Somurge ve gocler nedeniyle insanlarla birlikte meyveler de dunyanın ceşitli bolgelerine taşınmış. Orneğin Kristof Kolomb Yeni Dunya’ya ilk portakal cekirdeğini goturmuş. Portekizli kaşifler, murettebatlarının bağışıklık sistemini guclendirmek icin gittikleri limanlara limon ağacı dikmiş. Meyve ağaclarının yaz kuraklığına dayanıklı olması medeniyetlerin gelişmesine katkı sağlamış.
Peki gecmişten gunumuze gelen meyvelerin sağlığa etkileri neler? Meyve mi meyve suyu mu tuketmeliyiz?
Taze meyveler; C vitamini, beta-karoten, E vitamini ve selenyum icerir. Meyvelerin icinde fruktoz yani ‘meyve şekeri’ bulunur. Sağlık acısından fruktoz miktarının gunluk alınan enerjinin % 15-20’sini aşmaması onerilir.
Meyve suyu ise genellikle sağlıklı olarak algılanır. ‘Doğal meyve suyu’ dediğimizde doğal ve meyve iki sağlıklı kelime yan yana gelmesi oyle duşunulmesine neden olabilir. Ancak soylendiği kadar masum değil. Meyve suyunun fazla kalori ve şeker icermesi sağlığı tehdit eder. Marketlerde bulunan %100 doğal meyve suyu diye etiketlenmiş bile olsa sağlıksız. Hatta gazlı iceceklerden daha zararlı bile olabilir.
Bir kutu gazlı icecek ve 550 ml karışık meyve suyunun dağılımına bir goz atalım:
Gazlı icecek: 150 kalori ve şeker 40 gram (10 kup şeker).
Karışık meyve suyu: 155 kalori ve şeker 36 gram (8 kup şeker).
Yani meyve suyu daha fazla kalori icerir.
C vitamininden zengin olan meyveler bağışıklık sistemini guclendirir. 15. yuzyılın sonlarında denizcilerin sağlığını tehdit eden skorbut hastalığının C vitamini yetersizliğinden kaynaklandığı bulunmuş. Hatta turuncgiller o kadar yaygın hÂle gelmiş ki Britanya denizcileri "Limey" (limonlu) olarak anılmaya başlanmış. Meyve suyunda da ozellikle C vitamini ve posa kayıpları oluşur.
Glisemik indeks, besinlerin tuketiminden iki saat icinde kan şekerinde gorulen artışın beyaz ekmeğe kıyaslanmasıdır. Kan şekeri dengesi icin glisemik indeksi duşuk besinler tercih edilmelidir. İşleme-pişirme yontemleri, miktarı, yemek yeme hızı glisemik indeksi etkiler. Orneğin taneli besinler, tanesiz besinlere gore daha duşuk glisemik indeks yanıtı oluşturur. Yani meyvenin glisemik indeksi meyve suyundan daha duşuktur. Meyve suyu tuketimi kan şekeri dengesinin bozulmasına ve diyabet riskinin artmasına sebep olur.
Besinlerin karbonhidrat miktarı kadar posa miktarı da onemli. Bir portakalı kac dakikada yersiniz? Peki meyve suyunu kac dakikada icersiniz? Portakalı soymak, ciğnemek, yutmak da caba gerektirir. 2-3, meyve ile yapılmış meyve suyunu icmek ise yaklaşık 2-3 dakikanızı alır. Posanın kan şekeri ve insulin uzerine de yararlı etkisi var. Aynı zamanda duşuk kalorili ve midede hacim kaplayarak doygunluğu arttırır. Ancak elmada 1 gram posa bulunurken elma suyunda 0,1 gram posa vardır. Meyve suyunda posanın az olması kilo kontrolunu zorlaştırır. Yapılan bir calışmada cocuklarda obezite riskini %60 arttırdığı saptanmış.
Genlerimizi silah olarak duşunursek kotu beslenme alışkanlığı da onu tetikleyecek mekanizmadır. Meyveler icerdiği antioksidanlar sayesinde serbest radikal oluşumunu engelleyerek kanser ve diğer hastalıklarından korunmayı sağlar. Meyve suyunda antioksidan vitamin kayıpları olduğu icin meyvenin kendisi tuketilmelidir.
Sonuc olarak meyve suyu yerine meyvenin kendisini tuketin. Meyvenin suyunu sıkıp icerseniz posası azalır ve bağırsakları duzenleyici etkisi kaybolur. Glisemik indeksi meyveden yuksek olduğu icin daha cabuk acıktırır ve kilo kontrolunu zorlaştırır. Antioksidan ve vitamin kayıpları nedeniyle hastalıklardan koruyucu etkisi de azalır. Meyve suyu yerine bitki caylarını ve şeker ilavesiz sebze sularını tercih edebilirsiniz.
Dyt. Perihan KILIC

[h=2]İstanbul Diyetisyen uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]