Cocuklarda uykuda horlama ve tıkanma nedenleriCocukların yaklaşık % 10'unda horlama; % 2'sinde ise uykuda tıkanma, yani uyku apnesi gorulur.
Cocukta horlama ve uykuda tıkanma nedir?
Cocukta horlaması ve uykuda tıkanmasına neden olan pek cok sebep olmasına rağmen, genellikle sebebi burun tıkanıklığı yapan nedenlerdir. Burun tıkanıklığı nedeniyle, akciğerlere hava gecişi ağız yolu ile sağlanır. Ağız yolundan gecen hava, boğaz bolgesi yapılar titreştirir bu titreşimle horlama sesi oluşur. Boğaz da bulunan yapılar uyku sırasında gevşer ve bu gevşemeyle bazen birbirlerinin uzerine kapanarak cocukta nefes almayı durdurur. Cocuklarda bu uykudaki tıkanıklığını, yani uyku apnesini ilk fark eden anne babalardır. Uykusunda yatakta donen, huzursuz, horlayan, ic ceken cocuğun kısa aralıklarla nefes almaya ara verdiği ve nefesinin kesildiği fark edilir. Bu nefeste durmalar, on saniyeden başlayıp daha uzun saniyelere uzayabilir. Bu tıkanma surelerinde vucut oksijensiz kalır. Bu surecler gece boyunca defalarca tekrarlanabilir.
Cocukta horlama ve uykuda tıkanma ne gibi hastalıklara neden olur?
Uykuda tıkanmalar zamanla, cocuğun diş, yuz yapısını etkileyebilir. İlerleyen donemlerde kalp ve akciğer hastalıklarına neden olabilir. Cocuktaki bu tıkanıklık durumunda sorun burundan kaynaklanıyorsa, kulaklar da etkilenebilir. Geniz bolgesinde bulunan kulak kanalı kapanarak, kulakta sıvı birikimine ve işitme kayıplarına neden olabilir. Konuşmayı oğrenme yaşlarında işitmenin bozulması dil gelişimin etkileyerek konuşma bozukluklarına neden olabilmektedir. Bu tıkanmalar cok kucuk yaşlarda veya bebeklik donemlerinde oluyorsa, beslenme bozukluklarına ve yaşamı tehdit eden sorunlara neden olabilir.
Gece uykuda horlama ile beraber tıkanıklık durumlarında cocuğun uyku kalitesi bozulur. Sabahları uykudan uyanması zordur ve sıklıkla baş ağrısı ile uyanır. Uykusunu alamadığı icin gunduz uykulu, halsiz ve yorgun olur. Okulla ilgili, gun icinde dikkat dağınıklığı mevcuttur ve derslerine konsantre olamaz, okul başarısı duşer. Etrafına karşı davranış bozuklukları sergiler. Hiperaktiftir. Bu durum bircok kez hiperaktivite, dikkat eksikliği bozukluğu tanısıyla tedavi edilir. Halbuki bu duruma neden olan sebep tıkanıklıktır. Anne babalar cocuklarının gece aşırı terlediğinden şikayet eder. Terleme, vucudun oksijensiz kalma donemlerinden kaynaklanır. Genellikle iştahsızlık baş gosterir. Cocukta gece altını ıslatma problemlerini de olabilmektedir.
Horlamaya ve tıkanıklığa sebep nedenler iki ana başlık altında toplanabilir. Genellikle tıkanıklığın kaynağı ya boğaz bolgesi ya da burundur.
Neler cocukta uykuda tıkanma yapar ?
Cocuklarda horlama ve uyku apnesinin sıklıkla nedeni burun tıkanıklıklarıdır. Burun tıkanıklığı oluşturan bircok farklı neden vardır. Bunlar genellikle; Geniz etleri, alerji, sinuzit, burun iltihapları, buruna sokulan yabancı cisimler, soğuk algınlıkları, duşmelerle oluşan, burun kıkırdak kemik yapısında darlık yaratan eğrilik ve sapmalar, konka adı verilen burun etlerinin irileşmesi. Burunda ekstra polip adı verilen et oluşumları nedeniyle horlama, uykuda nefesin kesilmesi belli başlı nedenlerdendir.
Doğuştan (konjenital) olan sebeplerde mevcuttur. Bunlar; Burun gelişimi icinde burun deliklerinden biri veya ikisinin gelişemeyip kapalı olması (koanal atrezi), baş yuz gelişim anormallikleri, tumorler, kistler gibi durumlardır.
En sık gorulen sebepler arasında İri bademcikler ve geniz etleridir. Son zamanlarda cocuklarda artan obezite de boğaz bolgesi dokularda hacim artışı yaparak uykuda tıkanmalara neden olmaktadır. Daha nadir gorulen sebeplerden biride gırtlak bolgesindeki dokuların gelişimsel daha yumuşak olması durumudur. Bu yumuşak dokular zaman zaman solunum yollarını kapayarak cocuğun uykuda tıkanmasına neden olurlar. Bebeklik doneminde son derece nadir gorulen bu duruma; laringomalazi adı verilir.
Cocukta horlama ve uykuda tıkanıklık (uyku apnesi) durumu varsa, ne yapmalıdır?
Oncelikle soruna neden olan sebep araştırılmalıdır. Bir sonraki aşama tıkanmaya neden olan sebebe yonelik yapılacak olan tedavilerdir. Bu tedavi aşaması bir takım oneriler, ilac tedavileri veya cerrahi tedaviler olarak ceşitlenmektedir.
Horlama ve uykuda tıkanıklığı (uyku apnesi) olan cocuklarda neden geniz eti veya bademcik kaynaklıysa, geniz eti ve bademcikler operasyonla alındığında problem tamamen duzelmektedir. İltihabi durumlarda ilac tedavileri ile iyileşme sağlanabilir. Şayet burun icine sokulmuş yabancı bir cisim varsa (bunlar silgi, saat pili, sunger, kağıt parcası gibi cisimlerdir ) Bu cisimler en kısa surede cıkarılmalıdır. İlerleyen donemlerde bu yabancı cisimler burun icinde taşlaşarak, burunda ciddi kotu kokulu ve akıntılı tıkanıklıklara ve burun ici yapılarda değişimlere neden olmaktadır.
Gelişim ve buyume aşamasında olan cocukların mutlaka tıkanıklık ve uyku apnesi sorunları varsa cozumlenmelidir.
Tedavi aşamasından sonra genel duzelmeler ve cocuktaki olumlu ilerlemeleri belirgin gozlemlenir. Horlama ve uyku apnesi durumu nedenine yonelik tedavi edildiğinde ve sorunlar cozumlendiğinde; Burunu acılan cocuğun uyku kalitesi duzelecektir. Uyku kalitesi duzelen cocuğun okul başarısı yukselecek, gece uykuda buyume hormonu salgısı artacağından buyumesi ve gelişimi hızlanacak, iştahı yerine gelecektir. Ust solunum yolu hastalıklarına (grip nezle sinuzit gibi) sık yakalanmayacaktır. Cene, yuz ve diş gelişimi bozuklukları, akciğer, kalp hastalıkları gibi riskler de beklenmeyecektir.
Ozet olarak, cocuklarda kronik burun tıkanıklığı yaygın olup belirtileri mevcutsa, dikkatli bir değerlendirme yapılarak doğru tanı ve tedavi planı gerektirir. Cocuğun ileriki yaşamında olumsuz durumlara neden olabilecek etkileri nedeniyle horlama ve uykuda tıkanıklığa neden olan sebebin duzeltilmesi ve ortadan kaldırılması onemlidir.
Op.Dr. Ahmet Şirin

[h=2]İstanbul Kulak Burun Boğaz uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]