir tur yaklaşık 1 saatte tamamlanıyordu. Ancak bu yarışlarda on plana cıkan şey, yarışların normal yollarda değilde bir pistte gercekleştirilmesiydi. Fransa'da 1903'te Paris'ten Madrid'e normal yol uzerinden gercekleştirilen yarışta Marcel Renault dahil bir cok surucu ve yaya olmuş, bunun uzerine Frasız yetkililer yarışı Bordeux'de durdurmuşlardı. Daha sonra yol organizasyonları yasaklandı. 1906'da duzenlenen organizasyona 12 farklı otomobil ureticisi ve 32 kişi katıldı ve Macaristan doğumlu Renault surucusu Ferenc Szisz 1260 km'lik yarışı kazanan isim oldu. Bu yarış ilk Grand Épreuve olarak adlandırıldı. anlamı "Harika Deneme" idi ve bu terim daha sonra o sene duzenlenen 8 organizasyonda da kullanıldı. Bu donemdeki yarışlar buyuk olcude ulusal ilişkilerden etkilendi ve bir kac ulke kendi başına yarışlar duzenliyordu ancak birlikte resmi bir yarış duzenlemeye yaklaşmıyorlardı. Kurallar ulkeden ulkeye, yarıştan yarışa değişiyordu ve genel olarak maksimum ağırlık sınırı koyuluyordu. Bu şekilde motor guclerinin sınırlandırılması hedefleniyordu. O donemde 10-15 litrelik genelde 4 silindirden fazla olmayan motorlar oldukca yaygındı. Bu motorlar 50 beygirden daha az guc uretiyordu. Arac ustunde surucu ile birlikte bir de mekaniker bulunuyordu ve yarış icerisinde bu ikili dışında arac ustunde başkasının calışmasına izin verilmiyordu. Renault'nun ilk yarışı kazanmasında, Michelin'in geliştirdiği cıkarılabilir jantın etkisi buyuktu. Bu sayede kaldırac kullanmadan lastik değiştirilebiliyordu ve yolların durumuna gore bu tur tamirler cok sık gerekiyordu. Yarış Pistlerinin Gelişimi Uzun sure, yarışlar amaclı yapılan pistlerde değil de kapatılmış ancak cok uzun yol pistlerinde gercekleştirildi. 1906'da gercekleştirilen Le Mans yarışı buna ornekti, aynı şekilde Scilya yollarındaki 150 km'lik Targa Florio, 121 km'lik Almanya'nın Taunus dağlarındaki Kaiserpreis pisti ve 1907'de Franda Grand Prix'inin yapıldığı 77 km'lik Dieppe pistleri de o şekildeydi. Ancak bunların aksine İngiltere'deki yumurta şeklindeki oval Brooklands pisti 1907'de tamamlandı. Indianapolis Motor Speedway ilk olarak 1909'da kullanıldı ve ilk Indianapolis 500 mil yarışı 1911'de duzenlendi. İtalya'nın Monza pisti ise 1922'de acıldı. Fransa dışında Grand Prix adını kullanarak duzenlenen ilk yarış 1908'de Amerika'da gercekleştirildi ve bu yarış Savannah'da duzenlendi. 1921'de İtalya Grand Prix'i Brescia'da duzenlendi. Daha sonra Belcika ve İspanya'da (1924) duzenlendi ve hızlı bir şekilde diğer ulkelerde de Grand Prix yarışları gercekleştirilmeye başlandı. İngiltere'de ilk yarış 1926'da duzenlendi. Ancak hÂl resmi bir şampiyona yoktu ve ceşitli kurallardan oluşan yarışlar duzenleniyordu. Kurallar formulunu iceren ilk yarışlar 1. Dunya Savaşından hemen once kabul edildi ve bu kurallarda motor boyutu ve ağırlık sınırlandırılıyordu ancak bu uluslararası alanda kabul edilmedi. 1904'te bir cok ulkenin motor sporları kulupleri bir araya gelerek Uluslararası Otomobil Kulupleri Birliğini oluşturdular. 1922'de Uluslararası Sportif Komisyonu'na Grand Prix yarışları ve diğer uluslararası seriler icin kurallar oluşturulması konusunda yetki verildi. O andan sonra ozellikle motorlarda sınırlamaya gidildi ancak bu kurallar 1929'da iptal edildi ve Formula Libre denilen doneme gecildi ve yarış organizatorleri sınırlama olmadan yarışlar duzenlediler. 1927 ve 1934 yılları arasında Grand prix yarışlarının sayısında surekli artış oldu. 1927'de 5, 1929'da 9, 1934'te ise 18 yarış Grand Prix adı altında gercekleştirildi.

Ansiklopedi - Grand Prix Motor Yarışları