Tiroid hastalıklarında radyoaktif iyot tedavisiTiroid hastalıkları toplumda cok sık izlenen hastalıklardandır. Guatr ve tiroid nodulleri yaşla beraber artan sıklıklarda karşımıza cıkmaktadır ve ileri teşhis yontemleri bu grup hastalıkların daha erken tanınmasına imkan vermektedir. Ultrason ile her 10 kişiden 4-5'nde tiroid nodulleri saptanmaktadır.
Genel olarak tiroid hastalıklarının tedavi yontemlerine baktığımızda 3 temel tedavi yaklaşımı bulunmaktadır:
İlac tedavisi
Radyoaktif iyot tedavisi
Cerrahi tedavi-ameliyat
Burada konu edilecek tedavi basamağı ise nukleer tıbbın alanında bulunan radyoaktif iyot tedavisi veya halk arasında bilinen adıyla atom tedavisidir. Zehirli guatr ve otonom toksik nodulleri bulunan hastalarda en etkin, en zararsız, en kolay uygulanabilir, en yan etkisiz, en ekonomik tedavi yontemi radyoaktif iyottur. İlac tedavisine ve ameliyata gore bircok ustunlukleri vardır.
Radyoaktif iyot nedir? Nasıl etki eder?
Bu noktada oncelikle tiroidin nasıl hormon urettiğine bakmak, radyoaktif iyotun nasıl etki ettiğini anlamak acısından faydalı olacaktır.
Tiroid bezi boyunda on tarafta bulunan ve tiroid hormonları adını verdiğimiz hormonları ureten bir icsalgı bezidir. Tiroid bezi bu hormonları uretirken iyotu kullanır. Bu nedenle iyotun az veya cok alındığı durumlarda tiroid bezinde buyume ve noduller oluşabilmektedir.
Radyoaktif iyot ise, iyodun radyoaktif şeklidir ve etrafa radyasyon yaymaktadır. Halk arasında ATOM olarak da bilinmektedir. Ağız yolundan kapsul ya da sıvı olarak verilen radyoiyod, sindirim sisteminden emilerek tiroid bezi (guatr) hucrelerinde aynı doğal yollardan- gıdalardan alınan iyot gibi toplanır ve yaydığı radyasyon tiroid hucrelerinin buyumesini ve faaliyetini durdurur. Aşırı calışan tiroid bezinin fonksiyonu normale doner veya istenmeyen tiroid dokuları yok olur.
Radyoaktif iyot tedavisi hangi grup tiroid hastalıklarında uygulanır?
a) Tiroid bezinin fazla calıştığı ve kanda tiroid bezi hormonu yuksekliğine neden olan guatr hastalıklarında (zehirli guatr);
u Diffuz toksik guatr (Graves Hastalığı).
u Toksik adenom: bu hastalığın en etkin ve tek tedavisi radyoaktif iyottur.
u Toksik multinoduler guatr.
u Non toksik diffuz guatr.
u Non toksik multinoduler guatr.
u Non toksik uninoduler guatr (otonom nodul, hot nodul).

b) Tıbben ameliyat olmasına engel bulunan veya cerrahi tedaviyi kabul etmeyen buyuk guatr hastalarında bezin boyutlarını kucultmek amaclı kullanılabilir.
c) Tiroid kanserlerinin belli tiplerinde;
u papiller tiroid kanseri
u follikuler tiroid kanseri
u Hurthle Hucreli tiroid kanseri
Radyoaktif iyot tedavisi tiroid kanserleri icin hastanede yatırılarak uygulanırken, diğer tiroid hastalıklarının tedavisi icin hastanede yatmak gerekmemektedir. Bu makalede tiroid kanserleri dışındaki hastalıklarda radyoaktif iyot tedavisi konu edilmektedir.
Kimlere radyoaktif iyot tedavisi uygulanamaz?
Radyoaktif iyotun icerisinde radyasyon bulunduğu icin ve radyasyon temel olarak hızlı buyuyen cocuk ve bebeklere zararlı olabileceğinden hamile veya sut vermekte olan annelere, onumuzdeki bir yıl icerisinde hamilelik planlayanlara uygulanmaz. Ayrıca hipotirodizm denen tiroid hormonlarının uretiminin azaldığı durumlarda da uygulanmaz cunku radyoaktif iyotun etkisi zaten tiroid hormonu uretimini azaltmak şeklindedir.
Radyoiyot tedavisinden 1 yıl sonra guvenle hamile kalabilinir.
Hasta seciminde nelere dikkat etmek gerekir?
Dunyada tiroid hastalıklarının tedavisinde yaygın olarak kabul goren iki temel yaklaşım vardır. Birincisi Amerika ekolu, ikincisi Avrupa ekoludur. Amerika ekolunde radyoaktif iyot tedavisi daha cok ve birinci sıra tedavi olarak kabul gormektedir. Avrupa ekolunde ise ilac tedavisinden fayda goremeyen hastaların tedavisinde ikinci sırada gundeme gelmektedir.
Bu tedavi modelini, aslında hemen tum tedavi yaklaşımlarında olması gerektiği gibi hastanın yaşam koşullarına ve klinik durumuna gore etraflıca konuşup değerlendirmek ve hastayla birlikte karar vermek doğru olanıdır. Orneğin Graves Hastalığı bulunan 30 yaşında ve hamilelik planlayan bir hastaya yaklaşım farklı, aynı hastalığı bulunan 55 yaşında ve ilac tedavisini istemeyen bir hastaya yaklaşım farklı olmak durumundadır.
Aslında, zehirli guatr ve otonom toksik nodulleri bulunan hastalarda en etkin, en zararsız, en kolay uygulanabilir, konforlu, en yan etkisiz, en ekonomik tedavi yontemi radyoaktif iyottur. Diğer tedavi yontemlerine baktığınız zaman, ilac tedavisinde kullanılan ilacların bağışıklığı zayıflatma ve enfeksiyonlara karşı savunmayı ortadan kaldırması, ciltte alerjik dokuntuler oluşturması veya karaciğere toksik etki yapması soz konusudur. Ayrıca ilac tedavisi icin hastanın cok yakın ve sık doktor kontrolunde bulunması gerekmektedir ve ilac kullanımının kesilmesi sonrası her 100 hastadan 40-50 tanesinden hastalık nuks etmektedir.
Cerrahi tedavinin ise ses tellerine giden sinirlere kalıcı hasar vermesi veya paratiroid adlı icsalgı bezlerine kalıcı olarak zarar vermesi olasıdır, paratiroid bezleri kalsiyum metabolizmasını duzenleyen ve tiroid bezlerine komşu olan onemli bezlerdir. Yine cerrahi oncesi kişinin mutlaka fazla calışan tiroid bezinin normal calışır duruma getirilmesi gerekirken radyoaktif iyot tedavisi, hormon duzeyleri yuksekken bile uygulanabilmektedir.
Radyoaktif iyot tedavisi nasıl uygulanır? Yan etkileri nelerdir?
Oldukca kolay uygulaması olan radyoiyot tedavisinin oncesinde mutlaka bir nukleer tıp uzmanının hastayı değerlendirmesi ve tedavi dozu, uygunluğuna karar vermesi ve on hazırlığının tamamlanması esastır. Tedavi oncesindeki hazırlık aşamasında hastanın kullandığı tiroid ilaclarını belli bir sure onceden kesmesi, icerisinde iyot bulunan yiyecek, ilac ve maddelerden belli sure uzak durması da onemli ve gereklidir. Değerlendirme sonrasında hastaya tedavisi kapsul veya sıvı şekilde ağız yoluyla icirilerek uygulanır. Bu tedavi icin hastanın hastanede yatmasına gerek yoktur. Tedavi sonrasında ise vucudundan belli bir sure radyasyon sacılacağı icin 7-10 gun kadar etrafındaki kucuk cocuk ve hamile kadınlarla beraberliğinin sınırlandırılması ve bazı basit kurallara uyması istenecektir.
Radyoiyotun icinde radyasyon bulunduğu icin kanser yapma olasılığı veya başka bir kanseri olan kişiye uygulanabilirliği akla gelen sorular olabilir. Bu tedavi metodu 50 yıldan uzun suredir tum dunyada guvenle kullanılmaktadır ve kansere sebep olma veya var olan kanseri etkileme gibi bir durumu soz konusu değildir, aksine tiroid kanserlerinin bilinen en etkin tedavisidir.
Radyoaktif iyot tedavisi sonrasında tukruk salgısında bir miktar azalma meydana gelebilir ancak bu genellikle gecici ve onlenebilir bir yan etkidir.
Cok nadiren tedavi sonrası 3-5. gunden 10.gune dek surebilen ve baştaki yakınmaların artması gibi hissedilen bir donem olabilir. Bu durum, yanlışlıkla yan etki olarak yorumlanmamalıdır, aksine ilacın tiroide ulaştığının ve etkisinin başladığının işaretidir. Ancak yakınmalar cok rahatsız edici hale gelirse tiroid fırtınası adı verilen ozel bir tablonun değerlendirilmesi icin hastanın mutlaka doktoruyla temasa gecmesi onerilir.
Radyoaktif iyot tedavisinin etkileri ne zaman hissedilmeye başlar?
Radyoaktif iyot tedavisi etkisini birkac gun icinde gosteren bir tedavi değildir. Tedavinin etkisi ortalama 1 ay icerisinde başlar. Tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesi icin genellikle kan tahlilleri yeterlidir. Tedavinin hedefi ve başarı olcusu tiroid hormon duzeylerini normale dondurmek değildir. Tedavi sonrası hastanın hipotiroidiye girmesi, tedavinin etkin olduğunu gosterir ve istenen etkidir. Burada onemli olan şunu bilmektir; 3 tedavi şıkkından yani ilac, cerrahi, radyoaktif iyot tedavisi hangisi uygulanırsa uygulansın, etkin tedavi ile hastanın hipotiroidiye girmesi hedeflenir. Dolayısıyla radyoiyot tedavisi sonrası kişinin hipotiroidiye girmesi ve sonrasında eksik olan tiroid hormonlarının dışarıdan takviye edilmesi esastır. Bu takviye omur boyu gereklidir. Verilmiş olan radyoiyot tedavisinin etkinliğinin mutlaka takip edilmesi gerekir. Cok nadiren hastanın ikinci bir kere daha radyoiyot tedavisi gormesi gundeme gelebilir.

[h=2]İzmir Geleneksel Tıp Uzmanı uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]