Şafii Ă‚limlerinin buyuklerinden. İsmi Yahya bin Şeref, lakabı Muhyiddin, kunyesi Ebû Zekeriyya’dır. 1233 (H.631) senesinin Muharrem ayında, Şam’ın guneyindeki NevĂ‚ kasabasında doğdu. Doğduğu yere nispetle Nevevi denmiştir. 1277 (H.676) yılının Receb ayında vefat etti.
Muhyiddin Ebû Zekeriyya Yahya’yı, babası kucuk yaşta Kur’an-ı kerim oğrenmesi icin mektebe gonderdi. Kısa zamanda Kur’an-ı kerimi ezberledi.
Zamanının Ă‚limlerinden ceşitli ilimleri tahsil etti. On dokuz yaşına gelince, babası, tahsil icin, Şam’daki RevĂ‚hiyye Medresesine goturdu. Once tıp okudu, sonra tamamiyle din ilimleri uzerinde calıştı. Şafii mezhebinin temel kitaplarından olan Et-Tenbih ile Muhezzeb’in dortte birini, dort bucuk ayda ezberledi. KemĂ‚leddin SellĂ‚r Erbili, İzzeddin Omer Erbili, KemĂ‚leddin İshĂ‚k bin Ahmed hazretlerinin derslerine devam etti ve fıkıh ilmini oğrendi. İzzeddin Omer Erbili’ye cok hizmet etti. Her gun hocalarından on iki ayrı ilim okurdu. Zamanla, usûl, nahiv, lugat ve benzeri ilimlerin inceliklerine vakıf oldu. HĂ‚fız Zeyn HĂ‚lid Nablusi, Radi bin BurkĂ‚n, İbni AbduddĂ‚im, Ebi Muhammed İsmĂ‚il bin Ebi Yusr ve bircok Ă‚limden hadis ilmini oğrendi. Kısa zamanda, ilimde devrinin en buyuk Ă‚limlerinden oldu ve insanlığın saadeti icin pek cok kitap yazdı. Şafii mezhebinin esaslarını kitaplarında bildirdi. Kendisinden; Şeyh el-Mizzi, Ebul-Hasan Attar ve pek cok Ă‚lim ilim tahsil ettiler.
İki kere hacca gitti. 1266 senesinde, DĂ‚r-i Hadis-i Eşrefiyyede ders verdi. Vefatına kadar, bu vazifesinin karşılığında hic para almadı. Mubarek sakalında birkac beyaz kıl vardı. Kendisindeki sekine ve vakar hĂ‚li herkes tarafından gorunurdu.
İmam-ı Nevevi hazretleri omrunun sonlarına doğru, uzerindeki emanetleri sahiplerine verip, borclarını odedi. Kitaplarını kutuphaneye verdi. NevĂ‚’da, doğduğu evde gunlerce hasta yattıktan sonra vefat etti. Turbesi ziyaret edilmekte, aşıkları mubarek ruhundan feyz almaktadır.
İmam-ı Nevevi hazretleri, gecinmede kanaat uzere olup, nefsi ve dunyevi arzu ve isteklerden gecmişti. Allahu teĂ‚lĂ‚dan cok korkardı. Doğru konuşur, yerinde soyler, gecelerini ibadet ve taatle gecirirdi. İlim tahsilinde gayretli olup, salih ameller yapmakta sabrı coktu. Şam halkının yediği şeylerden yemez, memleketinden, anne-babasının yanından getirdiği, tam helal olduğunu bildiği şeyleri yemekle kanaat ederdi. Yirmi dort saatte bir defa, yatsıdan sonra yemek yerdi. Yine gunde bir defa, sahur vaktinde su icerdi. O diyarın Ă‚deti olan kar suyu icme Ă‚detini yapmazdı. Bekar idi. Hic evlenmedi. Geceleri uyumaz, ibadet eder ve kitap yazardı. Devlet reislerine, valilere ve diğerlerine emr-i maruf ve nehy-i munkerde bulunurdu. Allahu teĂ‚lĂ‚nın emirlerini bildirir, yasaklarından sakınmak lazım olduğunu anlatırdı. Bu işte hic mudahene etmez ve gevşeklik gostermezdi.
İmam-ı Nevevi hazretlerinin, Kutub-i Sitte’de gecen hadislerden topladığı RiyĂ‚d-us-Salihin isimli eseri meşhurdur.
Buyurdu ki:
İnsanlar Allahu teĂ‚lĂ‚ya kulluk, ibadet etmek icin yaratılmıştır. İnsanlar saadete kavuşmak icin yaratılış gayelerine dikkat etmeli ve dunyaya duşkun olmaktan kacınmalıdır. Dunya nimetleri gecicidir. Dunya ebedi kalınacak bir yer değildir. Ahirette saadete kavuşmak icin bir binek gibidir. Sevinc yeri değil, ayrılık yeridir. Akıllı kimseler bu fani dunyaya duşkun olmayıp kulluk vazifesini hakkıyla yapanlardır.
Gecenin on iki kısmından bir kısmını (bir saat kadar) ihya etmek, butun geceyi ihya etmek olur. Yaz ve kış geceleri icin hep boyledir.
Eserleri:
İmam-ı Nevevi hazretlerinin yazdığı eserlerin sayısı coktur. Okuyanlar cok istifade etmektedir. Eserlerinden bazıları şunlardır:
Ravda; fıkıhla ilgilidir.
RiyÂd-us-Salihin; hadis uzerinedir.
Hadis-i şeriflerin şerhi hakkında, Şerh-i Sahih-i Muslim’i vardır.
Hadis ricĂ‚linin isimlerini harf sırası ile bildiren Tehzib-ul-EsmĂ‚ adlı buyuk bir kitabı,
ayrıca; Lugat-ut-Tenbih, TıbyĂ‚n, MinhĂ‚c gibi eserleri de vardır....
__________________