Kopekler kakaolu urunlere duyarlı olduğundan sık sık zehirlenebilmekte, hatta olebilmektedirler. Populer bilim dergisi son sayşısında bu ilginc konuya el attı.
Evde beslediğimiz kedi, kopek gibi hayvanlar, cikolata ve şeker, kek, kurabiye, cikolata cipsi, kakao tozu, kakao cekirdeğinin kabuğu gibi kakaolu urunlere cok sık maruz kalırlar. Ancak kopekler bu gibi kakaolu urunlere oldukca duyarlı olduklarından sık sık zehirlenebilmekte, hatta bazen olume kadar varabilen vahim sonuclarla karşılaşılabilmektedir.
Turkiye’de Şeker ya da Kurban Bayramı gibi evde cikolata ve urunlerinin en fazla bulunduğu zamanlarda bu tipten zehirlenme vakalarına daha fazla rastlanmaktadır. Bircok kopek icin kakaolu urunler cekici gelmekte ve onları yemekten zevk almaktadırlar. Kopekler doğaları gereği ayrım yapmadan bunları yediklerinden, kedilerden daha cok etkilenirler.
Neden Cikolata Kopekler İcin Zehirli?
Bilindiği gibi cikolata kakaodan yapılan tatlı bir yiyecek. Kakao ya da Hintbademi Ağacı 10-15 m. boyunda ve vatanı Amerika ve Batı Afrika olan kaviflor (ciceklerin yaşlı dal ve govdelerden cıkması olayı) bir bitki, meyveleri kavun şeklinde, kucuk bir salatalık buyukluğunde, ucu sivri, tazeyken limon sarısı-kırmızı renkte, kuruduktan sonra daha koyu olan ve acılmayan kapsullerdir. Meyveleri cok tohumludur. Beyaz ya da acık mor renkteki ve badem şeklindeki tohumları kakao tanelerini teşkil eder. Meyveler icerisinden cıkarılan kakao tohumları ya hemen ya da bir sure fermentasyona bırakıldıktan sonra kurutulur. Fermentasyon sonucu acı lezzet kaybolur ve aromatik bir koku meydana gelir. 50 meyveden yaklaşık 1 kg tohum elde edilir. Taneler kavrulur, kızılımsı kahverengi un haline getirilir ve yağı cıkarılır. Yağ cıktıktan sonra katılaşan kakao, yeniden oğutulerek cok ince toz haline getirilir ki bu toz, kakao tozunu teşkil eder. Bunun bileşiminde kafein ve teobromin gibi metil ksantinler bulunur. Ancak cikolata yapımında kullanılırken kakao yağı cıkarılmaz. Bu şekliyle yaklaşık yuzde 40 karbonhidrat ve yuzde 18 protein iceren bol kalorili bir besindir. Asıl zehirli kısmı ise icerdiği teobromin’den ileri gelir.
Etkisini Nasıl Gosteriyor?
Bu tipten zehirlenmelerde merkezi sinir sistemi uyarısı, işeme ve kalp atımının hızlanması (taşikardi) metil ksantinlerin hucre ici adenozin reseptorlerini engellemesiyle ortaya cıkar. Bunlar ayrıca hucre icindeki kalsiyum yoğunluğunu da yukselterek kalp ve iskelet kasının kasılabilirliğini artırırlar. Bunun yanı sıra hucre icindeki siklik adenozin monofosfat (cAMP) yoğunluğunu da artırdığından adrenalin ve noradrenalinin salıverilmesi de dolaylı olarak hızlanır.
Duyarlılık ve Klinik Belirtiler Nelerdir?
Teobromin ve kafeinin her birinin oldurucu dozu 100-200 mg/kg’dır. Ama ağır zehirlenmeler ve yaşamı tehdit eden klinik belirtiler bu dozların altında da gorulebilir. Amerika Birleşik Devletleri Hayvan Zehir Kontrol Merkezinin (APCC) verilerine gore, 20 mg/kg teobromin alanlarda orta dereceli klinik belirtiler, 40-50 mg/kg teobromin alanlarda ağır belirtiler ve 60 mg/kg teobromin alan kopeklerde de felcler gorulmektedir. Metilksantinler plasentayı gecerek anne karnındaki yavruyu da etkiler. Ayrıca sute de gectiklerinden henuz sut emen yavrular da bundan etkilenirler...
__________________