Duha, Arapca bir kelime olarak lûğatte, "guneş isabet etmek, terletmek, kuşluk yemeği yemek" manalarına gelir. "Dahvetun" kelimesi gunun ilerlemesi, guneşin biraz yukselmesi manasına; duhĂ‚ kelimesi ise kuşluk vakti, gun aydınlığı manalarına gelir. Bu anlamıyla duhĂ‚, aşağıda sıralayacağımız Kur`Ă‚n Ă‚yetlerinde de gecmektedir.
1- "Yahut kasabaların halkı duha (kuşluk) vakti eğlenirken azabımızın kendilerine gelmesinden guvende miydiler?" (el-Â`rĂ‚f, 7/98)
2- Hz. Musa: "Buluşma zamanınız sizin bayram gununuzde insanların toplandığı duha (kuşluk) vaktidir" dedi. (TĂ‚hĂ‚, 20/59)
3- "Kuşluk vaktine andolsun " (ed-Duha, 93/1)
4- "Kıyameti gordukleri gun dunyada ancak bir akşam yahut bir duhĂ‚ (kuşluk) vakti kalmış olduklarını sanırlar. " (en-Naziat, 79/46)
DuhĂ‚, “guneşin doğuşundan yaklaşık 45-50 dakika sonra guneşin yukselip ışığının iyice parladığı, etrafa yayıldığı ve sıcaklığının arttığı zaman” anlamına gelir. Buna gore kuşluk namazının vakti guneşin doğup “bir mızrak boyu” yukselmesinden, yani 45-50 dakika gecmesinden sonra başlayıp zeval vaktine kadar devam etmekle birlikte ulemĂ‚ tarafından genellikle tercih edilen vakit gunduzun ilk dortte birinin gectiği, guneşin sıcaklığının yakmaya başladığı zamandır.
Bu zamana Turkce`de kuşluk vakti denir. İslĂ‚m`da işte bu zaman dilimine mahsus mendup olan duhĂ‚ (kuşluk) namazı vardır. Kur`Ă‚n-ı Kerim`de duhĂ‚ namazı diye bir namazdan bahsedilmemektedir. Bu namaz bazı Hadislerde konu edilmektedir. TaberĂ‚nî Mu`cemu`l-Kebir adlı eserinde Ebu`d-DerdĂ‚ yoluyla Peygamber Efendimizin (s.a.s.) şoyle dediğini naklediyor: "Kim iki rekĂ‚t duhĂ‚ namazı kılarsa o kimse gafil kimselerden olmaz. Kim duhĂ‚ namazını dort rekĂ‚t kılarsa Allah`a ibadet eden kimselerden olur. Kim bu namazı altı rekĂ‚t kılarsa o gun ona duhĂ‚ namazı olarak kĂ‚fi gelir. Kim yine bu namazı sekiz rekĂ‚t kılarsa, Allah o kimseyi kendisine itaat eden kimselerden kabul eder. Ve kim ki bu duhĂ‚ namazını oniki rekĂ‚t kılarsa Allah ona Cennet`te bir koşk yapar. " (et-Tahtavî, 321)
Ayrıca yine duhĂ‚ namazı konusunda Ummu HĂ‚ni`den; "Rasûlullah (s.a.s.) Mekke`nin fethi gununde sekiz rekĂ‚t namaz kıldı. Bu namaz duha namazıydı" hadisiyle yine Ebu Hureyre`den; "Dostum Rasûlullah (s.a.s.) bana uc şeyi tavsiye etti; onları olunceye kadar bırakmam: Her aydan uc gun oruc tutmak, duhĂ‚ (kuşluk) namazı kılmak, vitir namazı kılıp da uyumak" (Tecrid-i Sarih Tercumesi, IV, 151). Ve Hz. Âişe`den "Rasûlullah (s.a.s.) duhĂ‚ namazını dort rekĂ‚t kılar ve dilediği kadar da artırırdı" şeklinde hadisler de varid olmuştur.
DuhĂ‚ (kuşluk) namazının fıkhî hukumlerine gelince: Bu namazı dort rekĂ‚t ve daha fazla kılmak menduptur. Bu namaz oniki rekĂ‚ta kadar kılınabilir. Ayrıca en azı iki rekat, en fazlası on iki rekĂ‚t, ortası ve en faziletli olanı sekiz rekĂ‚ttır, diyen Ă‚limler de vardır. Buyuk muhaddis HĂ‚kim bu konuda şoyle demiştir. "Ben hadis hafızı olan, kuvvetli ilim sahibi hadis imamlarıyla arkadaşlık ettim. Onların, bu konudaki haberlerinin sıhhatli olması sebebiyle duhĂ‚ namazını dort rekĂ‚t kıldıklarını gordum. Ben de aynı goruşteyim." (Tahtavî, 321) Ote yandan Ă‚limler duhĂ‚ namazını devamlı kılmanın mı, yoksa zaman zaman kılmanın mı faziletli olduğu konusunda değişik goruşler beyan etmişlerse de, tercih edilen goruş, devamlı kılmanın faziletli olduğudur.
DuhĂ‚ (kuşluk) namazının vaktine gelince; bu vakit guneşin doğuşundan, yaklaşık iki saat sonra başlar ve guneşin semanın ortasından batıya hafif yonelmesinden az onceki zamana kadar devam eder.
__________________