Tıp dilinde Gastrointestinal Hemoraji olarak adlandırılan Mide-Barsak Kanamaları (MBK) alt ve ust MBK olmak uzere iki ana grupta incelenir. Vucutta mideden sonra yer alan onikiparmak barsağının (duodenum) bitimi hizasının yukarısındaki bir odaktan, ki bu bolgede yemek borusu (ozogagus) , mide ve duodenum bulunmaktadır, kaynaklanan kanamalar ust MBK dır, yukarıda bahsedilen hizanın altındaki bir odaktan, ki bu bolgede ince barsaklar (jejunum ve ileum) ve kalın barsaklar (kolon) bulunmaktadır, kaynaklanan kanamalar alt MBK dır.
1-Ust Mide-Barsak Kanamaları:
En cok ust MBK sebebi olan hastalıklar peptik ulser, gastrit ve portal hipertansiyona bağlı ozofagus varisleridir. Tanı koyma ve tedavideki başarı kanamanın miktarı ve hızı ile direkt ilişkilidir. Ust MBK vakalarının yaklaşık % 75-80 i cerrahi dışı tedavi ile durdurulur ve cerrahi tedaviye gerek kalmaz.
Neden olan hastalıklar:
Peptik ulser %45 (duodenal ulser %25, mide ulseri %20), ozofagus varisleri %20, gastrit %20, Mallory-Weiss Sendromu %10, diğerleri (mide kanseri, ozofajit, hemobili, duodenum divertikulu) %5
Bulgular:
Hematemez: Kan kusmak demektir. Eğer kanama cok hızlı ise rengi kırmızı ve parlaktır. Eğer kanama hızı biraz daha yavaş ise ve dolayısı ile midede daha fazla kalmış ise rengi kahve telvesi şeklindedir. Bu rengin sebebi, mide asidinin hemoglobini methemoglobine cevirmesidir.
Melena: Buyuk tuvaletin siyah renkte ve katran gorunumunde gelmesi demektir. Siyah rengi oluşturan, hemoglobinin yapısında bulunan hem halkasının barsak ve bakteri enzimleri tarafından oksitlenerek hematine cevrilmesidir. Kan mide ya da duodenumdan aşağıya ne kadar hızlı gecerse buyuk tuvaletin rengi o kadar kırmızıya calar. Yani buyuk tuvalet siyah renkte ve daha katı ise kanama yavaş hızla oluyor demektir. Mideden 50-100 ml lik kanama miktarı melena oluşturmaya yeter. Kanama dursa bile melena birkac gun daha devam eder, orneğin 1 litrelik bir kanama durduktan sonra bile 3-5 gun daha melena bulgusunu vermeye devam eder.
Hematoşezi: Makattan taze kırmızı renkte kan gelmesi demektir. Aslında alt MBK bulgusudur. Fakat cok hızlı ve bol miktarda oluşan ust MBK larında da hematoşezi oluşabilir, sebebi hematinin oluşmasına yetecek vaktin kalmamış olmasıdır.
Buyuk tuvalette gizli kan testi: Gunde 50-100 ml arasındaki mide kanaması melena oluşturmaya yeterlidir. Yani bu durumda ust MBK tanısı gozle bakarak konulabilir. Gunluk 10-50 ml arasındaki kanamaları anlayabilmek icin gaitada gizli kan testi yapılır. Dışkı orneği laboratuvarda incelenerek sonuc belirlenir.
Endoskopik bulgular: MBK larının tanısında kullanılan en etkili yontem endoskopidir. Endoskopi ucunda kamera bulunan fiberoptik fleksibl bir boru sistemiyle ağızdan ya da makattan girilerek mide barsak sisteminin icten gorulerek muayenesi demektir, (Endo=ic, skopi=gorme). Ust MBK larında yapılan endoskopiye gastroskopi denir, yani mideyi icten gormek demektir. Aslında hem yemek borusu, hem mide ve hem de onikiparmak barsağı gorulmektedir. Tetkikin asıl adı ozofago-gastro-doudenoskopidir, kısaca gastroskopi denmektedir. Vakaların buyuk bir kısmında kanama odağı tespit edilir. Kanamanın hangi hastalıktan kaynaklandığı bulunur. Gastroskopi ile, bazı durumlarda endoskopi esnasında yakma (koterizasyon) veya ilac (sklerozan madde) enjeksiyonu ile kanama durdurularak tedavi bile edilebilir. Eğer bu mumkun olmuyorsa veya kanama kendiliğinden durmuyorsa ameliyat gerekli olabilir.
Tedavi: Hasta acil olarak hastaneye yatırılır, kan kaybından dolayı oluşan tansiyon ve kan değeri duşukluğunu yerine koymak icin serum tedavisi ve kan nakli yapılır. Mide nazogastrik sonda ile yıkanır. Bununla kanamanın devam edip etmediği saptanabilir, ayrıca sondadan ilaclar veya buzlu su verilerek kanama durdurulabilir. Hastanın genel durumu uygun ise yukarıda bahsedilen gastroskopi tetkiki yapılır. Gastroskopi ile de kanamanın durdurulma ihtimali vardır. Eğer kanama durmuyorsa ya da kanama durduğu halde etken olan hastalık cerrahi tedavi gerektiren bir hastalıksa, orneğin mide kanseri, ameliyat planlanır.
2-Alt Mide-Barsak Kanamaları:
İnce barsaklar veya kalın barsaktan kaynaklanan kanamalardır. Makattan kan gelmesi ile karakterizedir. Bu kan acık kırmızı ya da koyu kırmızı (vişne curuğu rengi) gorunumde olabilir. Kanama barsaklar icinde ne kadar yukarıdan kaynaklanıyorsa rengi de o kadar koyudur. Fakat yukarıdan kaynaklanan, fakat cok hızlı olan bir kanama da makattan acık kırmızı renkte olabilir. Makattan gelen kan acık kırmızı renkte ise ve hastanın genel durumu iyi, şok durumu yoksa kanama kaynağı buyuk olasılıkla makata yakın bolgelerdir, orneğin hemoroid kanaması.
Alt MBK genellikle (%90) konservatif tedavi ile durur.
Neden olan hastalıklar:
İnce barsak kaynaklı olanlar: Cok nadirdir. Hemorajik telenjiektaziler (barsak ic duvarında damar genişlemeleri) ornektir.
Kalın barsak kaynaklı olanlar: Divertikuller, anjiodisplaziler, soliter ulserler, ulserativ kolit, iskemik kolit, pıhtılaşma bozuklukları, radyasyon enteriti
Rektum (kalın barsağın en son kısmı) kaynaklı olanlar: Kanser, polip, hemoroid, fissur
Tanı, tedavi: Tanıda rektal muayene cok onemlidir, mutlaka yapılmalıdır. Bu yontemle kanama odağı buyuk oranda bulunur. Ayrıca endoskopik bir yontem olan kolonoskopi de (kalın barsak endoskopisi) kullanılır. Burada da bazı lezyonlar kolonoskopi ile tedavi edilebilir. Durmayan kanamalarda ya da etken olan hastalığın tedavisi cerrahi ise ameliyat gundeme gelir.


[h=2]İstanbul Genel Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]