Sezaryenle doğum ne zaman tercih edilir olmalıdır?
Henuz doğum ağrıları dahi başlamadan kesin sezeryan tercih edilmesi gereken durumlar şoyle sıralanabilir:
* Bebeğin yan gelişi
* Bebek ile annenin kemik pelvisi arasında uyumsuzluk
* Kemik doğum kanalaında darlığa yol acan doğuştan veya sonradan oluşan anormallikler
* Daha onceden birden fazla sezeryanle doğum
* Miyom ameliyatları
* Plasentanin rahim ağzında yerleşmiş olması (plasenta previa)
* Akut hamilelik zehirlenmesi (Eklampsi)
* Suların erken gelmesine bağlı kordon sarkması
Gunumuzde doğumda riskleri minimale indirmek uzere makat gelişi, coğul gebelik, cok erken doğum, onceki doğumda anal sfinkter kası yaralanması gibi nedenler de sezeryan sebebleri arasına girmiştir.
- İlk doğumunu sezaryen yapan bir anne, ikinci doğumunu, 35 yaş ve ustundeyse normal yapmak istemesinin bir sakıncası var mıdır? Varsa risklerin neler olabileceğini acıklar mısınız?
İlk doğumu sezeryan ile olan anne yukarıda sozu edilen sebebler mevcut değilse, normal doğumu tabii ki deneyebilir. Sadece diğer hamilelere gore sezeryan riski 2 kat kadar daha fazladır.
Ayrıca anne yaşının hamilelikte sorun yaratması konusunu ele alırsak; yaşı 35'in ustunde olan annelerde yuksek tansiyon, şeker hastalığı, kalp damar hastalığı, erken doğum, bebekte gelişim geriliği, doğum sonrası kanama riskleri artar şeklinde genellemeler -yazılı basındaki kanaatin aksine- doğumun muhakkak sezeryan ile yapılması gerektiğini anlatmaz.
Hele 35 yaş gunumuze gercekten gec bir hamilelik yaşı olarak değerlendirilmemelidir. Amerika'dan alınan bir istatistik bilgisine gore 1982'de tum doğumlar arasında 35 yaş uzerinde doğum oranı %5 iken, 2001 yılında bu oran %9 olmuştur. Aynı bilgilerde 1970 yılında 35 yaşında kadınların %9'unun cocuğu yokken, 1989da bu oran %20 bulunmuştur.
Her hamilenin durumunun birey olarak ayrıca değerlendirilmesi gerekir. Yaş, tek başına sezeryan icin bir kriter değildir. Ek sağlık sorunları var ise ve anne yaşı 40 ve uzeri ise artan bir riskten soz etmek mumkundur.
- Yurtdışında, ozellikle Avrupa’da her durumda normal doğum yapılması icin bekleniyor, anneler 35 yaş ustu olsa bile. Burada bu denli sezaryene yonelişin nedenini ne olarak değerlendiriyorsunuz?
Ulkemizde en sık rastlanan -isteğe bağlı- sezeryan sebeblerini sıralarsak:
* Doğumu kesin bir tarihe planlama arzusu
* Uzun saatler surebilen doğumdan kacınma arzusu
* Cocuğu riske sokmama arzusu
* Ağrıdan korku
* Daha sonra gelişebilecek sarkma ve idrar kacırma sorunlarından kacınma arzusu
* Doğum sonrası sexuel fonksiyonları yitirme korkusu
Bu sebebler tıbbi değil, psiko-sosyal nitelikte olup, organizasyon sorunları, yanlış bilgilenme veya kotu orneklerden haberdar olma gibi etkenlerle tıbbi kararlara baskın cıkabilmeltedir.
Batı ulkelerinde 'isteğe bağlı sezeryan' ayrı bir statude değerlendirilir ve bazı sağlık kurumları bu sebeble artan masrafları karşılamamaktadır.
- Normal doğumun yaş ile artan bir riski var mıdır?
Artan yaş ileyuksek tansiyon, şeker hastalığı, kalp damar hastalığı, erken doğum, bebekte gelişim geriliği, doğum sonrası kanama riskleri artabilir. Ama doğum miadına kadar gelmiş bir anne icin hemen tamamı gecmişte kalmış bu riskler sezeryan sebebi olamaz.
Toplumumuzun genel sağlık verilerinde pozitif gelişmeler goze alındığında, normal doğum acısından ancak 40 yaş ustu risk olarak değerlendirilebilir. O zaman dahi anne adayının fiziki durumu, hastalıkları veya hamileliğin durumuna gore fleksibl karar verilebilir.
- Normal doğum yapmak isteyen hamilelerin ozel olarak beslenme veya başka birtakım dikkat etmesi gereken ozellikler var mıdır?
Normal doğum icin sezeryana gore daha başka bir diyet uygulamasına gerek yoktur. Genel sağlıklı beslenme tavsiyeleri bu durumda da gecerlidir:
* 3 ana ve 3 ara oğun almak sureti ile sık ama oğun başına daha az miktarlarda beslenmek
* Bol sebze ve meyve tuketmek
* Yağ ve karbonhidrat ağırlıklı besinleri daha az tuketmek
* Lifli gıdalar ve antioksidandan zengin bir diyet
* Doktorun tavsiyesine gore demir, vitamin preparatları, omega yağ asidi takviyesi
-35 yaş sonrası normal doğum icin anne adaylarına onerdiğiniz egzersiz, spor gibi yontemler var mıdır? Bunlar nelerdir ve hamilelik suresince ne işe yarar?
Normal doğum arzulayan annelerin
* doğum hazırlık kursları gibi on bilgilenme olanaklarından faydalanmaları,
* karın ve pelvik taban kaslarını guclendirici egzersizleri oğrenmeleri ve uygulamaları,
* nefes alıp verme ve ıkınma tekniklerini pratik etmeleri cok faydalıdır.
Egzersiz hamileilk suresince daha sağlıklı bir yaşam, kilo ve kan şekerinin kontrolunde faydalı olduğu gibi, anne adayının doğumda daha aktif rol oynayabilmesini ve doğumun daha kolay olmasını sağlar.
Ayrıca lohusalıkta vucut kaslarının, ozellikle pelvik taban ve karın kaslarının sağlam olması, doğum sonrası formun duzelmesine katkı sağlar.
Bu tur hazırlıkların bir başka faydası ise, anne adayının -yaşı ne olursa olsun-, vucut kontrolunu ve bilincini artması ve doğum korkusunu yenmesidir.
Hamileliğe ozgu aktivitenin yanısıra yuzme, uzun yuruyuşler de taviye edilebilir.
- Normal doğum vajinal deformasyona neden olur mu? Bu konuda endişe duyan annelere ne oneride bulunmak isterseniz?
Evet. Her turlu doğum genital bolgede anatomik ve fonksiyonel değişikliklere yol acar. Bu, ancak doktorun fark edebileceği bir vajinal doku gevşemesinden, belirgin bir sarkma veya idrar kacırmaya kadar gidebilir.
Normal doğumda bu değişim daha belirgindir ama sezeryanla dahi bu değişiklikler kısmen olur.
Vucudun doğum sonrası olabildiğince normal forma donuşu (ınvolusyon) 3 ile 6 ay kadar surer.
Doğumdan iki uc ay sonra
* pelvik taban egzersizleri,
* sağlıklı yaşam,
* duzenli fizik aktivite ve
* sağlıklı kiloda kalmaya ozen gostermek gibi onlemler ile genital bolgedeki iyileşme daha iyi ve daha hızlı hale gelir.
- Hamileler normal doğumdan korktukları icin sezaryene yoneliyor bazen. Bu durumda anne adaylarına onerileriz, tavsiyeleriniz neler olabilir?
Doktordanve doğuma hazırlık kurslarından ile uzman goruşu almak, gerekiyor ise psikolojik destek alarak gereksiz korkuları yenmek kesinlikle mumkundur.
Bence en onemli konu anne adayının neden korktuğunun sorgulanmasıdır. Korku cok farklı sebeblere bağlı olabilir. Bilginin hızla yayıldığı gunumuzde anne adayı korkusunun sebeblerine eğilen ve empati yaparak sebebe yonelik destek veren sağlık uzmanına ihtiyac duymaktadır.
Doğum ağrıları esnasında oluşabilecek sorunlar ve doğumun ilerlememesi halinde tabii ki sezeryana geciş her zaman mumkundur.
Doğum ağrısı -mesela epidural anestezi ile- kesiklikle etkin şekilde tedavi edilebilir.
Bu bilgiler dahi annenin korkularını yenmesine faydalı olabilir.
Sezeryan ile doğum bir ameliyat olduğu bir gercektir. Anne adayının isteyerek ameliyat olmadan once ender de olsa, narkoz ve ameliyat risklerini iyi değerlendirmesi gerekir.
Sezeryan ve narkoza bağlı riskler goz onunde tutulmalıdır:
* allerjik reaksiyon
* solunum yetersizliği
* kanama
* enfeksiyon
* yeniden ameliyat gerekmesi
* barsak fonksiyon bozuklukları, barsak tıkanması
* yapışıklıklar ve buna bağlı ağrı
* kısırlık
* endometrioz
* karın estetiğinde bozulma
Annenin doğum bicimi hakkında kararında rol oynaması muhtemel bir diğer onemli adım da, normal doğum yolu ile gercekten hissederek veya en azından bunu deneyerek anne olmanın vereceği haz hakkında konuşmak olmalıdır.
-35 yaş ve ustu hamileler icin normal doğum ve sezaryenle doğum karşılaştırması yapmanız mumkun mu? Artıları ve eksileri olarak… (normal hayata donme, cinsel ilişkiye girme, hızlı kilo verme vs.)
Normal doğum sonrası normal hayata donuş sezeryana oranla cok daha hızlı olur. Ameliyat olmamış bir annenin bebeğini kucaklaması, enmzirmesi ve bebek bakımını yapması tabii ki cok kolaydır.
Cinsel ilişkiye girmek icin lohusalık akıntısının bitmesini beklemek gerekir. Doğum bicimi dikkate alınmaksızın 4 ile 6 haftalık bir sure gerektirir.
Normal doğum sonrası fizik aktiviteye Hicbir engel olmayacağından spor ve kilo kontrolu tabii ki daha kolay olacaktır.
Sarkma ve vajınal dokuda hasar veya hasara eğilim mevcur ise, normal doğum sonrası bu durum sezeryana gore daha belirgin ortaya cıkacaktır. Bu acıdan riskli vakalarda sezeryanın daha ustun olduğunu kabul etmek gerekir.
-Normal doğum icin alınan kilonun cokluğu, doğum sırasında risk taşır mı?
Annenin cok kilo alması normal doğum icin bir engel değildir. Sadece doğum icin annenin hareket kabiliyetini biraz azaltır ve bakım ve tedaviyi gucleştirebilir. Ama aşırı kilo ile ameliyat olmaktansa normal doğurabilmek, mesela yara iyileşmesi acısından da daha iyidir.
- Bebeğin kilosu normal doğumu etkileyen bir faktor mudur? En fazla kac kilo olmalıdır normal doğum yapmak icin, ya da boyle bir şey var mıdır?
Evet. Doğum ağırlığı 4000 gramın ustunde olan bebekler, iri bebek olarak sınıflanır ve doğumları daha zor olabilir. Başın cıkmaması, vakum veya forseps ile doğum oranında artma, omuzun takılması gibi komplikasyonlar ortaya cıkabilir. Aşırı buyuk bebek bir sezeryan sebebi olabilir. İri bebeklerde risk , doğum ağrıları oncesinde, sonografik tahmini doğum ağırlığı ve annenin vucut yapısı hesaba katılarak değerlendirilir.
Prof. Dr. Gurkan Arıkan

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]