Hayatımızın bircok alanlarında sınavlara tabi tutulmaktadır. Bu sınavlar yaşantımız boyunca onem taşında da var onem taşımayan da. Gel gelelim sınava girecek oğrenciler icin farklı boyutlara ulaşabiliyor. Kimileri normal kaygı yaşarken kimileri ise beklendiği performansı gosteremediği icin sınavdan farklı sonuclar alabiliyor. İlk once kaygının ne demek olduğunu ve sınav kaygısının neler olduğuyla alakalı birkac detay paylaşmak isterim.
Kaygı, kişinin bir uyaranla karşı karşıya kaldığında yaşadığı, bedensel, duygusal ve zihinsel değişimlerle kendini gosteren bir uyarılmışlık durumudur.
Dunyaya geldiğimiz anda bir oğrenme sureci icine gireriz ve bu surec yaşamımızın sonuna dek devam eder. Oğrenme, kişinin yaşamını surdurebilmesi ve suregelen yaşamdan doyum alması icin gerekli tum bilgi, eylem ve becerilerin kazanılması surecidir.

Oğrenilenler, kişinin birikimini (potansiyelini) oluştururken, oğrenilenlerin belli bir amaca yonelik kullanılması da performansı ortaya koyar. Başka bir deyişle performans, kişinin akıl, duygu ve davranış duzeyinde daha onceden kazanmış olduklarının, belli bir durum ve belli bir zaman kesitinde, eylemsel olarak ortaya konulan şeklidir. İnsanın performansının en iyi olduğu durum, onun o alanda var olan potansiyelinin tumunu eyleme donuşturebildiği durumdur. Ancak ceşitli ic ve dış etkenler nedeniyle gercek potansiyelin performansa donuşmesi zaman zaman gucleşir. Bu etkenlerden biri yuksek kaygıdır.
Sınav oncesinde oğrenilen bilginin, sınav sırasında etkili bir bicimde kullanılmasına engel olan ve başarının duşmesine yol acan yoğun kaygıya sınav kaygısı denir. Sınav kaygısını iki boyutta ele alabiliriz. Bunlar endişe ve yoğun duygulanım. Endişe performansa yonelik zihinsel bir surectir. Sınav sonucuna ilişkin olumsuz duşunce, inanc ve beklentilerden oluşur. Yoğun Duygulanım kaygının yarattığı fizyolojik uyarım sonucu bedenden gelen ve bedenin olağan işleyiş dengesi dışına cıktığı mesajını veren sinyallerdir.
Sınav kaygısı yaşayan kişilerin, kaygının endişe ve duygulanım boyutlarını nasıl dile getirdiklerini gosteren cumleleri de sizinle paylaşmak isterim. “Bu sınavda başarılı olamayacağım.” “Bu sınav sonunda her şey berbat olacak.” “Sınıftaki herkes benden daha zeki.” “Bu sınavda başarısız olursam not durumumu bir daha asla duzeltemem.” Yoğun duygulanım cumleleri ise, “Kalbim yerinden fırlayacakmış gibi carpıyor.” “O kadar gerginim ki midem altust olmuş durumda.” “Cok perişan bir durumdayım.” “Bu sınava gireceğim icin paniğe kapıldım, elim ayağım birbirine dolaşıyor.” “Hicbir şey bilmiyorum ve hatırlamıyorum.” “Gozum kararıyor, midem bulanıyor, soğuk soğuk terliyorum.”
Kişinin sınav kaygısı yaşadığı nasıl anlaşılır?
Oğrencinin başarısında belirgin bir duşuş gozlenir. Ders calışmayı erteleme, sınav ve hazırlığı hakkında konuşmayı reddetme vardır. Soru sorulmasından rahatsız olurlar. Dikkat dağınıklığı, odaklanamama, Fiziksel yakınmalarda dikkat ceken bir artış (karın ağrısı, mide bulantısı, terleme, uyku duzensizliği, iştahsızlık ya da tersine aşırı yeme, genel mutsuz bir ruh hali vb.), cok calışılmasına karşın performans duşukluğu kaygının varlığını gosterir.
Sınav kaygısı yaşayan cocuklarda etkileri nasıldır?
Oğrenilenleri aktaramama, okuduğunu anlamama, duşunceleri organize etmede zorluk, dikkatte azalma, sınavın iceriğine değil kendisine odaklanma, zihinsel becerilerde zayıflama, enerji azlığı, fiziksel rahatsızlıklar sınav kaygısının başlıca etkileridir. Sınav kaygısı gercek dışı beklenti ve yorumlar icerdiğinden yanıltıcıdır. Oğrenciyi farkında olmadan kendi davranışını denetleyemez hale getirir.
Sınav kaygısının etkilerini sıralayacak olursak eğer, oğrenilenleri aktaramama, okuduğunu anlamama, duşunceleri organize etmede zorluk, dikkatte azalma, sınavın iceriğine değil kendisine odaklanma, zihinsel becerilerde zayıflama, enerji azlığı, fiziksel rahatsızlıklar sınav kaygısının başlıca etkileridir. Sınav kaygısı gercek dışı beklenti ve yorumlar icerdiğinden yanıltıcıdır. Oğrenciyi farkında olmadan kendi davranışını denetleyemez hale getirir.
Sınav kaygısı neden oluşur?
Gercekci olmayan duşunce bicimlerine sahip olmak kaygını oluşmasında en onemli sureclerdir. Bunaltıya eğilimli kişilik yapısı (mukemmeliyetci, rekabetci) olanlarda daha sık gorulur. Sosyal cevrenin beklentileri ve baskısı da onemli bir etkendir.
Sınav kaygısının oluşmasında etkili olan olumsuz otomatik duşunceler nelerdir?
“Sınava hazır değilim”, “Bu bilgiler cok gereksiz ve sacma. Nerede ve ne zaman kullanacağım ki?” “Sınavlar niye yapılıyor, ne gerek var?” “Bu bilgiler gelecekte benim işime yaramaz” Sınava hazırlanmak icin gerekli zamanım yok ki!” “Ben zaten bu konuları anlamıyorum” “Biliyorum, bu sınavda başarılı olamayacağım” “Sınav kotu gececek” “Cok fazla konu var, hangi birine hazırlanayım?” sıklıkla gozlenen olumsuz otomatik duşuncelerdir.
Sınav kaygısını yenmek icin alternatif duşunce nasıl olmalıdır?
Yapmam gereken nedir?” “Yapabildiğimin en iyisini yapabilirim?” “Olabilecek en kotu şey ne”“Dunyanın sonu değil, telafisi var” Bunda başarısız olmam her zaman olacağım anlamına gelmez” “Yeterli zamanımın olmadığı doğru, ancak olan zamanımı en etkili şekilde nasıl kullanabilirim? “Tum kaynakları calışamasam bile, onemli bolumlere oncelik vererek sınava hazırlanabilirim, hic olmazsa bu bolumlerden puan kazanırım” “Başarırsam hayatımın onemli bir donum noktasını aşacağım. Başarısız olmam tembel ve beceriksiz olduğumu gostermez. Daha fazla calışmam gerektiği anlamına gelir” “zamanı kendi yararıma kullanmak benim elimde" kaygıyla başa cıkmak icin geliştirilebilecek alternatif duşuncelerdir.
Sınav kaygısını yenmenin yolları:
1-Duşunce ve inancları sorgulamak (gercekci olmayan duşunme alışkanlıklarını farklı bir gozle yeniden değerlendirmek
2-Nefes alma egzersizleri
3-Gevşeme egzersizleri
4-Kaygıyı bastırmaya değil, onu kabul etmeye ve tanımaya calışmak
5-Dikkatini başka noktalara odaklama tekniği
6-Duşunceleri durdurma tekniği

[h=2]Malatya Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]