Kabe'ye ilk ortuyu kim orttu? Kabe'ye icten ve dıştan ortu ortme geleneği ilk ne zaman ve kim tarafından yapıldı? İslami donemde Kabe ortusu kimler tarafından yaptırılırdı? Kabe'nin ortusu nicin siyahtır? Kabe'nin ortusunun ustunde ne yazıyor? Kısaca Kabe ortusu hakkında bilgiler...KÂbe'nin dort duvarı ustune icten ve dıştan ortu asılması eski bir gelenek olup bu uygulamanın ilk defa ne zaman yapıldığı hususunda farklı rivayetler vardır;
Bu konuda Hz. İsmÂil -aleyhisselÂm-, Yemen tubba'larından Ebû Kerb veya Hz. Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in buyuk dedesi AdnÂn ’ın adları zikredilmektedir. Dıştan dam korkuluğunun kenarlarında bulunan demir halkalarla catıya, şÃ‚zervÂn uzerindeki bakır halkalarla tabana tutturulan kisvenin altınoluk, Hacerulesved, RuknulyemÂnî'nin aşağı kısmı ve kapı hizalarına gelen yerleri kesiktir. Kapıya ise cok guzel bir şekilde işlenmiş diğerinden bağımsız bir kisve ortulur.
CÂhiliye doneminde kumaşın yanı sıra bazen deriden de mÂmul olan ortuyu kabileler veya şahıslar yaptırabiliyor, ancak bu gorev genellikle Mekkeliler'in ortak girişimiyle yerine getiriliyordu. KÂbe ’ye ortulen kisveler eskiyinceye kadar indirilmeyip yerinde bırakılır, yeni gelen ortu onun ustune asılırdı. Bu arada hac icin Mekke ’ye gelenler de beraberlerinde getirdikleri ortuleri KÂbe ’ye asabilirlerdi. Boylece KÂbe uzerinde ust uste asılmış pek cok ortu bulunur, bazen bunlar bina icin tehlike arz edecek hale gelirdi. KÂbe ’nin bakımı, kapısının ve anahtarlarının muhafazası gorevi demek olan hicÂbe hizmeti Benî Şeybe ’ye gecince eski ortuler genellikle parcalara ayrılarak Mekke halkına ve hacılara dağıtılmaya veya satılmaya başlandı.
İslami Donemde Kabe Ortusu Kimler Tarafından Yaptırılırdı? İslÂmî donemde KÂbe'nin ortusu halife, onemli bir hukumdar veya devlet adamı ya da Mekke valisi ta-rafından yaptırılırdı; bu uygulama Hz. Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ve dort halife tarafından da gercekleştirilmiştir. Bu donemde CÂhiliye'de de olduğu gibi her yıl kisvenin değiştirilmesi Âdeti yoktu; ancak değiştirme işi Âşûr gununde gercekleştirilirdi.
KÂbe hizmetleri ve ortusu icin hÂzineden tahsisat ayırma Hz. Omer -radıyallÂhu anh- ’la birlikte başladı. Emevîler doneminde hicÂbe gorevini surduren Şeybe b. Osman, MuÂviye b. Ebû SufyÂn'a bir mektup yazarak KÂbe'nin uzerindeki ortulerin miktarının arttığını, onlem alınmazsa mÂbedin zarar gorebileceğini bildirdi. Bunun uzerine MuÂviye Hz. Omer -radıyallÂhu anh- zamanından itibaren Mısır'da yaptırılan beyaz keten (kabÂt&#238 ortunun yanında kırmızı ipek (hibre) ortuyu Mekke'ye gonderdi. Onceleri Dımaşk ’ta, daha sonraları ise Horasan ’da yapılan ve her yıl değiştirilen kisvenin 10 Muharrem Âşûr gunu kırmızı, 27 Ramazan ’da beyaz olanının asılması Âdet oldu. Abdulmelik b. MervÂn zamanından itibaren ipek ortuler once Medine'ye gelir, Mescid-i Nebevide bir gun sergilendikten sonra Mekke'ye gonderilirdi.
Kabe Ortusu Neden Siyah? AbbÂsîler doneminde 206 (821) yılında Âşûr gunu asılan kırmızı ortunun ramazan ayına varmadan eskiyip yıpranması uzerine beyaz renkli ipekten ucuncu bir ortunun hazırlanması Âdet oldu. Bu yıldan itibaren KÂbe ’nin ortusu yılda uc defa değiştirilmeye başlandı. Bunlardan kırmızı ipek ortu arefe gunu, kabÂtî ortu receb ayı başında, beyaz ipek ortu de ramazanın 27. gunu asılıyordu. AbbÂsî Halifesi NÂsırLidînillÂh tarafından 579 ’da (1183-84) gonderilen ortu yeşil renkli olup uzerindeki yazılar kırmızıdır (İbn Fehd, II, 551; III, 14); hilÂfetinin sonuna doğru ise ortunun rengi siyaha, yazısı sarıya cevrilmiştir. Boylece ortunun rengi artık siyaha donuşmuş ve bu uygulama zamanımıza kadar devam etmiştir.
AbbÂsîler'den sonra Yemen'de hukum suren Resûlîler birkac yıl KÂbe ortusunu gondermişler, daha sonra bu gorev Memlûk sultanları tarafından ustlenilmiştir. İlk donemlerde Hz. Omer -radıyallÂhu anh-'dan itibaren olduğu gibi ortunun masrafları beytulmÂlden karşılanıyordu. Daha sonra Ebu'l-Fid el-Meliku ’sSÂlih İsmÂil, Kalyûbiye kasabasına bağlı uc koyu satın alarak KÂbe ortusu yapımına vakfetti. Her yıl hazırlanan KÂbe ortusu devlet erkÂnı ve halkın katılımıyla duzenlenen gorkemli torenlerden sonra, Haremeyn şehirlerinde yaşayan yoksullara dağıtılmak icin yollanan para keselerinin ve ceşitli hediyelerin de konulduğu "mahmil" adı verilen bir mahfe veya sandık icerisinde emîr-i haccın sorumluluğunda Mekke'ye gonderilirdi.
Osmanlı Doneminde Kabe Ortusu Nasıl Değiştirilirdi? 1517 yılında Hicaz Osmanlı hÂkimiyetine girdi ve Yavuz Sultan Selim eskiden olduğu gibi KÂbe ortulerinin Mısır'dan gonderilmesini istedi. KÂnûnî Sultan Suleyman zamanından itibaren KÂbe'nin dış ortusu Mısır'da, ic ortusunun kumaşı da Mısır ’da dokunarak İstanbul'da hazırlanmaya başladı. III. Ahmed doneminden itibaren kumaşların tamamının İstanbul'da dokunması Âdet oldu. İc ortu son olarak 1861 ’de tahta cıkışı munasebetiyle Sultan Abdulaziz tarafından gonderildi ve 1943'e kadar kullanıldı. I. Dunya Savaşı sırasında Mekke Emîri Şerîf Huseyin, Osmanlı Devleti'ne karşı ayaklanınca her iki ortu de Mısır ’dan gonderilmeye başlandı. Suudi Arabistan hukumeti 1962'de Mısır ’dan gonderilen ortuyu Cidde'den geri cevirdi ve bu tarihten itibaren KÂbe ’nin ortulerini Mekke'de kurduğu ozel KÂbe ortusu fabrikasında hazırlatmaya başladı.
Gunumuzdeki KÂbe ortuleri 14 m. uzunluğunda ve 0,95 m. genişliğinde kırk sekiz parcadan meydana gelir; tamamı 638,4 m2'dir. Yukarı kısımdaki KÂbe ’nin dort tarafını cevreleyen ve birbirine eklenmiş on altı parcadan oluşan yazı kuşağına hizÂm denilir; uzunluğu 45 m., genişliği 0, 95 metredir.
Kabe'nin Ortusunun Ustunde Ne Yazıyor? Bu kuşağın altında, yine on altı parcadan meydana gelmiş, ancak birbirine eklenmeden aralarına, iclerinde Âyet ve esmÂ-i husn yazılı daireler konmuş ikinci bir kuşak vardır. Ortunun kendisi de kitÂbeli olarak dokunmuştur. Birbiri icine giren ucgenler arasında lafza-i celÂl, kelime-i tevhid ve "subhÂnallÂhi ve bihamdihî subhÂnallÂhi'l-azîm” ibaresi yazılıdır. Ortunun uzerindeki yazılarda altın ve gumuş teller kullanılmıştır. AbbÂsîler doneminden itibaren devam eden bu yazı geleneğinde, ortunun hangi halife veya sultan tarafından nerede ve ne zaman yaptırıldığına dair kayıtlar da bulunmaktadır.
BENZER YAZILAR KABE-İ MUAZZAMA KABE KAPISI HACERUL ESVED TAŞI MAKAMI İBRAHİM NEDİR? HAREM BOLGESİ NERESİDİR? KABE'DEKİ ALTINOLUK NEDİR? MULTEZEM NEDİR? MULTEZEM NERESİ? ŞAZİRVAN NEDİR? İslam ve İhsan
KIBLE NEDEN MESCİD - İ AKSA ’DAN KÂBE ’YE DONDU?