Liquid Crystal Display (LCD)


Sıvı kristal, hem sıvı hem de katı madde ozelliklerine sahip ilginc bir madde. Elektrik uygulandığında, maddenin ozellikleri etkileniyor ve piksellerden daha az veya daha cok ışık gecmesi ile gri renk olceği oluşuyor.





LCD bir ekrana yakından bakış
Tam renkli bir ekranda ise, her pikselin tam olarak uc alt pikseli var. Bu alt piksellerin biri kırmızı, biri yeşil ve diğeri de mavi filtrelerden geciyor. İstenilen renkleri oluşturmak icin, her bir alt pikselden farklı oranda ışık veriliyor. Bir LCD ekrana cok yakından bakarsanız, alt pikselleri cıplak gozle bile gormeniz mumkun.
Apple'ın Retina teknolojisi, IPS LCD denen ozel bir tur LCD. Bu teknoloji daha geniş goruntuleme acıları sunuyor ve daha az enerji tuketiyor. Piksel yoğunluğu cıplak gozle ayırt edilemeyecek kadar cok olduğunda, Retina ekran olarak isimlendiriliyor.

Tabii ki LCD bir ekranın renk filtrelerinin arkasında ışık oluşturabilmek icin, bir arka ışıklandırmasına ihtiyac var (backlight). Bu genellikle kucuk floresan tupleri ve ışığı piksellerin arkasına eşit şekilde yayan yansıtıcılarla sağlanıyor. LCD'lerde kullanılan buyuk arka ışıklandırması yuzunden, siyah renkler biraz aydınlık kalıyor ve kontrast oranı cok iyi olmuyor. Ayrıca, LCD'ler, LED-temelli ekranlardan daha cok enerji harcıyor, goruntuleme acısından daha cok etkileniyor ve bazen olu piksel sorunu yaşıyorlar.

Yine de yuksek kaliteli bir LCD ekran, hala diğer seceneklere gore daha ucuza mal ediliyor. iPhone 5, iPad Air ve Nexus 5'in ekranları, en gelişmiş LCD ekranlara ornek gosterilebilir.



Light-Emitting Diode (LED)


LED'ler, rengiyle birlikte kendi ışıklandırmasına sahip kucuk şeyler. Kullanılan diyotun maddesine gore renkleri değişiyor. Normal LED'lerde, aluminum gallium arsenide (kırmızı), aluminum gallium indium phosphide (yeşil), ve zinc selenide (mavi) kullanılıyor.

LED'lerin kendine has bazı avantajları var. LCD'den az enerji kullanıyorlar, daha kucuk ve hafifler, ve her bir piksel ayrı ayrı aydınlatıldığı icin, genel arka ışıklandırmaya sahip LCD'lerden cok daha derin siyah renk elde edebiliyorlar.

Buna rağmen, geleneksel LED'ler kucuk ekranlarda kullanmak icin fazla buyukler. Yani, stadyum gibi yerlerde gorduğunuz dev ekranlarda kullanılabilirler, ama cep telefonunuzun ekranında kullanılmaları mumkun değil.
OLED'ler ise, LED'lerden farklı olarak ışık uretmek icin karbon-temelli maddeler kullanıyorlar. Yalnız burada asıl onemli olan maddesel farklılık değil, OLED'lerin cok daha kucuk olması. Bu sayede yuksek cozunurluklu mobil cihazlarda kullanılabiliyorlar.

LED'lerde olduğu gibi her bir piksel ayrı ayrı aydınlatıldığı icin, LCD ekranlardan cok daha iyi siyahlar elde ediyorlar, daha az guc harcıyorlar, ve kucuk oldukları icin daha hafifler.

Yine de, OLED'ler LCD'lere genelde cok daha pahalı ve mavi diyotları daha once eskidiği icin uzun sureli kullanımlarda renk dengesi sorunları ortada cıkabiliyor.



Active-Matrix OLED (AMOLED)


OLED'ler, LCD'lerden daha az enerji harcasa da, ureticiler pil omrunu uzatacak teknolojiler aramaya devam ediyor. Bunu yapmak icin de, OLED'e bir aktif matris eklemişler.

Bu teknik ifadenin anlamı aslında basit. LED'in aydınlatma sistemi, LED'lere cok daha yakın bir şekilde entegre edilmiş ve boylece ekran icin kullanılması gereken guc azalmış. Bunun sonucu olarak da cihazınızın pil omru artmış oluyor. Ayrıca AMOLED ekranlar, daha iyi goruntu tazeleme hızına sahipler.

Galaxy S5 dahil olmak uzere bircok Samsung urunu, Super AMOLED ekran teknolojisini kullanıyor.
Daha once bir Kindle, Nook veya Kobo kullandıysanız, e-ink'i gordunuz demektir. Ayırt edici gri skalası, diğer parlak ekran teknolojiler arasında hemen dikkat cekiyor.

E-ink'in teknolojisi şu şekilde calışıyor. Bir sayfadaki yuz binlerce kucuk hucreye uygulanan elektrik akımı, cok kucuk renkli parcacıkların yuzeye yukselmesini veya duşmesini sağlıyor. Elektrik akımı doğru şekilde uygulandığında, ekranda istenilen şekiller, yazılar oluşturulabiliyor.

E-ink ekranların cok belirgin avantajları var. En başta, gozlerinizi normal bir ekrana gore cok daha az yormaları geliyor. Guclu bir arka ışıklandırması yok, ve buna rağmen gercek bir kağıt gibi direk guneş ışığında rahatlıkla okunabiliyor. Enerji tuketimleri cok duşuk, ve sadece ekranda bir değişiklik olduğunda guc harcıyorlar.

Şimdilik siyah beyaz e-ink ekranlar standart. Ama bazı firmalar e-ink teknolojisine renk getirmeyi planlıyor.

E-ink teknolojisi daha cok dijital okuma amaclı cihazlarda kullanılsa da, şimdiye kadar birkac cep telefonunda da kullanıldılar. Motorola F3, ve Samsung Alias 2 bunlardan ikisi. Bunun dışında, Lexar USB stick gibi bazı kucuk cihazların uzerinde de, e-ink teknolojisine rastlamanız mumkun.



Ekran teknolojilerinin geleceği


Ekran teknolojileri gelişmeye devam ediyor ve yakın gelecekte yeni bir teknolojinin standart hale gelmesi gayet mumkun. Esnek OLED'ler, renkli e-ink ekranlar, transparan OLED (TOLED) teknolojisi, ve Quantum-dot LED teknolojisi gibi ekran teknolojileri, yakın gelecekte karşımıza cıkacaklar. Hangilerinin başarılı olacağını ise zaman gosterecek.

Kaynak:LED, AMOLED, LCD... aralarında ne fark var? - Makaleler
- CHIP Online