Ebu Hureyre'den (r.a) nakille bazı insanların Peygamber Efendimize (s.a.v) "İnsanların ne hayırlısı ve şereflisi kimdir?" sorusuna Peygamberimiz ne cevap veriyor? İnsanların en hayırlısı ve en şereflisinin sahip olduğu ozellikler nelerdir? Dr. Murat Kaya anlatıyor...
Ebû Hureyre radıyallahu anh şoyle dedi:
Bazı insanlar Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’e:
- Ey Allah ’ın Resûlu! İnsanların en hayırlısı, şereflisi kimdir? dediler.
Nebi sallallahu aleyhi ve sellem:
- “Allah ’tan en cok korkanlarıdır” buyurdu.
- Ey Allah ’ın Resûlu! Biz bunu sormuyoruz, dediler.
- “O halde, Allah ’ın halîli (İbrÂhim) ’in oğlu, Allah ’ın nebîsi (İs-hak) ’ın oğlu, Allah ’ın nebîsi (Yakub) ’un oğlu, Allah ’ın nebîsi Yusuf ’tur” buyurdu.
- Ey Allah ’ın Resûlu, biz bunu da sormuyoruz, dediler.
- “O halde siz benden Arap kabilelerini soruyorsunuz. (Bilin ki) CÂhiliye doneminde hayırlı (şerefli) olanlar, şayet dînî hukumleri iyice hazmederlerse İslÂmiyet devrinde de hayırlıdırlar” buyurdu. (BuhÂrî, Enbiy 8, 14, 19, MenÂkıb 1, Tefsîru sûre (12), 2; Muslim, FezÂil 168)
EN HAYIRLI KİŞİ Kerem, bol iyilik, cok hayr ve şeref demektir. İnsanların en şereflisi, en hayırlısı veya en değerlisi kendisine sorulunca Hz. Peygamber ilk ve en onemli olcu olarak takv ’yı gostermiş ve “Allah ’tan en cok korkanlardır” buyurmuştur. Bu cevabıyla Hz. Peygamber “Sizin en ustun olanınız Allah ’tan en cok korkanınızdır” [HucurÂt sûresi (49), 13] Âyetini hatırlatmıştır. Hz. Peygamber soruyu genel olarak “insanlar” cercevesi icinde değerlendirmiş ve bu umumî prensibi hatırlatan cevabı vermiştir.
Ayrıca bu cevab “amel” cihetinden “en hayırlı” kişiyi tanıtmaktadır. Aslında, hadisin burada bizi ilgilendiren tarafı da Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’in bu cevabıdır. Zira takvÂ, bu noktadan yegÂne “ustunluk” olcusu olarak tanıtılmaktadır.
Pek muhtemeldir ki, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz, kendisine soru yoneltenlerin neyi sormak istediklerini anlamış olmasına rağmen, onlara asıl uzerinde durulması gerekli olan meseleyi oğretmek maksadıyla bu cevabı vermiştir. İkinci olarak da “şeref” yonunden insanların en hayırlısı, en ustunu akla gelebilir. Hz. Peygamber bu noktada da buyuk dedesinden itibaren hep peygamber olan ve Kur ’an ’da mÂcerÂsı “en guzel kıssa” olarak nitelendirilen Hz. Yusuf ’u ornek gostermiştir. BuhÂrî ’deki bir rivayette Hz. Yusuf icin “Kerîm oğlu, Kerîm oğlu, Kerîm oğlu, Kerîm” (bk. BuhÂrî, Enbiy 18) nitelemesi bulunmaktadır. Bu niteleme, buradaki cevaba daha uygun duşmektedir.
Ancak sual soranlar, bu mÂnada “en ustun” olanı kastetmediklerini soyleyince, bu defa Hz. Peygamber “Ha siz, Arap kabilelerinin ana kollarından hangisinin hayırlı ve ustun olduğunu soruyorsunuz oyle mi? O halde eski donemde ustun gorulenler, eğer İslÂm esaslarını tam anlamıyla anlar ve yaşarlarsa, İslÂmiyette de hayırlıdırlar” buyurmuştur. Bu cevabıyla Efendimiz, CÂhiliye devrinde ustunluğun soy-sop ve ecdÂdın şerefine nisbetle olsa bile, İslÂmda fazilet, hikmet, ilim ve dindarlık yonunden değerlendirildiğini ortaya koymuştur. Ayrıca soy ustunluğune “takv” eklenirse, ancak bir anlam ifade edeceğini anlatmıştır. Aslında her uc cevap da “takv” ağırlıklıdır. Hz. Yusuf ’un başından gecenler, ozellikle Zuleyh ’ya karşı davranışlarının takvÂya dayandığı, İslÂm ’ı iyi belleyen, oğrenen ve yaşayanların Allah korkusu ile dopdolu oldukları acıktır.
O halde Hz. Peygamber birinci cevabında acıkca, sonrakilerde dolaylı olarak “takv”nın yegÂne değer olcusu olduğunu ifade buyurmuştur.
HADİSTEN NELER OĞRENDİK? 1. Allah korkusu her hayrın başı ve yegÂne ustunluk olcusudur.
2. Hz. Yusuf ’un hayatı bir cok yonden en guzel orneklerle doludur.
3. Takv sahiplerinin dunyada şerefi, Âhirette derecesi yuksektir.
Kaynak: Prof. Dr. M. Yaşar Kandemir, Riyazus Salihin, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
TAKVA NEDİR VE NASIL MUHAFAZA EDİLİR?