Yapılan yeni bir calışma, en son 773.000 yıl once gercekleşen manyetik alanların yer değişiminin 22.000 yıl boyunca surduğunu ortaya cıkardı. Yapılan calışma aynı zamanda gezegenimizin cekirdeğinde neler olup bittiğini de aydınlatabilecek nitelikte.
Dunyanın manyetik alanı yaşamı boyunca birkac kez yer değiştirdi; kuzey guney oldu, guney de kuzey. Ancak bu değişikliğin nasıl gercekleştiği buyuk olcude gizemini koruyor. Bilim insanları manyetik değişimin yaklaşık 773.000 yıl once gercekleştiğini biliyorlar; ancak gezegenimizin cekirdeğinde değişimi meydana getiren şeyin tam olarak ne olduğu bilmiyorlar. Fakat yapılan yeni bir calışma, altta yatan sebebi acıklığa kavuşturabilir. Cunku calışmada manyetik değişimin sanıldığından cok daha uzun bir surede gercekleştiği ortaya cıktı.

Bugun Science Advances'te yayınlanan makalelerinde, Wisconsini-Madison Universitesi’nden Brad Singer ve meslektaşları, Dunya’nın son manyetik değişiminin yaklaşık 22.000 yıl surduğunu hesapladı. Onceki calışmalar olayın 4.000 ila 9.000 yıl arasında surduğunu one suruyordu. Ortaya cıkan yeni sayı, değişimin duşunduğumuzden daha karışık bir olay olduğunu da gozler onune seriyor.
Ekip hesaplamayı yapmak icin, Matuyama-Brunhes tersyuzumu olarak adlandırılan onceki manyetik değişimin verilerinden yararlandı. Bulunan delillerden biri lavlarda mevcuttu. Lavlarda bulunan demir zengini mineraller, lav sertleşmeden once Dunya’nın manyetik alanıyla aynı hizaya gelir. Araştırmacılar da lavda bulunan argon izotoplarını inceleyerek lavın katı hale gelmeden once nasıl bir manyetik alanda bulunduğunu ortaya cıkarırlar ve tarihini bulabilirler.
Bulgular, Dunya’nın manyetik alanının yaklaşık 795.000 yıl once cokmeye ve jeomanyetik gezi olarak bilinen şeyi yaşamaya başladığını gosterdi. Son yaşanan jeomanyetik gezi olayı (Laschamp olayı) yaklaşık 41.000 yıl once gercekleşti. 784.000 yıl once hafifce iyileştikten sonra, gezegenin alanı tekrar coktu ve nihayetinde 11.000 yıl sonra kutupları değiştirdi. Bu değişim 4.000 yıl surdu.

Bazı bilim insanları boyle bir değişimin yakın olduğunu soyluyor. Boyle bir değişimin sonucları da Dunya uzerinde oldukca buyuk olacaktır. Bir jeomanyetik gezi ya da manyetik değişim sırasında manyetik alan onemli olcude zayıflar ve cok daha fazla kozmik ışının gezegenin yuzeyine ulaşmasına izin verir. Uzaydan gelen bu enerji parcacıkları eğer yuzeye cok fazla ulaşırsa Dunya’daki hayata zarar verebilir. Ayrıca, yorungedeki uydular hassas elektroniklerini korumak icin gezegenin manyetik alanına sahip olmayacaklarından kozmik ışınlara daha duyarlı hale gelecekler. Dolayısıyla zarar gorecekler. Yani Dunyamızda bulunan iki kutup bize bir kalkan oluyor.



Manyetik değişimin tarihini belirlemek Dunya’nın cekirdeğinde neler olup bittiğini de ortaya cıkarabilir. Singer bunu şoyle acıklıyor:
“Belki de manyetik değişimi sağlamak icin manyetik alan kuvvetini birkac bin yıl boyunca zayıflatmak gerekiyor, cunku ic cekirdek katı haldedir. Eğer sıvı haldeki dış cekirdeğin manyetik alanını devre dışı bırakırsanız, ic cekirdekte bulunan manyetik enerjinin dışa cıkması birkac bin yılı alacaktır.”

Ancak, Singer’ın bulgularıyla herkes aynı fikirde değil. CEREGE'den Nicolas Thouveny, okyanus tabanından alınan tortu cekirdeğinden elde edilen kanıtların, manyetik değişimin en fazla 8.000 yıl surduğune işaret ettiğini soyluyor. Ustune, lavların guvenilir zaman verileri sunmadıklarını da ekliyor.
Ancak Singer, lav akışı verilerinin diğer gozlemlerde doğrulandığını soyluyor. Hatta Thouveny ve meslektaşlarının, manyetik değişimden onceki donemi dikkate almayı başaramadığını one suruyor:



“Bulgularımız acıkca bu kısa doneme kadar suren 22.000 yılda, dış cekirdek dinamolarının oldukca dengesiz hale geldiğini ve 773.000 yıl once iki kez kutupları tersine cevirmeye calıştığını acıkca gosteriyor.”
Gelecekte, daha fazla veri analizi ve cekirdeğimiz hakkında yapacağımız keşifler, zamanlamayı hesaplamamıza yardımcı olacaktır. Hatta belki de bu keşifler bize gezegenin manyetik alanının kaderini de cizecektir. Ancak gunumuzde bile bu calışmalar oldukca yavaş ilerliyor cunku ic cekirdeğe kadar inmek oldukca zor. Dolayısıyla cekirdekten yuzeye cıkmış materyalleri inceliyoruz.

Webtekno

__________________