Kanser tedavisi goren hastaların yaklaşık ucte birinde ağrı olur. İlerlemiş kanser olgularında (yayılmış ya da tekrarlamış) bu oran yaklaşık ucte ikiye cıkar. Bu hastalar icin, ağrının kontrol altına alınması ve semptomların kontrol altında tutulması tedavinin onemli hedeflerindendir.
Ağrı, yaşam kalitesinin her yonunu etkiler. Kronik ağrısı olan hastalar ( hafif, orta, şiddetli ama uzun sureli) gunluk rutin aktivitelerine yeterli katılamazlar, uyku ve yeme sorunları olabilir, ve aileleri ve arkadaşlarının ne hissettiklerini her zaman anlayamadıklarını duşundukleri icin hayal kırıklığı icinde olabilirler.
Kanser ağrısı sık gorulen bir sorundur, yalnız deneyimli bir ekip tarafından tedavi edilebilir. Bu ekip cerrah, medikal onkolog, ağrı uzmanı, psikiyatri uzmanı, psikolog, onkoloji ve algoloji hemşirelerinden oluşmalıdır. Her hastanın birbirinden farklı olduğu ve yapılacak tedavinin her hastanın bireysel ağrı durumuna gore duzenlenmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Ağrı Kontrolunuz İcin Doktorunuza Sormanız Gerekenler:
Ağrımı azaltmak icin ne yapılabilir?
Eğer ilaclar ağrımı azaltmaz ise ne yapabiliriz?
Ağrı kontrolum icin başka hangi seceneklerim var?
Ağrım icin kullandığım ilacların ne gibi yan etkileri ile karşılaşabilirim?
Bu yan etkiler ile baş etmek icin ne yapılabilir?
Tedavim gunluk aktivitelerimi sınırlandıracak mı( calışmak, araba kullanmak, v.b)
Neler Ağrıya yol acar?
Kanserli hastalarda ağrı farklı sebeplere bağlı gorulebilir. En sık neden kanserin kendisidir. Kanser yumuşak dokulara (adale, bağlar, vb.), organlara veya kemiğe yayıldığında, sinir yaralanmasına bağlı, kanserli doku bir sinire bası yapıyor ise ya da kafa icindeki basıncı arttırmasına bağlı ağrı olabilir. Cerrahi, radyoterapi ya da kemoterapide ağrı yapabilir. Bu durumda ağrı tedaviye bağlı olarak adlandırılır. Kolu yada bacağı kesilmiş bir hastada kayıp olan uzuvda halen ağrı hissedebilir (phantom ağrısı). Bu ağrı gercektir ancak nedeni bilinmemektedir. Pekcok kemoterapotik ajan uyuşma, karıncalanma ve yanma yapabilir. Radyasyon ise ağrılı cilt irritasyonu yapabilir.
Bazende ağrının kanserle ya da tedavisiyle hicbir ilgisi yoktur. Kanserli hastada herkeste olabilecek başağrıları, adele ağrıları gorulebilir. Bazende gene herkeste olabilecek bir bel ya da boyun fıtığı ağrının sebebi olabilir.
3 tip ağrı vardır:
ViseralAğrı: Ağrı organda kanserin yaptığı doku hasarı sonucu gorulur. Sıklıkla tek noktada olmaz, sızı şeklinde keskin bir ağrıdır.
SomatikAğrı: Belirli bir bolgede cilt, adele veya kemik tutulumu sonucu olur. Bıcak saplanır gibi, zonklayıcı veya bir baskı hissi şeklinde ifade edilir.
NoropatikAğrı: Periferik ya da santral sinir sistemi yapılarındaki yaralanma veya basılarına bağlı ortaya cıkar. Sinir yaralanması ya da basısı bir periferik sinir ya da omurilik yaralanmasına veya herikisinin birden yaralanmasına bağlı olabailir. Keskin, yanıcı bir ağrı olarak ifade edilir.
Ağrının tipini saptamak onemlidir, cunku her biri farklı tedavi edilir.
Kanser Ağrısının Tedavisindeki Engeller
Aslında hemen hemen tum kanser hastalarının ağrıları kontrol altına alınabilmesine rağmen gene de bu hastalardaki ağrının etkili şekilde kesilmesi halen bir sıkıntı olabilmektedir. Bunun temel nedeni bilgi yetersizliği, inanışlar ve korkulardır.
BağımlılıkKorkusu: Pek cok hasta opioid (narkotik benzeri ilaclar)kullanımının bağımlılık yapacağına inanır. Fakat bu nadiren gorulen bir durumdur. Sadece şeker hastalarının insulin ihtiyaclarındaki değişim gibi kanser hastalarındaki ağrılarda da ilaclarının ihtiyacında değişiklik olabilir.
YanEtkilere KarşıKorku: Hastalar genellikle gelişebilecek yan etkilerden korktukları icin verilen dozun azını kullanırlar. Oysa ki soz konusu yan etkiler onlenebilir ve duzeltilebilir.
YetersizBilgi: Kanser hastalarındaki ağrı tedavilerinin mutlak suretle bu konuda deneyimli, alternatif tedavileri bilen ekipler tarafından tedavi edilmesi gerekir.
YetersizAğrıSkorlaması: Hastalar sıklıkla kendilerine sorulmadan ağrılarından bahsetmezler. Guclu gorunmek isterler. Bazen de mevcut ağrının ne anlama geldiğini oğrenmekten korktukları icin kendilerine sorulsada ağrılarından soz etmezler. Bu nedenlerden pek cok hastanın ağrısı cozumsuz kalır.

Doktorlar Hastaların Ağrısını Nereden Bilecek?
Kanser ağrınızın tedavisine başlamadan once doktorların hastaların ağrısı hakkında detaylı bilgiye ihtiyacları vardır. Bu bilgiler hastadan ya da aile uyeleri ya da arkadaşlarından alınan tıbbi oyku, hastanın fizik muayenesinden gelir.
Hastalara ağrıları hakkında aşağıdaki sorular sorulur.
Ağrınızın şiddeti nedir?
Ağrınız nerede?
Ağrılar gunluk aktivitelerinizi ne kadar etkiliyor?
Ağrılar somatik mi, viseral mi ya da noropatik mi?
Ne zaman başladı?
Ağrılar herhangibir şekilde değişiklik gosterdi mi?
Ağrınızı daha iyi ya da daha kotu yapan herhangibir şey var mı?
Aldığınız tedaviye bağlı yan etkiler yaşıyormusunuz?
Daha once psikolojik sorun yaşadınız mı?
Ağrı ve ağrı kontrolu hakkında ne biliyorsunuz
Tum sorular cevaplandıktan, fizik muayeneniz yapıldıktan sonra gerekir ise x-ray, MR ve kan testleri tedavinizi planlamak adına istenebilir. Mesela ağrı bir kemik ağrısı ve bir kırıktan şupheleniliyor ise bir rontgen uygun olacaktır.
Ağrı Değerlendirme Skalası
Hastaların ağrılarını ifade etmelerine yardımcı olmak amacıyla kullanılır. Bu skalalar 3 yaşından buyuk hastalarda kullanılabilir.
En sık kullanılan Skalalar Şunlardır:
Kanser Ağrısı Nasıl Tedavi Edilir?
Ağrınız ile ilgili tum araştırmalar yapıldıktan sonra bir tedavi planı oluşturulur ve sizinle tartışılır. Kanser ağrısı altta yatan kanserin kemoterapi, radyoterapi ya da cerrahisi gibi seceneklerle tedavisinide iceren pek cok yol ile azaltılabilir. İlaclar tedavi aşamasında oncelikle başvurulacak yontemlerdir. Opioidler ( narkotikler, en guclu mevcut ağrı kesiciler) ve opioid dışı ilaclar, ilave ağrı kesiciler ( başka hastalıklarda esasen kullanılan ancak bazı ozel durumlarda ağrıyı azaltabilen ilaclar) bu amacla kullanılabilir. Fizik tedavi ya da cerrahi bazı hastalarda tedavi seceneği olabilir. Ağrıların mevcut tedavilere yanıt vermediği ya da ilaclara yan etki ortaya cıktığında omurgaya takılan ağrı pompaları ve ağrı pilleri ağrıyı azaltmak amacı ile kullanılabilir.
Hasta ve Ailesinin Eğitimi
Hasta ve ailesi icin onemli bazı mesajlar aşağıdadır:
Ağrı ile yaşamanın hicbir yararı yoktur.
Ağrı coğunlukla ağızdan alınacak bir takım ilaclar ile kontrol altına alınabilir.
Eğer bu ilaclar yetersiz kalırsa ağrıyı azaltmak icin farklı alternatif tedaviler mevcuttur.
Morfin ve morfin benzeri ilaclarağrıyı dindirmek icin sıklıkla kullanılır. Bu ilaclar kanser hastalarında ağrıyı azaltmak amacı ile kullanılırlarsa nadiren bağımlılık yaparlar.
Doktor ve hemşireler ile iletişim cok onemlidir.
Doktorlar ve hemşireler siz soylemeseniz sizin ne kadar ağrınız olduğunu bilemezler.
Doktorlar ve hemşireler ilacların sebep olabileceği sorunları bilmek isterler, cunku bu sorunlar icin yapılabilecek her zaman birsey vardır.
Doktorlar ve hemşireler ilacların temin edilmesi ya da kullanılması ile ilgili bir sorun olup olmadığını bilmek isterler.
Eğer ağrınızda duzelme olmuyor ise doktorunuza sizi mutlaka bir ağrı uzmanına yonlendirmesini isteyin.
Bununla birlikte doktorunuz ağrı tedaviniz icin kullanılacak ilaclar ile ilgili gerekli onemli bilgileri verecektir. Ancak aşağıda belirtilenlerin yazılı olarak elinizde olması sonradan hata yapmamak icin cok yardımcı olacaktır.
Recete edilmiş tum ilacların listesi, hangisi hangi amacla kullanılıyor? Ne zaman ve nasıl alınmalı?
Olası gelişebilecek komplikasyonlar? Gelişmesi durumunda yapılması gerekenler?
Alınması sakıncalı ilacların listesi?
Kontrol randevu zamanı
Sorularınız icin ya da muhtemel sıkıntılarınız icin hafta ici mesai saatlerinde, ya da akşam saatlerinde ya da hafta sonu ulaşılabilecek telefon numaralarının listesi:
İlacları alımında yaşanabilecek sıkıntı durumunda
Ağrının karakterinin değişmesi, yeni gelişen ağrı ya da ilacların ağrıyı azaltmaması durumu
1 gunden fazla beslenmenize engel olan bulantı ve kusma
Barsak hareketlerinin 3 gunden uzun sureli durması
Hastanın gun icinde uyandırılmasında ya da uyanık tutulmasında yaşanabilecek sıkıntılar
Ağrı İlaclarının Yan Etkileri Nelerdir ve Nasıl Kontrol Altına Alınır?
Opioid kullanımı sonrası gelişen yan etkiler sıklıkla kolayca kontrol altına alınabilir. İlk kullanılmaya başlandıklarında bazı hastalarda uyku hali bazılarında ise bulantı gorulebilir. Kusma cok sık olmaz. Coğu hastada bu yan etkiler 1-3 gun icerisinde ortadan kalkar. Gelişebilecek bulantı ve kusma icin bugun kullanılabilecek farklı bulantı giderici ilaclar bulunmaktadır. Uyku hali ve sersemliği azaltmak icin opioidler duşuk dozlarda başlanır ve doz ayarlaması yapılır. Dozu ayarlamadaki temel amac en duşuk yan etki ile maksimum ağrı giderici etkiye ulaşmaktır.
Opioidler pek cok hastada belli oranda kabızlığa yol acar. Kabızlık genellikle kullanıma başladıktan birkac gun sonra ortaya cıkar ve ilac kullanımı boyunca devam eder. Kabızlık bazen cok ağrılı olabilir, hatta hastanede yatmayı gerektirebilir, bu yuzden eğer mumkunse gelişiminin onune gecilmelidir. Aşağıdaki yollar izlenerek genellikle kabızlık gelişimi onlenebilir:
Sıvı alımının arttırılması
Meyve, sebze gibi lifli urunlerin alımının arttırılması
Doktorunuz ya da fizyoterapistiniz bilgisi ve onerisi ile egzersiz yapılması
Gereğinde laksatiflerin, barsak yumaşatıcılarının kullanımı
İlac Toleransı
Ağrı icin opioid kullanan bazı hastalarda zaman icinde daha yuksek dozların verilmesi gerekebilir. Bu ağrının artmasından dolayı veya ilac toleransı gelişimi sonucu olabilir. Eğer tolerans gelişirse genellikle dozda kucuk artışlar ya da ilacın değiştirilmesi ağrının azaltılmasına yardımcı olacaktır. İnsanlar bazen ilac toleransı ile bağımlılığı aynı şey zannederler. Her ikisi birbirinden cok farklıdır. Tolerans zaman icinde gelişir, aynı etkiyi alabilmek icin daha yuksek doz ilaca vucudun ihtiyacı olduğunu gosterir. İlac dozunun arttırılması bağınlılık bulgusu değildir.
Opioidleri Sonlandırma
Opioidlerin aniden kesilmesi bazen grip benzeri bir hastalık veya ishal gibi bazı semptomların ortaya cıkmasına neden olur. Bu nedenle yavaş yavaş kesilmelidir. İlac kesimi ile ilgili doktorunuz sizi bilgilendirecektir.



[h=2]İstanbul Beyin Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]