Yıldız Teknik Universitesi Mimarlık Tarihi Kursusu hocası Suriyeli Mahmud Zeynel Abidin, Halep ’teki eserlerin son durumunu anlattı.Suriye ’deki ic savaşta bugune kadar Emevi, Eyyubi, Memluk ve Osmanlı donemlerine ait UNESCO Dunya Mirası Listesi ’nde bulunan yuzlerce tarihi cami, medrese, kulliye, hamam ve hastane tahrip edildi. Suriye ’deki Osmanlı eserlerini 25 yıldır inceleyen ve 8 kitap yazan Ortadoğu ’da Osmanlı eserleri uzmanı Yıldız Teknik Universitesi Mimarlık Tarihi Kursusu hocası Suriyeli Mahmud Zeynel Abidin, Halep ’teki eserlerin son durumunu HABERTURK ’e anlattı
“Son kuşatmalarla Halep ’te 200 tarihi eser tahrip edildi. Halep mimarisinin yuzde 70 ’i Osmanlı eserlerinden oluşuyordu. Tamamı yok oldu. Tahrip edilen 200 ’e yakın eserden sadece 33 ’u tespit edildi. 33 tarihi yapının oncesini bizzat ben fotoğrafladım. Bu eserlerden 22 ’sinin Osmanlı ’ya ait olduğunu, hatta 2 ’sinin Mimar Sinan ’a ait olduğunu tespit ettim. Mimar Sinan ’ın 2 eserinden biri tamamen yok olmuş, biri de yuksek oranda tahrip edilmiş durumda” dedi
Suriye ’de Beşar Esad gucleri, son 4 yılda ulkenin ikinci buyuk kenti konumunda olan Halep ’i defalarca kuşatma altına aldı. 2013 ’ten itibaren Halep ’te 200 ’den fazla tarihi eser tahrip edildi. Bu eserler her gun yeniden tahrip edilmeye devam ediliyor. Kuşatmalar sırasında Esad gucleri ve muhalifler arasında cıkan catışmalar sonucunda şehir tam anlamıyla bir harabeye dondu. Tarihi eserlerin kimi tamamen yok oldu, kimi roket ve kurşunlarla kısmi zarar gordu.
‘MİMAR SİNAN ’IN CAMİSİ DİNAMİTLE YOK EDİLDİ ’
Yıllardır Ortadoğu ’daki Osmanlı eserleri uzerine calışan Osmanlı eserleri uzmanı Yıldız Teknik Universitesi (YTU) Mimarlık Tarihi Kursusu hocası Suriyeli Mahmud Zeynel Abidin, Suriye ’de Mimar Sinan ’a ait 3 yapının bulunduğunu soyledi. Abidin, “Bunlardan biri Şam ’daki Suleymaniye Kulliyesi. Temeldeki teknik sorunundan dolayı tahrip olma tehlikesi yaşıyor. Acilen restore edilmesi gerekiyor. Diğer 2 ’si de Halep kentinde. Atılan roketlerle Adliye Camii ’nin kubbesi ve minaresi yıkıldı. Husreviye Kulliyesi, temeline dinamit konularak tamamen yok edildi” dedi.
Ortadoğu ’da Osmanlı ’ya ait bine yakın tarihi yapının bulunduğunu belirten Mahmud Zeynel Abidin, “Bu eserlerin tamamını tespit etmeye calışıyorum. Ancak bunu bir ekiple yapmak gerekiyor. Benim imkÂnlarım kısıtlı. Tek başıma yaklaşık 25 yıldır 200 ’e yakınını tespit edip 8 kitap halinde yayımladım” diye konuştu.
‘ARAPLAR DA OSMANLI ESERLERİNİ TANIMIYOR ’
Yaptığı calışmalarla Osmanlı eserlerini tespit edip bulunduğu ulkenin kultur bakanlıklarına rapor halinde sunduğunu soyleyen Abidin, “Onlar da bu calışmalar neticesinde Osmanlı yapılarını fark edip restore ediyorlar, değer veriyorlar” ifadesini kullandı. Kendisini Turk ve Osmanlı kulturunu Araplara tanıtmaya adayan Mahmud Zeynel Abidin, “Şimdilik Halep ’te UNESCO Dunya Mirası Listesi ’ne giren en onemli 33 tarihi yapıyı tespit ettim. 100 ’e cıkarıp kitap şeklinde yayımlayacağım. Bunun icin calışıyorum” dedi.
HUSREVİYE CAMİİ VE KULLİYESİ
1546 yılında Kanuni Sultan Suleyman ’ın Halep Valisi Husrev Paşa tarafından Mimar Sinan ’a inşa ettirildi. Husreviye Kulliyesi ’nin icinde bir cami, bir medrese ve bir turbe bulunmaktaydı. Suriye ’de başlayan ic savaş sonucunda bakımsız kalan kulliye, kendi haline terk edilmişti. 2013 ’un sonlarına doğru bolgedeki silahlı gucler temellerine dinamit koyarak yapıyı tamamen yok etti.


ADLİYE CAMİİ
556 yılında Kanuni Sultan Suleyman tarafından Mimar Sinan ’a inşa ettirildi. Eski Halep olarak bilinen sur icinde yer alıyordu. Atılan roketler sonucunda minaresi ve duvarları zarar gordu. Tek kubbeli cami, Memluk mimarisi tarzında renkli mermer ile bezenmiş mihrap ile Osmanlı tarzında yapılmış mermer minberle one cıkıyordu. Pencere kemerlerinde yer alan, İznik ’te uretilmiş, mavi-beyaz ciniler de Halep ’te Osmanlı varlığının canlı bir anısıydı. Adliye Camisi, tahribatın ardından tamamen kullanılamaz durumda.


TAHRİP ADLİYE CAMİİ EDİLEN ESERLER
- Emevi donemi: Etras Cami ve Emevi Cami
- Eyyubi donemi: Halep Surları ve Halep Kalesi
- Memluk Donemi: Antakya Kapısı, Kınisirin Kapısı, Makam Kapısı, Hadid Kapısı, Nasır Kapısı, Mehmendar Cami ve Sultaniye Medresesi.
- Osmanlı donemi: Halep Kapalı Carşısı, Hacı Musa Cami, Osmaniye Medresesi, Şuna Hanı, Halep Belediyesi Binası, Ahmediye Medresesi, Ziraat Bankası Binası, Şeybani Kilisesi, Hibal Hanı, Saray Binası, Mimar Sinan ’ın inşa ettiği Husreviye Kulliyesi ve Adliye Cami, Sayadiye Konağı, İbrahim Konağı, Vezir Hanı, Canbulat Kasrı, Vekil Evi, Nahhasin Hanı, Nahhasin Hamamı, Yalbuğa Hamamı, Maraş Evi, Gureba Hastanesi.
OKUDUĞU UNİVERSİTEYE HOCA OLARAK GERİ DONDU
2011 ’de Suriye ’de başlayan ic savaşın ardından, Mahmud Zeynel Abidin Turkiye ’ye geri dondu. 1989 ’da mimarlık eğitimi icin girdiği Yıldız Teknik Universitesi ’nde (YTU), Mimarlık Tarihi Kursusu ’nde hoca olarak eğitim vermeye başladı. Yazdığı ‘Osmanlı Camiler Mimarisi ’ kitabıyla 2007 yılında 3 yılda bir verilen ve Ortadoğu ’nun mimarlık tarihi alanında en prestijli odulu olan, İslami Başkentler ve Kentler Organizasyonu Odulu ’ne layık goruldu. Aynı odulu tam 9 yıl sonra, 2016 ’da ‘Şam ’daki Osmanlı Eserleri ’ kitabıyla ikinci defa kazandı. Mimar Mahmud Zeynel Abidin ’in yazdığı 8 kitabın 5 ’i odulle taltif edildi.
Kaynak: haber7
İslam ve İhsan