Taşova İlcesi, Turkiye'nin Orta Karadeniz Bolumunde yer almaktadır. İlce Yeşilırmak vadisi uzerinde kurulmuştur.

Taşova Tarihte bircok devletin hakimiyeti altına girmiştir. İlcede yapılan kazılarda arkeolojik buluntulara rastlanmıştır.

Taşova'da egemenlik kuran ilk devlet Hititlerdir. Hititler, M.O. 1650 yıllarında Anadolu'ya hakim olunca, Taşova ve cevresini de idareleri altına aldılar. Daha sonra yoreye Frigler (M.O. 1200-700) ve Kimmerler hakim oldu. İran'da kurulan Med İmparatorluğu, Anadolu yonunde genişlemeye başlayıp Kimmerler Devleti'ne son vererek bolgeye hakim oldular. Taşova Pers Kralı III.Adaşir zamanında Pers hakimiyetine gecti.

Makedonya Kralı İskender, M.O.331 yılında Anadolu'yu istila etti. Dolayısıyla Taşova da Makedon idaresine gecti. Makedonya Krallığı'nın dağılması uzerine yorede Pontus Krallığı kuruldu.(M.O.291) Pontus Krallığı'nın egemenliği Amasya'nın Roma İmparatorluğu'na katılmasına kadar devam etti. Roma İmparatoru, Jules Sezar, Pontus Kralı Farnak ile yaptığı carpışmayı kazandı.(M.O.47).Romalılar, M.S. 25 yılında yoreyi tamamen topraklarına kattılar.Amasya ve Alpas lan Muzelerin de sergilenen pek cok eser, yorede Makedonya ve Roma İmparatorluklarının hakimiyet surduğunu doğrulamaktadır.

Taşova 395 yılına kadar Roma hakimiyetinde kaldı. Bu tarihten sonra asırlarca Bizanslar yoreyi ellerinde tuttular. 712 yılında Emeviler Taşova'yı ele gecirdiler. Turkler Anadolu'ya gelene kadar yore, Arapların idaresinde bulundu.
"
Buyuk Selcuklu Sultanı Alparslan, 26 Ağustos 1071'de Malazgirt Meydan Muhaberesi'nde Bizans ordusunu yenilgiye uğratarak Anadolu'nun kapılarını Turklere actı. Sultan Alparslan'ın Anadolu'ya gonderdiği Turk komutanlar Anadolu şehirlerini birer birer ele gecirmeye başladılar.Malazgirt Savaşını takip eden ikiyuzyıl boyunca Horasan ve Maveraunnehir'den goc eden Turk boyları, şehir ve kasabalara yerleştiler. Bu arada Horasan'dan goc eden Seyyid Nurettin Alparslan, bugunku Alparslan Kasabası'na gelerek yerleşti (1257). Rufai tarikatına mensup olan Seyyid Nurettin zaviye bir vakıf tesis etti. Yorenin Turkleşmesinde ve halkın manen eğitiminde etkili oldu. Seyyid Nurettin'in kurduğu vakıf 1901 yılına kadar faaliyetini surdurdu.Gunumuzde zaviye, Seyyid Nurettin Tekkesi adı ile bilinmekte olup onarım yapacak hamiyyetli elleri beklemektedir.

Taşova, 1075 yılında Danişmentliler'in eline gecti. Danişmentli Hukumdarı Melik Gazi, yoreyi ele gecirerek adeta Amasya'yı Turk-İslam kulturunun merkezi haline getirdi. Taşova ve cevresi II. Kılıc arslan zamanında Turkiye Selcukluları'nın hakimiyeti altına girdi.(1174) Kosedağ Savaşından sonra yore, Moğol istilasına uğradı. Anadolu'da kıtlık, yoksulluk ve kargaşa baş gosterdi. Meşhur Babai ayaklanması yorede etkili oldu. Turkiye Selcuklu Devleti karışıklıkları onlemek icin ulkeyi ikiye ayırdı. Taşova Rum Eyaleti icinde kaldı ve idaresi Seyfettin Torumtay'a bırakıldı. Turkiye Selcuklu Devleti'nin dağılmasından sonra ulkede beylikler kuruldu. Once Kadı Burhanettin Devleti, sonra Tacettinoğulları yorede 1425 yılına kadar hakimiyet surdu. Bu tarihte Osmanlı Sultanı Celebi Mehmet, Tacettin Beyliği'ne son vererek, Taşova'yı ulkesine dahil etti.

Taşova Osmanlı Devrinde Tokat Sancağı'na bağlı bir koy olarak teşkilatlandırılmıştır. Devlet yıkılana kadar bu ozelliğini korumuştur. Kurtuluş Savaşında Taşova, Rum Cetelerinin saldırılarına hedef oldu. Rum ceteleri, Turk Koylerine saldırılar yaparak, kadın, cocuk ve ihtiyar demeden pek cok Turku katlettiler. Turk halkı bu gelişme uzerine silahlanarak, Rumlara karşı harekete gecti. Mustafa Kemal'in onderliğindeki Milli Mucadele başarıya ulaştıktan sonra yoreye askeri kuvvet gonderildi. Yapılan silahlı mucadele sonunda yore Rum Eşkıyalarından temizlendi.

Taşova Cumhuriyet Doneminde 1923 den 1944 yılına kadar, Tokat İli Erbaa İlcesine bağlı olarak kaldı. Bu devirde adı Yemişenbuku idi.Taşova 04.08.1944 tarihinde 4448 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bağımsız bir ilce olmuştur.Tokat İline ulaşımın guc olması ve hizmetlerinin gecikmesi sonucu 1953 yılında alınan Bakanlar Kurulu Kararı ile ilce, Tokat İlinden ayrılarak, AMASYA ilinin sınırlarına dahil edilmiştir.

Taşovanın kulturel mirasları turizmi alevlendirebilecek duzeydedir. Taşova cevresinde yapılan kazılarda, Romalılarda, Hititlerdenu, Osmanlılardan kalma, tarihi buluntular, Alpaslan ve Amasya muzelerinde sergilenmektedir. İlcemizde muzenin olmayışı, bu tarihi mirasların, ilcemiz dışında sergilenmesini zorunlu kılmaktadır. Ancak ilcemizde bulunan taştan yapılmış ve kullanılmayan bir bina var ki, muze amaclı kullanım icin birebirdir. Bina daha once, adalet bakanlığına bağlı olaraki Taşova cezaevi olarak hizmet verirken, cezaevinin kaldırılmasıyla boş kalmış ve tum guzelliğiyle, tarihi eserlerin sergilenmesini beklemektedir.
Kaynak
__________________