Cocuklarda yeni kardeşe alışma sureci: anne-babalara tavsiyeler Gunumuzde ailelerin destek almak icin psikologlara en cok başvurduğu konulardan biri "Kardeş Kıskanclığı" olmaktadır. Aileye yeni bir bireyin katılması tum aile bireylerinin yaşantısını ayrı ayrı etkileyen bir durumdur. Ancak bu yeni durumdan genellikle en cok etkilenenler yeni bir kardeşin geldiğini oğrenen cocuklar olmaktadır. Kardeş kıskanclığı ozellikle 2-8 yaş arası cocuklarda kendini gostermektedir. Burada bahsedilen kıskanclık duygusunu oluşturan etmenler; hem anne babayı başka biriyle paylaşmakta yaşanan gucluk, hem de bu yaşlarda benmerkezciliğe sahip cocuğun uzerindeki ilginin azalacağına dair duyduğu tehdittir. Bu nedenle aileye kardeşin katılacağı acıklandıktan, kardeş doğduktan sonraki ilk zamanlara kadar suren alışma surecinde anne ve babanın cocuklarına karşı olumlu tutumları oldukca onemlidir. Aileye yeni bir uye katıldığında cocukların psikolojisinin olumsuz etkilenmemesi adına ebeveynlerin yaptıkları bazı davranışlar, altında taşıdığı olumlu niyet kadar olumlu sonuclar vermeyebilir. Aşağıda ilk olarak kacınılması gereken anne baba tutumlarına değinilecek, daha sonra bu surecte cocukların psikolojisini olumlu etkileyen tutumlar belirtilecektir.
[h=3]HATALI YAKLAŞIMLAR[/h]1) “Sen buyuksun. Kardeşin kucuk olduğu icin onunla daha cok ilgileniyorum”
Bu ifadeyi kullanırken gozardı edilmemesi gereken; cocukların hepsinin cocuk olduğudur. Yaşca diğerine gore buyuk olduğu gerekcesiyle hicbir cocuğun ilgiye daha az ihtiyac duyduğu duşunulmemelidir. Aileye kardeş katıldıktan sonra onlardan buyuk insan davranışı beklemek ve yeterli ilgiyi gostermemek onları gerileme davranışlarına; yani bebeksi davranışlara yonlendirir. Cunku kardeşi bebek yani kucuk olduğu icin onunla daha cok ilgilenildiğini duşunen cocuk, kardeşi gibi bebeksi davranırsa ilgiyi geri kazanabileceğini duşunur. Bununla birlikte parmak emme, altını ıslatma, dışkı kacırma, konuşmada gerilik gibi belirtiler gorulebilir.
2) Kardeş doğduktan hemen sonra cocuğun kreşe/okula başlatılması veya başka eve gonderilmesi:
Yaşca buyuk cocuğun kreşe veya okula yeni başladığı donemin, aileye yeni bir kardeşin katılması donemine denk gelmesiyle birlikte cocuklar yeni kardeş yuzunden evden gonderildiklerini, artık istenmediklerini ve dışlandıklarını hissederler. Bunun onune gecmek icin, kardeşine alışana kadar cocuğun kreşe/okula yeni başlama sureci bir kac ay ertelenmelidir. Yine kardeş doğduktan sonraki ilk gun ve haftalarda, bazen ebeveynler bebeğin bakımını daha iyi gercekleştirebilmek icin yaşca buyuk cocukları anneanne ve babaannenin evine gondermektedirler. Bu da cocuğun kendisinde istenmediği duşuncelerine yol acan ve psikolojisini olumsuz etkileyen bir durumdur.
3) “O surekli ağlıyor, altına yapıyor; bak sen ne kadar akıllısın!”
Bazen anneler ve babalar aileye yeni bir birey katıldığında yaşca buyuk cocuklarının ihtiyac duyduğu ilgiyi yanlış ve abartılı şekillerde gosterebilmektedirler. Kıskanclık duygularını engellemek icin, yaşca buyuk cocuklarının ozelliklerini aşırı ovup, aynı zamanda bebekle ilgili olumsuz ifadelerde bulunmak; kardeş kıskanclığını onlemede gecerli bir yontem olmamaktadır. Kendisinin daha ustun ozellikleri olduğu soylenmesine rağmen bebekle daha cok ilgilenildiğini goren cocuk; haksızlığa uğradığını ve kandırıldığını duşunerek anne ve babasına karşı; kardeşine karşı duşmanlık duygularına sahip olabilir. Kardeşini; anne ve babayı uzen ve surekli "sorun" yaratan bir varlık olarak gorur. Bunların sonucu olarak hem kardeşe hem de ebeveynlere ofkeli, saldırgan veya kuskun davranışlarda bulunabilir.
4) Sınırları ortadan kaldırmak, her istediğini yapmak:
Buyuk cocukların kardeşlerini kıskanmalarının onune gecmek icin anne babanın cocuğa aşırı hoşgoru gostermesi duruma olumsuz etkileyecektir. Orneğin kardeşe ayrılan ilgiyi telafi etmek icin olumsuz davranışlarını gormezden gelmek veya pekiştirmek, onceden tek başına yatan cocuğun anne babayla uyumasına izin vermek, her istediğini almak, her istediğini yapmak cocuğun psikolojik gelişimini olumsuz etkileyen tutumlardır. Eskiden gecerli kurallar devam ettirilmelidir. Aynı zamanda, bebeğin dunyaya geleceği acıklanırken; "Senin icin kardeş yapıyoruz, sen oyna diye sana kardeş yapıyoruz." gibi ifadelerden de kacınılmalıdır. Cocuk aileye yeni bir uye katılması kararının anne ve babaya ait bir karar olduğunu ve kardeşinin de ayrı bir birey olarak ailede değerli olduğunu bilmelidir.
5) “Kardeşini ağlatmasana!” “Cekil kardeşinin başından”, “Rahat bırak kardeşini”
Kardeşiyle oynamak istediğinde veya ona dokunduğunda, yaklaştığında anne-babasından bu cumleleri duyan cocuğun aklından şu duşunceler gecer: "Annem-babam kardeşim yuzunden bana kızıyor, demek ki o iyi biri değil." Bu kardeş kıskanclığını arttıran ve tetikleyen bir tutumdur. Bununla birlikte cocuklar bazen kardeşine duyduğu kıskanclıkla bilincli veya bilincdışı olarak, kardeşlerine saldırgan ve zarar verici davranışlarda bulunabilmektedirler. Bu noktada cocuğa; bebeğe zarar vermesine izin verilmeyeceği net bir şekilde anlatılmalıdır. Ancak yine yargılayıcı, suclayıcı, tehdit edici bir yaklaşımdan kacınılmalıdır.
[h=3]YAPILMASI GEREKENLER NELERDİR?[/h]1) Cocuklara kardeşleriyle ilgili kucuk sorumluluklar verilmelidir. Bu abla-abi, kardeş ilişkisini guclendirir, bu ilişkide onemli bir yeri olduğunu keşfetmesini sağlar. Aynı zamanda bebeğin kendi işlerini yapabilecek kapasitede olmadığını gorduğunde ona merhamet duyguları geliştirmesine katkıda bulunur.
2) Cocukları kandırmaya calışmak belki de ebeveynlerin kendilerini kandırmasıyla sonuclanmaktadır. Bir yetişkinin soyut duşunme becerilerine sahip olmasa bile cocuklar; yaşadıklarını ve cevrelerinden gordukleri davranışları, hisleri anlayabilme ve gerceği analiz edebilme yetisine sahiptirler. Cocuklara karşı samimi olmak; gercekleri ve gercek hisleri onlara yansıtmak gerekir. Yaşananlar cocuklara acıklanırken, onların duygularını ve hassas psikolojik gelişimlerini olumsuz etkilemeyecek, uygun bir şekilde Orn: oyunlaştırarak(ama kandırmayarak), sembolize edilerek, anlayışlı ve yumuşak bir tutumda anlatılmalıdır.
3) Davranışlarda ve gosterilen ilgide “denge”yi sağlamak onem taşıyan bir unsurdur. Yaşca buyuk cocuğun kardeşini kıskanmasını onlemek icin ustun yanlarına vurgu yapılıp, kardeşin olumsuz yanları gosterildiğinde sağlanması gereken dengenin otesine gecilmiş olur. Aynı şekilde, kendisi buyuk olduğu icin veya kardeşi bebek olduğu icin kardeşe daha fazla ilgi gosterildiğinin altının cizilmesi de ilgiye erişmek icin yaşca buyuk cocuğun davranışlarını geriletebilir. Bunların yerine;
- Her ikisinin de ilgi gormeyi hakettikleri,
- Kardeşinin temel ihtiyaclarını karşılamak icin ayrılan surenin daha cok olmasının ona daha cok sevgi duyulduğu anlamına gelmediği,
- Kendisi de bebekken aynı şekilde emzirildiği, altının değiştirildiği ve kardeşinin de bir gun kendisi bunları yapana kadar ona yardımcı olunduğu, isterse kendisinin de kardeşine yardımcı olabileceği,
- İkisinin de ihtiyac duyduklarında hep yanlarında olunacağı, ikisinin de birbirinden farkı olmadan cok sevildiği ve cok değerli oldukları sozlerle-davranışlarla hissettirilmelidir.
Aileye yeni bir uyenin katılmasının heyecanını yaşayan tum ailelere; hayatlarındaki bu yeni, guzel, bir o kadar da sabır gerektiren donemde kolaylıklar ve mutluluklar...

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]