Birden cok bilgisayarın birbirine bağlı olarak kullanılmasıyla oluşturulan calışma bicimine bilgisayar ağı (computer network) denir. Bir bilgisayar ağında cok sayıda bilgisayar yer alır. Bu bilgisayarlar yan yana duran iki bilgisayar olabileceği gibi tum dunyaya yayılmış binlerce bilgisayar da olabilir. Ağ icindeki bilgisayarlar belli bir bicimde dizilirler. Bilgisayarlar arasında genellikle kablo ile bağlantı sağlanır. Kablo bağlantısının mumkun olmadığı durumlarda mikro dalgalar ve uydular aracılığıyla da ağ icindeki iletişim kurulur.

Bilgisayar ağına bağlı olan bir bilgisayar diğer bilgisayarlarla bağlantı icindedir. Diğer bilgisayarlarla iletişim kurar, onların sabit diskinde yer alan verilere erişir, onların programlarından yararlanır.

Bilgisayar Ağları Neden Geliştirilir?

Bir ağın en onemli gorevi kullanıcılar arasında iletişim sağlamaktır. Kullanıcıların birbirlerinin bilgisayarlarının kaynaklarından yararlanmalarını sağlar. Bu kaynaklar bir yazıcı, surucu ya da sabit disk olabilir. Orneğin diğer bilgisayarın sabit diskinde duran bir veri dosyasına erişerek onu kullanmak gibi. gelişmiş bilgisayar ağları kişisel bilgisayarlar, mim ve buyuk bilgisayarlardan oluşmuş değişik kapasitedeki bilgisayar sistemlerinin tumunun birden birbirine bağlanmasını sağlarlar.

Bir ağ ortamı ile sağlanan tipik yararlar:
·Programların ve dosyaların paylaşımı
·Ağ kaynaklarının paylaşımı
·Elektronik posta
·Bir calışma grubunun yaratılması
·Merkezi yonetim
·Guvenlik
·Kişisel bilgisayar kullanımının ekonomik olarak artırımının sağlanması

Programların ve dosyaların paylaşılması : Bir cok programın ağ uyarlamalarının alınması o programın ayrı ayrı alınmasından her zaman daha ekonomik olacaktır. Orneğin bir ofisteki beş ayrı bilgisayar icin ayrı ayrı birer adet veri tabanı programı almak yerine ağın ana makinesine bir programı almak ve onun diğer kullanıcılar tarafından kullanılması gibi. Ağ sayesinde kullanıcılar programların tamamında yararlandıkları gibi belli izinler ve haklar cercevesinde diğer kullanıcıların dosyalarına da erişebilirler. Boylece diğer bir kullanıcının hazırlamış olduğu belgelerden de yararlanırlar. Bununla beraber kullanıcılar kendi kişisel uygulamalarının yanı sıra ortak birtakım calışmaları da ağ icinde belli bir alanda yaparlar. Orneğin ortak kullanım icin bir dizinin kullanılması gibi...

Ağ kaynaklarının paylaşılması : Ağ kaynaklarının başında ağ yazıcıları ve sabit disk gelir. Ağ icinde bulunan yazıcıları, cizicileri, suruculeri diğer kullanıcılar da rahatlıkla kullanabilirler.

Elektronik posta : Ağ icindeki kullanıcıların birbirlerine ya da gruplar arası mesaj, dokuman gondermeleridir. Kullanıcılar kolaylıkla birbiriyle iletişimi kurabilirler. Bu arada bir posta kutusunu kullanarak birbirlerine mesaj bırakırlar.

Bir calışma grubunun yaratılması : Bir departman ya da bir proje grubu bir calışma grubu olarak tanımlanabilir ve ortak bir ağı kullanabilirler. Ağlar zaten genellikle kullanıcı gruplarının yaratılmasını desteklerler.

Bir gruba dahil olan kullanıcı o grubun yararlandığı butun kaynaklardan yararlanır. Grup uyeleri birbirlerine mesajlar yollayabilir ve calışma planlarını yaparlar.

Merkezi yonetim : Bir firmada cok sayıda bilgisayarın sadece bir kullanıcı tarafından denetlenmesi herkesin kendi başına calışması anlamına gelir. Kullanıcılar farklı uygulamaları kullanabilirler. Boylece firma icindeki butunluk azalır. Bir ağ sayesinde gercekleştirilen butunleşme firma icinde tutarlı bir uyumu sağlar. Bu merkezi yonetim firma icinde guvenliği de kolaylıkla sağlar. Yedekleme v.b. hizmet işleri yine ağ icinde daha kolay yapılır.

Guvenlik :Ağ yazılımlarında izinsiz kullanıcıların erişimlerim engelleyen guvenlik ozellikleri bulunur. Bunun dışında ağ icinde yapılan butun calışmalar izlenebilir ve zaman, erişebilecek dizinler vb. bakımından sınırlanabilir.

Yine bu şekilde ağ yonetmem bir iş istasyonunu belli bir saatte ya da belli bir dizinde calışması icin kısıtlayabilir.

Kişisel bilgisayar kullanımının ekonomik olarak artırımının sağlanması : Bu olanak bir ağ ortamında yeterli ozelliklere sahip bir ana makineye daha az ozellikle ve bu nedenle daha ucuz olarak bilgisayar edilmesini sağlar.

Bir Ağın Bileşenleri :
Bir ağ (network) belli yazılım ve donanım parcalarından (bileşenlerinden) oluşur.
Bu temel parcalar şunlardır:
·Ağ işletim sistemi yazılımı
·Hizmet birimi (Ana makine)
·İş istasyonu
·Ağ arabirim kartı
·Kablolama sistemi
·Paylaşılan kaynaklar ve cevre birimleri

Ağ işletim sistemi yazılımı ağın işletimim sağlayan ozel bir yazılımdır. Ağın yonetimim, iletişimim, kaynakların kullanımını sağlayan bu yazılım genellikle buyuk firmaların urunu olan gelişmiş urunlerdir. Novell Netware, yaygın kabul gormuş bir ağ işletim sistemi yazılımıdır. Bunun dışında başka ağ yazılımları da vardır:

-Novell Netware
-Microsoft LAN Manager
-Banyan Vines
-ArtiSoft LANtastic

Ağ işletim sisteminin temel gorevi ağ kaynaklarının kullanımının sağlanmasıdır. Ağ kaynaklarının yanı sıra ağın guvenliği ve denetimimde sağlayan ağ işletim sistemlerinin cok sayıda ozellikleri vardır. Cunku ağ ile birlikte kullanıcıların yapabildikleri artar ve sistemin denetimi gucleşir.

Hizmet birimi (ana makine / server), ağ işletim sistemim işleten bilgisayardır. İş istasyonları hizmet birimine bağlanarak ağa dahil olurlar. Ağın denetimim, yazdırma vb. temel işlemleri hizmet birimi sağlar.

İş istasyonu (workstation), hizmet birimine ve dolayısıyla ağa bağlı olan bir bilgisayar, iş istasyonu (workstation) ya da duğum (node) olarak adlandırılır. İş istasyonları genellikle DOS işletim sistemi ile calışan kişisel bilgisayarlardır. İş istasyonlarının kendi sabit diski olabileceği gibi disksiz de olabilir. Disksiz iş istasyonları, ağ arabirimi kartlarında yer alan ozel bir oz-yukleme (boot) programı ile hizmet birimine bağlanırlar.

Ağ arabirim kartı (Network Interface Card), ağa bağlı olan her bilgisayarın bir karta gereksinimi vardır. Bu kart sayesinde iş istasyonu ağa dahil olur. Kablolama sistemi uzerinden hizmet birimine erişir. Ağ kartları genellikle sonradan eklenirler. Kartlar ağ tipine uyum sağlamak zorundadırlar.

Kablolama sistemi, ağ icinde ana makine ile iş istasyonlarını birbirine bağlar.
Kablo ceşitleri şunlardır:
·Eş eksenli kablo (coaxial)
·Burgulu cift kablo
·Fiber optik kablo : Fiber kablolar ışığı iletme ozelliğine sahip cam liflerden oluşurlar. Cok hafif, ince ve hızlı olmaları onların ustunluğudur.

Bunun dışında kablosuz da ağ işletimi de gercekleştirilebilir. Bu iletişim biciminde kızıl otesi ışıklar ve radyo frekansı kullanılır. Bu teknolojinin kullanılması icin belli kısıtlamalar vardır. Bunlar iki bilgisayarın birbirim gormesi ve uzaklıktır.

Paylaşılan kaynaklar ve cevre birimleri hizmet birimine bağlı olan ve diğer kullanıcıların hizmetinde olan kaynakları gosterir. Bunlar başta yazıcı, sabit disk, cizici, CD-surucu vb. dir.

Ağ İşletim Sisteminin Ozellikleri:
Bir ağ işletim sistemi, tek bir kişisel bilgisayarın işletimim sağlayan işletim sistemine gore cok daha ustun ozelliklere ve yeteneklere sahiptir.

Bunların başlıcaları şunlardır:
Dosya ve dizin hizmetleri :
Ağ icinde cok sayıda kullanıcı bir hizmet birimindeki dosyalara ve programlara ulaşmak ister. Ağ işletim sistemi bu paylaşımı denetler.
Hata Toleransı :
Ağ işletim sistemi, sistemde oluşabilecek arızalara karşı ağı korumalıdır. Netware işletim sistemi SFT (System Fault Tolerance) ozelliği ile ağın guvenli calışmasını sağlar.
Disk On Belleği :
Disk on belleği sistemin ana belleği ile sabit diskimin kullanımını artıran bir ozelliktir. Disk on belleği sabit diskten okunmuş bilgileri biriktirir ve onlara bir daha gereksinim duyulduğunda sabit diskten erişim yapmadan on bellekten kullanır.
Kayıt Koruma :
Kayıt koruma ozelliği kullanıcını veri tabanındaki bilgilerin herhangi bir arızaya ya da bozulmaya karşı korunmasıdır. TTS (Transaction Tracking System) olarak adlandırılan bu sistemde işlem (transaction) kayıtlardaki bir değişikliği ifade eder.
Guvenlik :
Ağ ortamında da kullanıcılar genellikle bilgilerim bir başka makinemin (genellikle hizmet biriminin) sabit diskinde saklarlar. Bu durumda kullanıcılar bu bilgilerin guvenliğinden kendi sabit diskindekilere gore daha fazla kaygı duyarlar.
Cok sayıda kullanıcının cok sayıda dosya ve dizinle uğraşması nedeniyle ağ işletim sisteminin en buyuk gorevlerinden birisi dosya ve dizin sisteminin guvenliğinin sağlanmasıdır.
Netware işletim sistemi gelişmiş ve cok guvenli bir koruma ve şifreleme sistemine sahiptir. Şifreler duzenlenebileceği gibi bilgilerin kilitlenmesi ya da kullanımlarının değişik bicimlerde kısıtlanması soz konusudur.
Kaynak Paylaşımı :
Ağ ortamında bir yazıcı, yedekleme teyibi, diskler vb. aygıtlar birer kaynak olarak adlandırılırlar. Ağ iş1etim sistemin bu kaynakları ağın icindeki butun kullanıcılara paylaştırarak ortak kullanımlarını sağlarlar.
Uzak Erişim :
Ağlar icinde uzak iş istasyonlarına bağlanmak gerekir. Ağ işletim sistemleri cevrim-ici ve cevrim dışı uzak istasyon bağlantısını desteklerler.
Kopru (Bridges) :
Kopruler bir ağın diğer bir ağ ile iletişim kurmasını sağlarlar. Netware işletim sistemi koprunun kolayca tesis edilmesini sağlar.
GecitIer (Gateways) :
Gecitler ağın farklı iletişim protokollerine sahip ağlarla bağlanmasını sağlar. Orneğin bir gecit, Netware ağının IBM sistemine bağlanabilmesini sağlar. Kullanıcı gecit uzerinden o sisteme bağlanır ve kaynaklarını kullanır.

Ağın Yerleşimi : : :
Bir ağın Yerleşimi kablolama sistemine ve makinelerin birbiriyle iletişim bicimine gore duzenler. Ağ icindeki bilgisayarların fiziksel duzenine ağın yerleşimi (topology) denir. Ancak ağın icinde yer alacak bir makinemin ağın duzenine uyum sağlamadan once ağın icindeki sinyal alışverişine uyum sağlaması gerekir.

Yerleşim (Topology)
Yerleşim, ağın icindeki makinelerin birbirine nasıl bağlandıklarını acıklar. Fiziksel yerleşim ve iletişimi bicimim ağın yerleşim duzenine gore diğer bir değişle kablolama sisteminin haritasıdır. Kablolama doğrusal olabileceği gibi daire biciminde bir halka biciminde de olabilir. Ayrıca yıldız biciminde de yerleşimler vardır. Bu yerleşim biciminde bir merkezden kablolar uclara uzanır.

Doğrusal Yerleşim :
Doğrusal yerleşimde bir doğrusal hat uzerinde iş istasyonları ve hizmet birimi yer alır. Yaygın kullanılan ethernet yerel bilgisayar ağı buna bir ornektir.
Ethernet ağları doğrusal bir yapıyı kullanır. Bu ağda CSMA/CD iletişim yontemi uygulanır.

Ağın Buyuklukleri :
Ağlar değişik boyutlarda olabilirler. Bir yazıcıya bağlı bir bilgisayar sistemim ağ olarak tanımlamak olanaksızdır.
Ancak cok sayıda bilgisayar, paylaşılan kaynaklar hizmetler ve guvenlik bir ağ olarak tanımlanabilir.

Yerel Bilgisayar Ağları (Local Area Network) :
Beş on iş istasyonunun bulunduğu ve genellikle aynı bina incinde ve bir organizasyona ait alt kucuk ağlardır. Yaygın kullanılan ağ bicimidir.

Bağlı Ağlar (Interconnected Networks) :
İki ya da daha cok ağın bir araya gelerek oluşturduğu kucuk ağlardır. Bunlar da genellikle bir organizasyon icinde bulunurlar. Bağlı ağlardaki amac geniş ağların kucuk ağlara bolunmesiyle etkinliğin artırılmasıdır.

: : : Novell Netware'in Tarihi : : :

Novell firması 1983 yılında kurulmuştur. Firmanın amacı Kişisel Bilgisayarlar (Personal Computer) arasındaki ağlar icin yazılım urunleri geliştirmektir. Novell’in onerdiği ağ bircok sistemi; kucuk bir yerel ağdan buyuk bir bilgisayar ağına kadar da herturlu yerleşim duzenini desteklemektedir.

Novell'in ozellikle kişisel bilgisayarlar arasındaki ağlara yonelik calışma yapmasının bir nedenide de aynı yıllarda IBM XT ve DOS 2.0 pazara surulmuş olmasıdır.

Novell, orjinal olarak Motorola işlemcisi uzerinde calışmak uzere geliştirildi. Ancak daha sonra Novellin stratejileri. aslında tek kullanıcı icin geliştirilmiş olan 8088 Intel mikro işlemicilerinde de calışması sağlanarak gelecekte daha yaygın olmayı amaclıyordu.

Novell, kullanıcıya DOS ortamını kullanırken kolayca Netware ağ ortamına gececek bicimde bir arabirim sağlayarak, Netware'in kişisel bilgisayarlarla kurulabilecek Yerel Bilgisayar Ağlarına yaygın olaral kurulmasını sağIadı.

Bu arada donanım teknolojisi de hızla ilerlemekte idi. Pazara daha hızlı ve cok-gorevliliğe izin veren 80286 ve 80386 mikro işlemcileri suruldu. Netware 80286 daha hızlı ve verimli calışmaya başlamıştır. Buyuk gelişme 1989 yılında oldu. 1989 yılında Novell firması Netware 386 işletim sistemim pazara surdu. Netware 386. 80386 mikro işlemcisinin butun ozeIliklerinden yararlanıyordu.

l990’lı yıllarda Netware ağı dunyada en yaygın kullanılan ağı haline geldi. Bu ağın arkasındaki teknik ozelliklere (mimari) Netware Open systems (Netware Acık Sistemleri) denilmekteydi.

Netware'in acık sistem olması. Netware endustri standardı olmuş iletişim protokollerim olan TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) ve OSI (Open System Interconnection) desteklemesi sayesinde gercekleştirilmektedir.

: : :NETWARE İŞLETİM SİSTEMİ : : :

Netware bir firmadaki bilgi işlem gereksinimlerini etkin bicimde gercekleştirmek icin geIiştirilmiş bir ağ yonetim sistemidir. Netware, mevcut donanım ve yazılımdan maksimum yararIanarak farklı ortamlarda bilgisayar ağının kurulmasını ve kullanılmasını sağlar.

Netware 386, 80386 ve 80486 mikro işlemcilerinin ozelliklerinden maksimum yararIanmak uzere geliştirimiştir. Netware’in bu uyarlamasının performansı onceki uyarlamalarına gore iki-uc kat artmıştır.

Netware işIetim sistemi C dili ile yazılmıştır. Bu ozelliği ile Netware yazılımı taşınabilir (portabic) bir programdır. Bircok işletim sitemini destekler. Bunlar DOS,UNIX,OS/2 işietim sisteılıieridir.

Uyarlamaları

Netware işletim sisteiminin ilk uyarlamaları ELS Netware I veII dir. Daha sonra Advanced Netware ve Netware 386 uyarlamaları pazara surulmuştur.

Gunumuzde yaygın olarak kullanılan ve pazarda mevcut olan Netware işletim sistemi uyarlamaları şunlardır:
-Netware Lite
·Netware v2.2
·Netware v3.11 ve 3.12
·Netware v4.01
·Netwam v2.2

Netware Lite
Netware Lite yerel bilgisayar herhangi bir hizmet birimine bağlı iş istasyonIarı biciminde oluşturuImuş ağlardan değildir. Bu tur ağlara eş duzeyli ağlar denir. Ağ icinde yer alan bilgisayarlar eşit koşullar altında birbirlerine bağlanarak veri alışverişi yaparlar.

Netware v2.2
Genellikle kucuk işletmeler icin geliştirilmiş kolay kullanımı olan bir ağ işIetim sistemidir. Netwarc 2.2 uyarlaması daha onceki Netware uyarlamaları olan ELS Netware Levels I ve II, Advanced Netware ve SFT Netware uyarlamalarını tek bir Netware uyarlaması olarak geliştirilmiştir. Diğer uyarlamalara gore dahia gelişmiştir.

Netware v3.11
Netware 3.11 tum ozellikleriyle 32-bitlik bir ağ işletim sistemidir. Masaustu butun ortamları destekler. Bunlar: DOS, Windows, OS/2, UNIX ve Macintosh'tır.

Netware 3.11 uyarlaması merkezi bir ağ yonetimini destekler. Bu uyarlama kuruluşIarın oIceğine tam uyum sağlayabilmek icin 20, 100 ve 250 kullanıcılı olarak pazara sunulmustur.

Netware v4.01
Netware v4.0 uyarlaması ozellikle birden cok hizmet birimine sahip ve geniş bir alana yayılımış buyuk bir ağı destekler. Netware v4.0 1993 yılında pazara cıkmış en yeni uyarlamadır.

Netware v4.0 onceki uyarlamalara gore daha gelişmiş bir işletim sistemidir. Bu uyarlama ile yardımcı programlar ve komutlar daha basitleştirilmiş ve sayıca azaltılmıştır. Ayrıca Windows ve OS/2 ortanımı desteklemek icin grafik kullanıcı arabirimine sahip yardımcı programlara sahip oImuştur. Guvenlik ve yonetim olanakları artırılmıştır.

Novell DOS 7.0
Novell DOS 7.0, pazara yeni surulmuş bir DOS işletim sistemidir. Bu DOS işletim sisteminin ozel1iği Netware Lite. LANtastic ya da Windows for Workgroups gibi eş duzeyli bir ağa olan gereksimini ortadan kaldırmasıdır. Yani Novell DOS 7.0 birden cok bilgisayarı kolayca birbirine bağlayacak bir ağ yazılımdır. Bu ozelliğinin yanısıra DOS 6.0 ozelliklerine sahip bir DOS işletim sistemidir. Ayrıca aynı anda bir cok programı calıştırabilen cok gorevlilik ozelliğine de sahiptir. Kullanıcı gereksinimlerine gore bir kullanıcılı ya da cok kullanıcılı olarak kullanılır.

Novell DOS 7.0 işletim sistemi cok sayıda yardımcı programa sahiptir. Bunlar yedekleme, virus ve sıkıştırma ozelliklerine sahiptir. Novell DOS 7.0 işletim sistemi standard ağ donanımının uzerine kolayca kurulur.

Acık Protokol Teknolojisi :
Novell Netware işletim sisteminin acık protokol teknolojisi, ağ uzerinde cok sayıda iletişim protokolunun kullanımını sağlar. Bu olanak sayesinde Netware bilgisayar ağı başka bilgisayar ağlarına da kolayca bağlanabilmektedir.

Ayrıca, yine bu ozellik Netware ağının ISO (International Standard Organization) tarafından geliştirilen OSI (OpenSystem

Interconnection) modeline uyum gostermesini sağlamaktadır.

OSI modeli değişik firmaların yazılımlarının ve donanımlarının kullanıldığı ağların oluşmasını sağlayan protokolleri icerir.

OSI modeli belli alanlarda bağımsızlık prensiplerine sahiptir.

Bunlar:

Ortamdan Bağımsızlık

Bu ozelliği ile Novell Netware farklı firmaların urettiği ağ arabirim kartlarını kullanır.Butun vuşzun tizerinde ağ arabirim kartı Netware tarafından kulanılabilmektedir.

Taşıma Protokolu Bağımsızlığı

Taşıma (aktarma) protokolu ağ icinde iki istasyon arasında bilgi birimlerinin (bilgi paketleri) taşınmasının kurallarını tanımlar. Novell'in taşıma protokolunun adı IPX (Internetwork Packet Exchange) dir. Ancak bununla birlikte diğer ağlarla olan tumleşmede diğer taşıma protokollerininde kullanımı soz konusudur.Bunlar:

·Apple Computers AppleTalk

·IBM firmasının SNA (System Network Architecture)’si

·Endustri standardı olan TCP/IP (Transmission Control Protocol /internet Protocol)

·OSI (Open System Interconnection) protokolleri NoveIl Netware aynı ağ arabirim kartı uzerinde birden cok iletişim protokolunun kullanılmasını sağlar

Client-Server Protokol Bağımsızlığı

Muşteri-Hizmetci ya da Alıcı-verici protokolu kuralları bir iş istasyonunun hizmet biriminden bir isteği olduğu zaman hizmet biriminin onu yerine getirmesidir.

Boylece işlemler daha hızlı bicimde yapılmış olacaktır.

Netware Hizmetleri

Netware hizmetleri Netware acık sisteminin ozunu oluşturur. Bu hizmetler, dosya işIemIerini, yazdırma işlemlerini guvenlik işlemlerini vb. icerir.

Dosyalama ve Yazdırma Hizmetleri

Netware’in dosyalama sistemi cok sayıda kullanıcının Netware’in hizmet birimi makinesindeki paylaşılabilir dosyalara erişmesini sağlar. Alıcı olarak kullanılan iş istasyonları DOS. OS/2 ya Macintosh

işletim sistemlerini kulanan iş istasyonu olabilir.

Netware işletim sistemi farklı disklerde de bulunabilen cok buyuk bir disk alanını bir birim (volume / cilt) olarak kullamr. Netware guvenlik ozellikleriyle sabit disk alanlarını ciftleyerek sistem guvenliğini artırır.

Netwar'in yazdırma hizmetleri iş istasyonlarının kendi yazıcılarını ya da hizmet biriminin yazıcılarını kullanmalarını sağlar.

İletişim Hizmetleri

Netware, ağ kullanıcılarına bir dizi iletişim hizmetleri de sunar. Bu ozellikler genellikle Sisteme eklenebilen ozelliktedirler.

Veritabanı Hizmetleri

Netware ağ icinde veritabanını sağlayacak olanakları kullanıcılara ve profesyonlere sunar. Netware’in Bitrieve adlı bir kayıt yonetim Sistemi programı, indeksli kayıtların kullanılmasını sağlar.

Yonetim Hizmetleri

Yonetim hizmetleri kullanıcıların ağların icinde hizmet veren ana makinelere ulaşmasını sağlar. Netware mevcut ağ ya da bağlanabilen alt ağlar icindeki butun ana makinelerin kullanıcıların ve kaynakların kayıtlarını tutar.

Netware'in diğer ağlarla butunleşmesi sonucunda cıkan geniş alanlara yayılmış ağlar ve kullanıcıların calışmalarının denetiminde Netware şu guvenlik onlemlerini alır:

Şifreleme : Bircok işlemlerde kullanıcıdan şifre sorulması
Adlandırma: Kullanıcının ağa girmesi durumunda kendisine bir tanıtım numarasının verilmesi.
Yetkilendirme: Kullanıcıya verileri kullanmak icin belli yetkilerin (hakların) verilmesi.

Acık Sistemler

Bilgisayar sistemleri, ucuncu parti yazılımların geliştirilmesini ve kullanımını sağlamak icin acık sistem olmalıdır. Novell, Netware acık sistem anlayışıyla Netware ağı uzerinde uygulama geliştirilmesini destekler.

Netware'in bu konudaki ozelliklerinin başında Netware'in programcılara kendi ozelliklerinden yararlanmasını sağlaması gelir. API (Application Programming Interfaces) olarak adlandırılan bu hizmetlerden programcılar kendi yazdıkları programlarla yararlanırlar. Novell bunları kitaplar halinde kullanıcılara sunar.

Bununla birlikte Netware ağı bircok protokolu. destekler. Profesyonellerin uygulamalarını farklı ortamlara taşıyabilmesi icin gerekli dokumantasyonu ve bilgileri verir.

NetWare Lite

Kucuk bir işIetme ya da grup icin geIiştiriImiş bir ağ sistemidir. Yirmibeş kullanıcıya kadar yazıcıları, bilgileri ve programları payIaşmak isteyen herkes bu ağı kurabilir. Kolay kurulur ve kolay bir kullanıma sahiptir. Ağa yeni iş istasyonları eklemek kolaydır.

Netware Lite yerel bilgisayar herhangi bir hizmet birimine (ağı ana makineye) başIı iş istasyonları biciminde oluşturulmuş ağlardan değidir.Bu tur ağlara peer-to-peer (eş duzeyli) ağlar denir.

Netware Lite iki ya da daha cok bilgisayar arasında veri ve program alış-verişini gercekleştirmek icin kullanılabilecek en basit yazılımlardan birisidir.

Netwarr Lite yardımcı birimleriyle beraber bir program paketi olarak kullanıcıya verilir. Kullanıcıların kendilerini bilgisayarları arasında kolayca ağ ortamını gercekleştirmeleri amaclanmıştır.

Netware Lite ve benzeri bu tur ağlar başta kolay kurulur ve kullanılırlar. Kullanıcıların bir grup oluşturması durumunda birbirlerinin bilgisayarında bilgilerden ve yazıcılardan ortak yararlanmayı sağlarlar. Bu tur ağlarda herhangi bir hizmet birimine gereksinim duyulmaz. Butun bilgisayarla birbirlerine bağlıdır ve birbirlerinin kaynaklarından yararlanırlar.

Ağın Kurulması

Netware Lite Yerel Bilgisayar Ağının kuruluşu icin belli bir donanımı ve yazılım vardır. Ondan sonra belli işlemlerin sırayla yapılmasıyla ağın kurulması gercekleşir.

Yazılım Seti

Novell Netware Lite yazılım seti (program paketi), kitapları, disketle ve donanım birimleriyle birlikte kullanıcıya bir paket olarak verilir.Kullanıcı, dokumanları okuyarak ağı kurabilir. Netware Lite yazılım seti kurulması ve kullanımı kolay bicimde geliştirilmiş bir yazılımdır.

Donanım Birimleri :
Donanım birimleri mevcut biIgisayar donanımının yanısıra ağın tesisini sağlayacak ek donanım birimleri anlamındadır.

Bu ekler şunIardır:
·Her iş istasyonu icin bir ağ arabirim kartı (network interface card).
·Kablolar bağlayıcıIar ve sonlandırıcılar.
·Dokumantasyon

Ağın Elemanlarını Bir Araya Getirmek

NetWare Lite'in kitabi kuruIuş icin temel işIemIeri kullanıcıya şekillerle anlatır. Bu işlemlerin başında ağın kurulması icin temel elemanların bir araya getirilmesi gerekir.

Bu işlemler şunIarı kapsar:
·En az iki bilgisayar (birinin sabit diski olması gerekiyor). Bu makine sayısı yimribeşe kadar yukselebilir.
·NetWare Lite ozellikle bellek artırımına gerek duymaz. Minimum 640 Kilobayt bellek yeterlidir.
·DOS işIetim sistemi (3.x 4.x. 5.x. 6.x ya da DRDOS 6.0)
·Her makine icin NetWare Lite yazılımı ve dokumantasyonu.
·Her makine işin bir ağ arabirim kartı.
·Kablo, bağlayıcılar ve sonlandırıcılar.
·Aygıt Surucusu (makineyle ağ arabirim kartının iletişimini sağlayan program

Ağın (network) Donanımının Kurulması

İki ya da daha cok bilgisayar arasında ağın oluşturulabilmesi icin once donanım olarak minimum gereksinimler yerine getirilir.

Yapılacak ilk iş ağ arabirim (network kartları) kartlarının bilgisayarlara takılmasıdır. Bu işlem icin bir uzmandan yardım alınabileceği gibi kullanıcı kendisi de takabilir.

Kartlar bilgisayarın ana kartı (mainboard) uzerine takılır ve vida ile sabitlenir. Bu işlem icin bilgisayarın ici acılmalıdır.Daha sonraki işlem bağlayıcıların (connectors) ve kabloların duzenlenmesi gerekir. En son yapılacak işIem ise ağı oluşturan kablo hattının başına ve sonuna sonlandırıcıların takılmasıdır.

Bağlayıcılar (T bağlayıcıları) kablonun ağ arabirim kartlarına takılmasını sağlarlar. Bu sayede iki bilgisayarın kablo ile birbirine bağlanması sağlanır.

Ağ arabirim kartlarıyla ağın kullanımını sağlayacak bir de surucu programlar vardır. Bunlarda disketlerle ağ arabirim kartıyla birlikte verilir.

Yazılım KuruIuşunun Planlanması

Netware Lite Yerel Bilgisayar Ağının kurulmasında once ağın nasıl calışacağının planlanması gerekir. Ağ icinde hangi makineler yer alacak, kimler kimlerin sabit diskine erişebilecek ya da kimler hangi yazıcıları kullanacak gibi temel işletimin prensiplerinin ortaya cıkması gereklidir.

Bir ağ yazılımı, ağ uzerindeki bilgisayarlar arasında yazıcıların ve bilgilerin paylaşımını sağlar. Orneğin, ağda yeralan makinelerden birindeki bilgilere diğer bilgisayarın kullanıcısı ulaşabilir. Yine aynı şekilde bir bilgisayara bağlı olan yazıcıya diğer bilgisayarın kullanıcısı da ulaşabilir. İşte butun bu kullanım olanaklarının duzenlenmesi işlemine Netware Lite ağının kuruIuşunun planlanması denir.

Bir hizmet birimi (Server) yazıcılarını ve bilgi/veri dizinlerni iş istasyonlarıyla (client) paylaşan bir bilgisayardır. Bu başlamda bir iş istasyonu alıcı (client) olarak adlandırılır. Bir alıcı (client), hizmet biriminin sabit diskindeki dizinlerini ve yazıcılarını kullanabilir. Bununla birlikte alıcı makineler, kendi dizinlerini ve yazıcılarını diğer makinalarla (alıcı ya da ana makine) paylaşrnazlar.

Netware Lite ağında makineler, hem ana makine (server) hem de alıcı (client) olabilirler. Bu durumda olan makineler birbirlerinin bilgi dizinlerini ve yazıcılarını kullanabilirler.

Netware Lite ağı kurulurken hangi bilgisayarın alıcı (client), hangi bilgisayarın hizmet birimi (server) ya da hem hizmet birimi hem alıcı makine (server ve client) olmasına karar verilebilir.

Sonuc olarak bir iş istasyonun hangi programları ve bilgilerin ve yazıcı gibi aygıtları kullanacağı kararı verildikten sonra o makinemn alıcı, ana makine ya da ikisi birden yapması sağlanır.

Ana makineler yazıcılarını ve diskinde yer alan bilgilerini diğer iş istasyonlarının (alıcı) hizmetine sunarlar. Ancak ana makinelerde alıcıların bilgi dizinlerine ulaşamazlar. Bu nedenle de ikisi birden (ana makine ve alici) olarak duzenlenirler.

Yazıcı

Bir yazıcı ağ yazıcısı olarak kullanacaksa yazıcıya ağ ortamında bir ad verilmelidir. Buna ağ yazıcısı yaratma adı verilir. Omeğin yazıcının adı LASER ya da CIKIS-l olabilir.

Ağ yazıcısını kullanmak icin bir alıcı makine belli bir işi ağ uzerinden yazıcıya gonderir. Bu işleme bir cıkışın (port) yonlendirilmesi (capture) denir.

Bir bilgi dizininin (directory) ağ dizini olabilmesi icin de o dizine bir ağ adı verilir. Bu işleme de "ağ dizini yaratmak" denir. Omeğin. C:\DATA\YAZISMA dizinine MEKTUP adı verilerek o dizin bir ağ dizini olarak yaratılır.

Web Design & Edit: RainbowLord
__________________