Sehiv secdesi nedir? Sehiv secdesi nasıl yapılır? Sehiv secdesinin hukmu nedir? Sehiv secdesi ne zaman ve hangi durumlarda yapılır? Sehiv secdesinin dayandığı deliller nelerdir? Sehiv secdesini gerektiren durumlar nelerdir? Sehiv secdesi hakkında bilinmesi gerekenler...Sozlukte “namazın rukunlerinden biri” anlamındaki secde kelimesiyle “yanılma, unutma, dalgınlık” gibi mĂ‚nalara gelen sehv kelimesinden oluşan sehiv secdesi (secdetu ’s-sehv) terim olarak namazdaki belirli eksiklik, fazlalık veya yanlışlıkları telĂ‚fi etmek amacıyla yapılan iki secdeyi ifade eder.
Hadislerde ve fıkıh eserlerinin namaz bolumlerinde “sucûdu ’s-sehv” veya “secdetĂ‚ es-sehv” şekillerinde de gecer. Namazın gereklerini yerine getirme konusunda kişinin Ă‚zami dikkat ve titizliği gostermesi esas olmakla birlikte Peygamber Efendimiz beşer olmanın tabii bir sonucu olarak namaz esnasında meydana gelen bazı eksiklik ve yanlışlıkların sehiv secdesi yapılarak telĂ‚fi edilebileceğini bildirmiş (Muslim, “MesĂ‚cid”, 94)
Sehiv Secdesinin Hukmu Nedir?
Belirtilen sebepler bulunduğunda sehiv secdesi yapmak Hanefî mezhebine gore vĂ‚cip, ŞĂ‚fiî ve MĂ‚likî mezheplerine gore sunnettir; ancak bazı MĂ‚likîler namazda eksiklik hallerinde sehiv secdesi yapmanın vĂ‚cip olduğu kanaatindedir. Hanbelî mezhebinde sehiv secdesinin vĂ‚cip olduğu goruşu tercih edilmekle birlikte sunnet ve bazı durumlarda mubah olduğuna dair goruşler de bulunmaktadır. Hanefî mezhebinde, cuma ve bayram namazlarında cemaatin cok kalabalık olması ve sehiv secdesi yapmanın karışıklığa meydan verme ihtimalinin bulunması durumunda bu secdenin terkedilmesi cĂ‚iz hatta evlĂ‚ gorulmuştur. Bir namazda sehiv secdesini gerektiren durumlar birden fazla olursa hepsi icin bir defa sehiv secdesi yapmak yeterlidir.
SEHİV SECDESİ NASIL YAPILIR?
Sehiv secdesi nasıl yapılır? İşte cevabı.. Hanefî mezhebine gore sehiv secdesinin yapılışı şoyledir:
Son oturuşta “TahiyyĂ‚t” duası okunup iki yana selĂ‚m verildikten sonra iki secde daha yapılır ve oturulur. (Sehiv secdesinden once iki tarafa selĂ‚m verme Ebû Hanîfe ve Ebû Yûsuf ’un goruşudur. İmam Muhammed ’e gore yalnız sağ tarafa selam verildikten sonra sehiv secdelerinin yapılması daha faziletli ve ihtiyata daha uygundur. Nitekim cemaatle kılınan namazlarda cemaatin yanlışlıkla dağılmasına meydan vermemek icin, yalnız sağ tarafa selamdan sonra sehiv secdelerinin yapılması gerekli gorulmuştur.) Bu oturuşta TahiyyĂ‚t duası, “salavat (Salli ve BĂ‚rik)” ve “RabbenĂ‚ Ă‚tinĂ‚” duası okunarak, her zamanki gibi once sağa sonra sola selĂ‚m verilir. Mezheplere Gore Sehiv Secdesinin Namazdaki Yeri ve Şekli
Sehiv secdesi Hanefî mezhebine gore selĂ‚mdan sonra, ŞĂ‚fiî mezhebine gore selĂ‚mdan once, MĂ‚likîler ’de namazdaki bir eksiklik sebebiyle ise selĂ‚mdan once, fazlalık sebebiyle ise selĂ‚mdan sonra, hem eksiklik hem fazlalık sebebiyle ise selĂ‚mdan once yapılır, Hanbelîler ’e gore selĂ‚mdan once veya sonra yapılabilir. Sehiv Secdesinin Dayandığı Deliller Nelerdir?
Sehiv secdesi sunnet deliline dayanır. Abdullah İbn Mes ’ûd (r.a) ’ten naklledilen bir hadiste şoyle buyurulur: “Sizden biri namazında şupheye duşerse, doğrusunu araştırsın ve namazını kanatine gore tamamlasın, sonra selam versin ve sehiv secdesi yapsın, yani yanıldığı icin iki secde daha yapsın.”
Ebû Said el-Hudri (r.a) şoyle demiştir: “Rasûlullah (s.a.s) buyurmuştur ki; “Sizden biri namazı dort rekĂ‚t mı uc rekĂ‚t mı kıldığında şupheye duşerse, şuphesini atsın ve kesin olarak bildiği ne ise onun uzerinden namazı tamamlasın. Selam vermezden once de iki secde yapsın. Eğer beş rekĂ‚t kılmışsa, bu secddeler namazına şefaatcı olur, eğer tam kılmışsa, bu ilĂ‚ve iki secde şeytanın kendisinden uzaklaştırılmasına vesile olur.”

Abdullah İbn Cuhayne (r.a) ’ten şoyle dediği nakledilmiştir: “Rasûlullah (s.a.s) bir oğle namazında ikinci rekĂ‚ttan sonra oturmadan kalkmış ve cemaat de kendisine uymuştu. Namazın sonunda biz selĂ‚m vermesini beklerken, selĂ‚mdan once, oturduğu yerden iki secde daha yaptı, sonra selĂ‚m verdi.” Yine bir keresinde Allah ’ın Elcisi oğle namazını beş rekĂ‚t olarak kıldırmış, sahabenin “namazda artış mı oldu?” diye sorması uzerine de, selĂ‚m verdikten sonra iki secde yapmıştır. Ebû Hureyre ’den rivĂ‚yete gore, yine oğle veya ikindi namazı kılıdırırken Allah ’ın Elcisi iki rekĂ‚tta selĂ‚m vermişti. Bir sahabenin namaz eksik oldu, demesi uzerine, Hz. Peygamber, arkadaşınızın soyleddiği doğru mu? diye teyit ettirmiş, sonra kalkarak iki rekĂ‚t daha kıldırmış ve arkasından iki secde daha eklemiştir.

Hz. Peygamber ve ashab-ı kiramın gerektiği durumda sehiv secdesi yapmmaları bu secdenin vĂ‚cip olduğunu gosterir. Haccın vĂ‚ciplerinden birisinin ekssik kalması halinde, bunu telafi icin kurban kesilmesi gibi, sehiv secdesi de, namazdaki eksiklerin tamamlanması icin vĂ‚cip kılınmıştır.
( BuhĂ‚rî, SalĂ‚t, 31; Muslim, MesĂ‚cid, 88, 89; Ebû DĂ‚vud, SalĂ‚t, 190, 191, 193; NesĂ‚î, Sehv, 24, 25; İbn MĂ‚ce, İkĂ‚me, 132, 133; MĂ‚lik, Muvatta ’, Nida, 61 , 62 , 63; A. İbn Hanbel, Musned, I, 190, 193, 204-206 BuhĂ‚rî, Sehv, 6, 7; Muslim, SalĂ‚t, 19, 20; A. İbn Hanbel, III, 12 , 37, 42. BuhĂ‚rî, Sehv,1. BuhĂ‚rî, Sehv,2. BuhĂ‚rî, Sehv, 3. )
SEHİC SECDESİNİN MEZHEPLERDEKİ YERİ ZĂ‚hir rivayette ŞĂ‚fiî ile Hanefî imamlar arasındaki goruş ayrılığının fazilet ve evleviyet bakımından olduğu soylenirken, nevĂ‚dir kitaplarında bu goruş ayrılığının cĂ‚izlik (cevaz) noktasında olduğu soylenmektedir. Goruş ayrılığının fazilet noktasında olması durumunda, Hanefî imamlara gore sehiv secdesini selĂ‚mdan sonra ŞĂ‚fiî ’ye gore ise selĂ‚mdan once yapmak daha uygun ve faziletlidir (evlĂ‚). Fakat goruş ayrılığının cevaz noktasında olması durumunda ise, Hanefî imamlara gore sehiv secdesini selĂ‚mdan sonra yapmak gerekir, selĂ‚mdan once yapılması cĂ‚iz değildir. Sehiv secdesi selĂ‚mdan once yapılacak olursa, selĂ‚mdan sonra secdelerin tekrarlanması gerekir. ŞĂ‚fiî ’ye gore ise sehiv secdesi selĂ‚mdan once yapılmalıdır, selĂ‚mdan sonra yapılırsa, sehiv gecersiz sayılır.
İmam MĂ‚lik ’e gore ise, sehiv secdesi namazda ziyade bir fiil işlemek yuzunden yapılacaksa selĂ‚mdan sonra, bir noksanlık yuzunden yapılacaksa selĂ‚mdan once yapılır. Hem bir fazlalık hem de bir eksiklik yuzunden yapılacaksa, bu durumda sehiv secdesi selĂ‚mdan once yapılır. Namazda noksanlık yapmak, namaz icindeki bir muekked sunneti veya en az iki gayr-i muekked sunneti terketmek durumunda olur. Namazda ziyade yapmak ise, namazın cinsinden olsun veya olmasın namazı bozmayacak kadar az bir fiil ilĂ‚ve etmek durumunda soz konusu olur. MeselĂ‚ namazın rukunlerinden rukû ve secde gibi bir fiilin fazladan yapılması namazda fazlalık yapmak olur.
Sehiv icin yapılacak iki secde vĂ‚cip olduğu gibi, secdeden sonraki oturuşta TahiyyĂ‚t okumak ve selĂ‚mla cıkmak da vĂ‚ciptir. Sehiv secdesi yapması gereken kişinin, salavat duasını (Salli ve BĂ‚rik), namaz oturmasında mı yoksa sehiv secdesi oturmasında mı okuyacağı konusunda iki goruş bulunmaktadır. Hanefî fakihlerinden Kerhî ’ye gore salavat duası, sehiv secdesi ka‘desinde okunur. TahĂ‚vî ’ye gore ise, selĂ‚m bulunan her ka‘dede, salavat duasının okunması gerekir. Kerhî ’nin goruşu daha sahih, TahĂ‚vî ’nin goruşu ise daha ihtiyatlı gorulmuştur. Bir kısım Ă‚limlere gore, imam hakkında Kerhî ’nin goruşu evlĂ‚dır; cunku imam tezce selĂ‚m verince halk imamın sehiv secdesi yapacağını sezer ve dikkatli davranır. Munferid hakkında ise TahĂ‚vî ’nin goruşu evlĂ‚dır.
İmam ve Tek Başına Namaz Kılan İcin Sehiv Secdesinin Hukmu
Sehiv secdesi imam icin ve tek başına namaz kılan kişi icin soz konusudur. İmamın sehvi yani yanılması, kendisi hakkında asaleten, kendisine uyan cemaat hakkında tebean sehiv secdesini gerektirir. İmama uymuş bulunan kişi (mukted&#238, imam sehiv secdesi yaptığında onunla birlikte yapar, kendisi sehiv secdesini gerektiren bir şey yapmışsa bundan dolayı sehiv secdesi yapmaz. İmam sehiv secdesini gerektiren bir şey yaptığı halde sehiv secdesi yapmazsa muktedî de yapmaz.
SEHİV SEVDESİNİ GEREKTİREN DURUMLAR Sehiv secdesini gerektirici hallerden bĂ‚zıları şunlardır:
1 - FĂ‚tiha`dan sonra zamm-ı sûre okumadan rukû`a gitmek. Rukû`da iken hatırlarsa, doğrulup sûreyi okur, sonra tekrar rukû`a gider. Namazın sonunda da sehiv secdesi yapar. 2 - Unutarak FĂ‚tiha`yı iki kere okumak. 3 - Vitir namazlarının tekbir ve kunut duasını unutmak. Rukû`da iken hatırlasa, doğrulup kunut okumaz. Sonunda sehiv secdesini yapmakla yetinir. 4 - Dort rek`atlı namazlarda, iki rek`at kıldıktan sonra oturmayı unutarak ucuncu rek`ata kalkmak, yani, ilk oturuşu terketmek. Bu durumda bakılır: Eğer namazı kılan kişi tamamen kalkmış veya kalkmaya daha yakın bir durumda ise, oturmaz; namazı bitirip sonunda sehiv secdesi yapar. Eğer oturmaya daha yakın bir halde ise, oturur; sonunda da sehiv secdesi yapmaz. Tam kalktıktan sonra oturmak ise, namazı bozar. 5 - Birinci oturuşta TehıyyĂ‚t`ı okuduktan sonra hemen kalkmayıp salĂ‚vatları ve duaları okumak yahut da bir rukun edĂ‚ edecek kadar gecikmek. Bu durumda eğer salĂ‚vattan okunan kısım bir cumle teşkil eder ise (Allahumme salli alĂ‚ Muhammedin demek gibi) namazın sonunda sehiv secdesi yapılır. Fakat okunan kısım bir cumle teşkil etmemişse, sehiv secdesine gerek yoktur. 6 - Dort rek`atlı farz namazlarda, son rek`atta oturmaksızın beşinci rek`ata kalkılacak olsa, beşinci rek`atın kıyam, kırĂ‚et ve rukû`u tamamlanıp secdeye gidilmedikce, donup tekrar oturulur. TehıyyĂ‚tdan sonra selĂ‚m verilip sehiv secdesi yapılır. Cunku bu durumda farz olan son oturuş te`hire uğramıştır. Fakat beşinci rek`at icin secde yapılmış olursa, bu namaz nĂ‚fileye doner. Artık buna bir rek`at daha ilĂ‚ve ederek, 6 rek`atlık bir nĂ‚file namazı kılınmış olur. Dolayısıyla sehiv secdesi de gerekmez. 7 - Dort rek`atlı bir farz namazın son ka`desinde teşehhud miktarı oturduktan sonra kalkan kimse, hemen oturup selĂ‚m verir. Tekrar Tehıyyat okumasına gerek yoktur. HĂ‚tta oturmadan ayakta bile selĂ‚m verebilir. Zira farz olan oturuşu yapmıştır. Yalnız ayakta selĂ‚m vermekle sunneti terketmiş olur. Sonunda ayrıca sehiv secdesi de lĂ‚zımdır. Cunku selĂ‚m te`hire uğramıştır. 8 - İmama sonradan yetişen kimse, kendi kıldığı rek`atlar icinde hatĂ‚ yaparsa, o hatĂ‚sı icin sehiv secdesi yapar. 9 - İmamın, acıktan okuması vĂ‚cib olan yerlerde gizli; gizli okuması vĂ‚cib olan yerlerde de acık okuması... MeselĂ‚ oğle namazında FĂ‚tiha ve zamm-ı sûreyi sesli okuması, akşam namazında da icinden okuması gibi. Namazdaki tesbih ve tekbirlerin cehren okunması, sehiv secdesini icab ettirmez. 10 - Namaz icinde FĂ‚tiha okunduktan sonra hangi Ă‚yet veya sûreyi okuyacağı bir muddet tefekkur edilse, sehiv secdesi icab eder. Cunku vĂ‚cib te`hire uğramıştır. 11 - Ta`dîl-i erkĂ‚nın terki, sehiv secdesini gerektirir. 12 - Namazda sehiv secdesini icab eden birkac hatĂ‚dan dolayı tek sehiv secdesi yeterlidir. Sehiv secdesinde, iki secde ile TehıyyĂ‚t`ı okumak ve selĂ‚m vermek vĂ‚cibdir. TehıyyĂ‚t`dan sonraki salĂ‚vat ve dualar ve secdedeki tekbirler ve tesbihler ise sunnettir.
Bir namaz icinde, o namazın rek`atları sayısında şuphe etmek, namaz kılan kimse vesveseli biri değilse, kılınan namazı iptĂ‚l eder. Yeniden kılmak gerekir. Nitekim vakit varken, namazı kılıp kılmadığında tereddud eden de o namazı kılar. Namazı tamamladıktan sonra rek`at sayısında şupheye itibar yoktur. Ancak noksan kıldığını kesin olarak anlarsa namazı yeniden kılar.
SEHİV SECDESİ HANGİ DURUMLARDA YAPILIR?

SEHİV SECDESİ NEDİR, HANGİ SEBEPLE YAPILIR?


İslam ve İhsan