Orijinal adı British Motor Company olan marka kurulduğunda yurt dışında coktan BMC vardı. İngiliz kokenli olan BMC, 1952 ’de; Turkiye ’deki ise 1964 yılında kuruldu. Peki ikisinin birbirinden farkı ne?
1964 yılında Turkiye'de kurulan ve o zamandan beri ceşitli ticari araclar, kamyonlar, otobusler, askeri araclar ve savunma sanayi urunleri gibi farklı sektorlerde faaliyet gosteren BMC ’nin tarihine yakından bir goz atalım.
İngiltere ’de 1966 ’ya kadar faaliyetini surduren marka, ulkemizde ortak bir sermaye ile kuruldu. 1964'te Kralice Elizabeth İzmir'de BMC fabrikasının acılışında. O yıllardaki ortak bir sermaye diyoruz ama buyuk bir coğunluğunun Turk sermayesine bağlı olduğu soyleniyor. İngiltere'deki British Motor Corporation (BMC) veya British Leyland olarak bilinen otomotiv şirketi, catısı altında bir dizi onemli marka bulundurdu. Bu markalar arasında Morris, Austin, Austin-Healey, Leyland, Riley, Nuffield, Wolseley, MG, Jaguar, Princess, Vanden Plas, Land Rover, Range Rover ve Rover gibi tanınmış markalar yer alıyordu.
1980 ’de British Motor guc kaybederek kapandı, bircok markası satılırken bunlardan Land Rover/Range Rover ve Jaguar daha once bir İngiliz somurgesi olan Tata ’ya satıldı. Daha once Austin Mini, Morris Mini, Leyland Mini ve Rover Mini olarak satılan model BMW markasına dahil olarak faaliyetlerini surdurmektedir.
Kurucu aile ise Ozakat ailesi, Fevzi Ozakat ve oğulları Melih ve Ergun Ozakat. Kurucu olarak bircok yerde Ergun Ozakat ’ın ismi geciyor. Kendisi İngiltere ’de otomobil ve makine muhendisliği alanında eğitim almış, BMC denildiğinde de akla doğal olarak ilk o geliyor. O donemlerde ise uretilen kamyonlarda yerlilik oranı %10 seviyelerinde. Ozakat ailesi bu oranı %30 ’a kadar cıkarmayı başarıyorlar. Peki ama nasıl?
Normalde kamyonlarda yuzlerce parca varsa, onlar tek tek analiz edip parcaların olculerini belirleyip hesaplamalar yapıyorlar. Hazırladıkları bu dokumantasyonları da ulkedeki imalatcılara dağıtıyorlar. Ve boylece bircok parca yerli olarak uretilmeye başlıyor.
Turkiye ’deki ilk otomotiv dokumhanesini 1973 ’te BMC kuruyor. Birkac sene sonra da ilk dizel motor BMC tesislerinde uretilmeye başlanıyor.
Firma, altyapıyı kuvvetlendirmek icin geleceği ongorerek bir cırak eğitim merkezi de acıyor. 1986 ’da Amerikalı şirket Cummins ile anlaşma imzalıyor ve meşhur Fatih kamyonlarının uretimine başlıyor.
Ayrıca 1983'te Volvo ile ortaklık kurarak uretilen, Turkiye'nin ilk turbo motorlu ticari arac serisi Yavuz Kamyonu piyasaya cıkıyor. Bu ortaklığa atıfta bulunması icin de kamyonun uzerinde bulunan "V" harfi de Volvo'nun logosundaki harf ile aynı tasarlanmıştır.

1989 ’da ise tum hisseleriyle Cukurova Holding bunyesine geciyor. İşte tamamen yerli bir şirket olma seruveni de boyle başlıyor.
İzmir merkezli BMC, kuruluşunun ilk yıllarında Nuffield, Leyland, Austin ve Morris markalarıyla traktorler, Leyland, Morris ve Austin markalarıyla kamyonetler uretti.
1980'lerde, yerli uretim motorlar olarak benzinli taksilerin yerine dizel motorlar tercih edilirken, BMC, bu gecişte yerli motorlarını kullanmıştır. Ayrıca, Turk Silahlı Kuvvetleri'nde bulunan BTR markalı zırhlı personel taşıyıcıları da BMC tarafından yeniden yapılandırılmıştır.
Daha sonra bircok şehir icin alcak tabanlı belediye otobusleri uretti, aynı zamanda askeri amaclar icin taktik araclar ve mayına dayanıklı zırhlı personel taşıyıcıları gibi başarılı araclar geliştirdi. Son iki yılda, her arac sınıfında geliştirme ve uretme yeteneği olan BMC, farklı odeme sorunları ve mali zorluklarla karşılaşarak uretime ara vermek zorunda kaldı.
1995 ’te ISO belgesi alıyor BMC, otomotiv sektorunde mukemmelleştirilmesi icin bu kalite belgesi oldukca onemlidir.
1996 ’da Profesyonel kamyonunu uretiyor. Fikri ve sınai hak sahibi tamamen Turklere ait olan bu kamyon adeta milli gururumuz. Başlangıcta İngiltere'de ERF markası altında satılan bu kamyonlar, daha sonra BMC Professional adıyla pazarlandı. Malezya, Pakistan, İran, Kenya, Tanzanya, Gana, Zimbabwe, Nijerya ve Guney Afrika Cumhuriyeti gibi ulkelerde lisanslı uretim yaptı.
Gazete arşivlerine gore, BMC urunlerinin Kanada'da da ERF markası altında satılması duşunulmuş, ancak muhtemelen mali hesaplar veya siyasi faktorler nedeniyle bu planlar hayata gecememiş. Aynı arşivlerde, BMC'nin 1989'da Ford Transit Connect veya Fiat Doblo tarzında bir arac icin calışmalar yuruttuğu ancak projeden vazgectiği yazar.
BMC, motor secenekleri konusunda da değişiklikler yaşadı. Başlangıcta Leyland markalı motorlar kullanılırken, 1980'lerin sonunda Volvo ve daha sonra Cummins markalı motorlara geciş yapıldı. BMC'nin urun yelpazesi, Levend hafif ticari arac, Pininfarina tarafından tasarlanan Megastar minibus, Probus ve Midilux midibus, Belde ve Procity otobus, Profesyonel kamyon ve mayına dayanıklı Kirpi aracını kapsıyor.
Taliplileri arasında İveco ve Volkswagen gibi buyuk otomobil ureticileri bulunmuş, ancak 2014 itibariyle bu konuda herhangi bir gelişme kaydedilmemiştir. Marka adı ne olursa olsun, BMC'nin ekonomiye katkısı, İzmir bolgesi ve diğer bolgelerde iş olanakları, teknolojik imkanlar ve daha bircok acıdan onemli bir marka olarak kabul ediliyor.
Her şey yolunda giderken işler sarpa sardı.
1989 ’da %100 olarak Cukurova Holding bunyesine gectikten sonra cok onemli atılımlar yaptılar. BMC icin işler gayet iyi giderken Cukurova Holding icin aynı şeyi soylemek mumkun değil. İlerleyen yıllarda şirket, bankacılıkla ilgili bircok sorunlarla karşılaştı.
Aylarca calışanlara maaşların odenmediği belirtiliyor ki haberlere bakıldığında bu suruncemeli sureci anlayabilirsiniz. Doğal olarak suruncemede olan bir uretim sureci de yaşanıyor firmada.
Gunumuze kadar 300 bine yakın arac uretmiş, binlerce calışanı mevcut, Turkiye ’ye katkısının 10 milyon dolar olduğu ifade diliyor. İşte tamamen yerli bir firma olarak yola devam etmesine rağmen ortaklığın getirdiği bir isim kalıyor geriye.
22 Haziran 2021 tarihinde Ticari Sicil Gazetesi'nde yayımlanan Ethem Sancak ve Ozturk Ailesi'ne ait olan %50.1'lik hisseleri, Fuat Tosyalı'nın sahibi olduğu Tosyalı Holding'e satıldı. %49,9'luk hisse ise Katar Silahlı Kuvvetleri'ne ait.
Kaynaklar: Cukurova Holding, BMC, British Cars, Al Monitor Webtekno'yu Threads'de takip et, haberleri kacırma