İnsanın bu Âlemde zuhûru, Âdem -aleyhisselÂm- ile başlamıştır. İlk insan, ilk peygamber ve ilk murşid-i kÂmil odur. KıyÂmete kadar teselsul edecek butun insanlık nesli, ilk yaratılış Ânında ustuste cakışmış sonsuz golgeler gibi onun ferdî varlığında meknûz ve mundemicti.

Bu hakîkate işÃ‚ret etmek uzere Âyet-i kerîmede şoyle buyrulmuştur:

يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِى خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا

وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِيراً وَنِسَاءً

“Ey insanlar! Sizi tek bir nefsten (Âdem’den) yaratan, ondan da eşi (HavvÂ’yı) yaratarak (yeryuzunde) ikisinden bircok erkek ve kadın var eden Rabbinizden sakının!..” (en-NisÂ, 1)

ALLAH TEÂLÂ İNSANI EŞREF-İ MAHLUKAT OLARAK YARATTI

AllÂh TeÂlÂ, insanı mukerrem kıldığını ve butun mahlûkattan daha şerefli yarattığını şoyle beyÂn buyurmaktadır:

وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ

وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلاً

“CelÂlime yemin olsun ki Biz, hakîkaten insanoğlunu şan ve şeref sÂhibi kıldık. Onları, (ceşitli nakil vÂsıtaları ile) karada ve denizde taşıdık, kendilerine guzel guzel rızıklar verdik, yine onları, yarattıklarımızın pek coğundan ustun kıldık.” (el-İsrÂ, 70)

Boyle mukemmel yaratılmış bulunan insan, kudret-i ilÂhiyenin binbir nakışı ile muzeyyen olan bu Âlemde ilÂhî san’atın zirvesini teşkîl eder. Bu husûsu Suleyman Celebi “Mevlid”inde şoyle ifÂde etmektedir:

Hak TeÂl cun yarattı Âdem’i
Kıldı Âdem’le muzeyyen Âlemi.

İNSAN KÂİNATIN KUCULTULMUŞ ŞEKLİDİR

Kucuk bir Âlem olması acısından Âdem ile buyuk bir Âlem olan kÂinÂt, aslı aynı olan bir hakîkatin iki ayrı imkÂnda birer farklı tezÂhuru olduğundan, bir yaprağın iki yuzu gibidir; Âdeta ikiz kardeştir. Diğer bir ifÂdeyle insan, kÂinÂtın kucultulmuş şekli olduğu icin, kÂinÂttaki esrÂrın anlaşılması ve eşyÂnın hakîkatinin idrÂk edilmesinde en buyuk vazîfe ona duşmektedir.

Bir buğday tanesi, buğday cinsinin tum husûsiyetlerini icinde taşıdığı gibi, her ceşit tohumun icinde o cinsin butun husûsiyet ve karakteri mevcuttur. İnsan da, kÂinatta var olan her şeyin hakîkatini muhtevî mustesn bir varlıktır. Bu bakımdan insan, Âdeta kÂinÂtın icinde durulduğu bir oz, bir tohum gibidir. Nitekim bu hakîkati beyÂn sadedinde Şeyh GÂlib şoyle der:

Hoşca bak zÂtına kim zubde-i Âlemsin sen,
Merdum-i dîde-i ekvÂn olan Âdemsin sen!

“Gonul gozu ile bir bak kendine. Yaratılanların ozusun sen. KÂinÂtın gozbebeği olan Âdemsin sen.”

İNSANIN YARATILMASINDAKİ İLÂHİ MAKSATLARDAN BİRİ

İnsanın yaratılmasında bircok ilÂhî maksat vardır. Bunlardan biri de, AllÂh TeÂlÂ’nın, hilkat san’at ve guzelliğine delil olabilecek bir zirve vucûda getirmek istemesidir. İnsanın yaratılmasındaki murÂd-ı ilÂhî o kadar muhimdir ki bu maksadın gercekleşebilmesi icin CenÂb-ı Hak, idrÂk edebildiğimiz ve edemediğimiz husûsiyetleriyle butun bir kÂinÂtı halketmiş ve onu insanın istifÂdesine sunmuştur.

İNSAN, ALLAH’IN HALÎFESİDİR

İnsan, yeryuzunu îmÂr etmek ve gonul mahsûlu eserler meydana getirmekle mukelleftir. Cunku o, yeryuzunde AllÂh’ın halîfesi olmak icin yaratılmıştır. CenÂb-ı Hakk’a vekîl olarak yaşamak demek olan bu hilÂfet vazîfesi, fıtrat-ı asliyede meknûz istîdÂdlarında, yÂni fıtratında bu vazîfeyi yerine getirebilecek kÂbiliyetleri taşıması itibÂriyledir. AllÂh TeÂlÂ, bu istîdÂdın yeşermeye memur bir tohum gibi geliştirilerek matlûb neticeyi hÂsıl edebilmesi icin gerekli programı, yÂni emir ve nehiyleri Kur’Ân-ı Kerîm’de beyÂn etmiştir. Buna hakkıyla riÂyet edenlerin mÂnevî derecelerini bildirmek uzere hadîs-i şerîfte şoyle buyrulmuştur:

“Her kim Ben’im velî bir kuluma duşmanlık ederse, Ben ona karşı harb îlÂn ederim. Kulum, Bana en cok kendisine emrettiğim farzları îf ederek yaklaşır. Farzlara ilÂveten işlediği nÂfile ibÂdetlerle de yaklaşmaya devÂm eder; nihÂyet Ben onu severim. Kulumu sevince de Ben Âdeta onun işiten kulağı, goren gozu, tutan eli ve yuruyen ayağı olurum. Ben’den ne isterse mutlaka veririm, Bana sığınırsa onu korurum.” (BuhÂrî, RikÂk, 38)

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Nebiler Silsilesi 1, Erkam Yayınları
__________________