Psikoloğa ( cocuk Psikolojisi ) gitmek bir cok insan icin, tabu olma ozelliğini halen koruyor. Anne-babalar cocuklarını psikoloğa goturmek icin defalarca duşunuyor, sorunları cozmek icin ceşitli yontemleri deniyor ve en son care olarak bir psikoloğa başvuruyor. Psikoloğa gitmeye karar verene kadar sorun iyice ilerliyor, bu da cozume ulaşmayı gucleştiriyor. Pek cok aile, ilkokuldan itibaren cocuklarının eğitimi icin ciddi bir butce ayırıyor, oysa cocuklar icin yapılacak yatırımın en buyuğu ilk 6 yılda yapılmalı, cunku kişilik gelişiminin yuzde yetmişbeşi okul oncesi donemde tamamlanıyor. Bu donemlerden sonra cocuğunuzu daha iyi koşullarda yaşatabilirsiniz, ama daha sağlıklı ve mutlu, daha guvenli ve sosyal, daha zeki ve kendini geliştiren bir insan olmasına katkınız cok azalır.
Hangi durumlarda psikoloğa gidilmeli?
Aileler psikologlara cocuklarıyla ilgili aşağıdaki durumlar icin başvurabilir.
· Gelişim kontrolu icin
·Davranış ve uyum bozuklukları, hastalıkların tedavisi, sakatlıklar icin
· Aile ile ilgili sorunlar ve yaşam değişiklikleri icin
· Psikolojiyle ilgili sorulara yanıt icin
Gelişim kontrolu
Psikoloğa gitmek icin cocukların herhangi bir sorun yaşamasını veya bir hastalık, davranış bozukluğu geliştirmesini beklemek yanlıştır. 0-6 yaş doneminde cocukları, gelişim kontrolu yaptırmak icin duzenli aralıklarla bir uzmana goturmek gerekir. Gelişim kontrolu seanslarına psikoloğun da onayıyla, anne-babalar, cocuk bakıcıları veya cocukla ilişkide olan diğer aile buyukleri de katılabilir. Gelişim kontrolleri sayesinde anne-babaların edinecekleri bilgiler aşağıdaki gibidir;
· Cocuğunuzun gelişiminin normal olup olmadığını oğrenirsiniz. Gelişim kontrolu seanslarında cocukların gelişimleri 5 grupta incelenir; fiziksel, hareket, dil, sosyal-duygusal, zeka gelişimi.
· Geriden gelen gelişim alanlarını ve bu alanları desteklemek icin yapmanız gerekenleri oğrenmiş olursunuz. Psikoloğunuz size bu alanı geliştirmenizi sağlayacak egzersizler, oyun ve oyuncaklar onerecektir. Orneğin, siz cocuğunuzun konuşma problemi olduğunu ancak 18. ayda farkedebilirsiniz, ancak bir psikolog bunu 8-10 aylar arası farkedip, dil gelişimini destekleyici egzersizlere ağırlık vermenizi sağlayabilir. Bu şekilde sorunlar cıkmadan onleyebilirsiniz.
· Cocuğunuzun gelişimini desteklemek icin neler yapabileceğinizi oğrenirsiniz.
· Cocuğunuzun zayıf ve guclu yonlerini, eğilimlerini ve bunları geliştirme yollarını oğrenirsiniz.
· Cocuğunuzla sağlıklı iletişim kurmayı oğrenirsiniz.
· Farkına varmadan yaptığınız hataları gorme ve duzeltme olanağı bulursunuz.
· Cocuğunuzla oyun oynamayı ve ona herhangi bir şeyi doğru yontemlerle oğretmeyi oğrenirsiniz.
· Spor, sanat veya bilimin herhangi bir dalına cocuğunuzu sağlıklı bir şekilde yonlendirmeyi oğrenirsiniz.
· Yaşına gore hangi oyun ve oyuncakları tercih etmeniz gerektiğini oğrenirsiniz.
· Cocuğunuzun icinde bulunduğu donemle ilgili gerekli bilgileri ve bu donemlerde dikkat etmeniz gereken konuları oğrenirisiniz. Orneğin; 8 ay civarı yabancılardan korkma, 12 ay civarı ozgurluğunu ilan etme, 18 ay civarı tuvalet eğitimine hazırlık vb.
· Ortaya cıkabilecek olası uyum ve davranış bozuklukları ve hastalıkları hızla teşhis edebilme, onlem alabilme ve tedaviye başlayabilme olanağı bulursunuz.
Gelişim kontrollerine başlamak icin en ideal donem 6-8 aylar arasıdır. Psikologlar gelişim kontrollerini farklı periyotlarla yapabilirler. Cocuğun gelişimine gore seanslar daha sık yapılabilir. Ancak gelişimi normal cocuklar icin genellikle aşağıdaki program yeterli olmaktadır.
6 - 36 ay arası 2 ayda bir goruşme
3 yaş - 6 yaş arası 4 ayda bir goruşme
Davranış ve uyum bozuklukları, hastalıklar, sakatlıklar
Aileler, yaygın gelişimsel bozukluklar, cinsiyet anomalileri ve kromozomal bozukluklar icin psikologlara başvurabilir. Orneğin, otizm, hiperaktivite ve dikkat dağınıklığı, down-sendromu, zeka geriliği, konuşma bozuklukları, oğrenme guclukleri gibi hastalıkların tedavisinde psikologlardan yardım alınabilinir. Bu hastalıklarda tıbbi tedavi gerekliyse, psikologlar destek tedavi programlarını yuruturler. Bunun dışında bu hastalıkların tanısının konamadığı durumlar olabilir, ancak cocuğun hastalığa eğilimi vardır; bu durumlarda tıbbi tedavi uygulanamaz ama bir psikologla duzenli calışarak, egzersiz yapılarak sorunu tamamen cozmek veya sorunun ilerlemesini engellemek mumkun olabilir.
Kaza sonucu ve doğuştan olan sakatlıklarda da, tıbbi tedavilerin yanı sıra, psikolojik destek almak hem tedaviye uyumu artırır, hem de cocuğun ve ailenin sorunla başacıkmasını kolaylaştırır. Bu tur sakatlıklara ornek olarak, korluk, sağır ve dilsizlik, ortopedik sakatlıklar, ağır konuşma bozuklukları vb. Verilebilinir.
Uyum sorunları ve davranış bozukluklarının tedavisinde coğunlukla psikolojik yardım tek başına yeterli olmaktadır. Bu sorunlar cok yaygındır ve bir cok aile bunları yardım almayı gerektirir bir sorun olarak gormez. Anne-babalar genellikle, bu tip sorunların kendiliğinden gecmesini bekler veya sorunu gidermek icin o kadar sağlıksız yontemler dener ki, sorun yer değiştirerek başka bir forma girer veya buyuyerek cozulemez hale gelir. Uyum ve davranış bozukluklarına ornek olarak aşağıdaki sorunları sıralayabiliriz;
- Gece korkuları
- Fobiler
- Kaygı bozukluğu
- Parmak emme (bebeklik dışında)
- Tırnak yeme
- Ofke ve saldırganlık
- Altını ıslatma
- Dışkı kacırma veya tutma
- Kekemelik
- Tikler
- Yalan soyleme
- Calma
- Kardeş kıskanclığı
- Cinsel sorunlar ve masturbasyon
- Yeme bozuklukları
- Uyku bozuklukları
- İce kapanıklık
- Aşırı inatcılık
Ailelerin bu sorunları cozmede yaptıkları en buyuk yanlışlardan biri sorunu ortadan kaldırmaya calışmaktır. Oysa, soruna yol acan sebebi ortadan kaldırmak gerekir. Yoksa sorun ya buyuyerek veya yeni bir sorun olarak bir sure sonra yeniden ortaya cıkar. Orneğin tırnağını yiyen bir cocuğu baskı yoluyla veya ceşitli cezalarla bu alışkanlığından vazgecirebilirsiniz, ancak tırnak yeme alışkanlığına yol acan duygusal sebepler ortadan kalkmadıkca sorun tekrarlar veya cocuk altına kacırma vb. Gibi yeni bir sorun geliştirir.
Aile ile ilgili sorunlar ve yaşam değişiklikleri
Boşanma, aile bireylerinden birinin olumu, bakıcının değiştirilmesi, şehir veya ev değişikliği, okula başlama, kreşe başlama, kardeş doğumu ve annenin işe başlaması gibi yaşam değişiklikleri cocuklar icin onemli duygusal sorunlara yol acabiliyor. Yetişkinler gibi, cocuklar da bu tip değişimlerden farklı duzeylerde etkilenebiliyorlar. Bu değişimlerden once psikoloğa başvurarak cocukların bu değişime hazır olup olmadıklarıno oğremekde ve hazır değillerse bu olayların cocuklara nasıl anlatılabileceği konusunda danışmakta yarar vardır. Ozellikle boşanma ve kardeş doğumu konularında mutlaka birkac seanslık danışmanlık alınması gerekir; bircok cocuk bu değişimlerden cok etkilenmektedir.
Psikolojiyle ilgili sorulara yanıt
Aileler cocuklarının psikolojilerine zarar vermeden bazı basit sorunları cozebilmek icin de psikologlara başvurabilirler. Bu sorunların bir kısmı basit onerilerle giderilebilir. Sağlıksız yontemlerle cozulduğunde ise yukarıda sayılan uyum bozukluklarına veya duygusal sorunlara yol acabilir. Sorunların hepsinin cocukluk cağlarında ortaya cıkmadığını, cocukluk donemlerinde yaşanan olayların ve sağlıksız eğitim yontemlerinin ergenlik ve yetişkinlik donemlerinde ortaya cıkan sorunlara zemin hazırladığını da unutmamak gerekir. Ailelerin yanıtlarını merak ettiği sorulara aşağıdaki ornekler verilebilir;
- Cocuğumu kreşe hangi yaşta gondermeliyim?
- Başını duvara vuruyor, nasıl engel olabilirim?
- Yuzumuze vuruyor, bu davranışından nasıl vazgecirebilirim?
- Cok inatcı, her dediği yapılsın istiyor, ne yapabilirim?
- Yatağını ne zaman ayırmalıyım?
- Bana cok duşkun, onu kendimden nasıl uzak tutabilirim?
- Ders calışmayı sevmiyor, nasıl ders calışmasını sağlayabilirim?
- Okula gitmek istemiyor, ne yapmalıyım?
- Kardeşine vurmasını nasıl engellerim?
Psikologlarla ilgili yanlış bilgiler
Psikologların herkese uygulanabilen hazır receteleri vardır.
Psikologların sihirli değnekleri vardır; bir seansta sorunları ortadan kaldırırlar.
Psikologlara herşeyi anlatmaya gerkek yoktur, ailelerin sırlarını paylaşmaları gerekmez.
Psikolağa gitmek icin hastalık geliştirmek gerekir.
Psikologlara sadece tedavi amacıyla gidilir, bir sorun yoksa ve herşey yolundaysa gidilmez.
Psikologlara danışmanlık ve kontrol amacıyla gidilmez.
Psikologlar sizin farkedemediğinizi farkedemez; sizin cocuğunuzu sizden daha iyi tanıyamaz.
__________________