Azoospermi nedir?
Azoospermi, ejakulatta sperm olmaması olarak tanımlanır ve infertil erkeklerin %10 ila %15’inde saptanır. Azoosperminin nedenleri 3 grupta toplanır:
i) Sekonder testikuler yetmezlik olarak da adlandırılan ve genellikle hormonal sebeplere bağlı ortaya cıkan; hipogonadizim, tiroid bozuklukları, dışarıdan alınan hormon ilaclarına bağlı nedenler.
ii) Primer testikuler yetmezlik olarak da anılan, sperm uretim bozukluklarına bağlı nedenler. Y kromozomu mikrodelesyonu veya kromozomal anormaliler gibi genetik nedenler, varikosel, bazı ilaclar, kemoterapi, radyoterapi, cevresel gonadotoksik etkiler, kabakulak ve diğer nedenlere bağlı testis iltihapları ile inmemiş testis bunlar arasında sayılabilir.
iii) Azoospermi vakalarının %40’ını oluşturan diğer nedenler arasında sperm atılımını bozan ejakulasyon yokluğu ya da retrograd ejakulasyon ile kanal tıkanıklıkları başlıcalarıdır. Yukarıdaki gruplardan ilk ikisi tedaviye daha iyi cevap verip fertilitenin geri kazanılmasına olanak sağlarken, testikuler patolojilerde başarı oranları bu derecede yuksek değildir.
Yine de doğal yolla cocuğum olabilir mi?
Kanal tıkanıklığı, hormon eksikliği ya da varikosel bulunması durumunda tedavi sonrası sperm cıkışı sağlanıp, belki de doğal yolla gebelik gercekleşebilir.
Ama coğu zaman bu nedenler yoktur ve “nonobstruktif azoospermi” dediğimiz, testislerde calışma bozukluğu soz konusudur. Bu durumda tedavi, bir şekilde sperm elde edip tup bebek, yani “mikroenjeksiyon; ICSI” olacaktır. Yine de kısa sureli bir ilac kullanımı neticesi, ejakulatta az sayıda sperm cıkarılması denenebilir.
İlac kullanımı sonrası da sperm cıkışı olmazsa, cerrahi olarak testislerde sperm arandığı mikroTESE ameliyatı yapılır. İlk denemede hastaların yaklaşık ucte birinde canlı sperm bulmak mumkundur. MikroTESE ile sperm bulmanın mumkun olmadığı tek durum, Y kromozomunda eksiklik olmasıdır (AZFa ve b delesyonları). Az sayıda da olsa bazı erkeklerde boyle bir eksiklik soz konusu olup, bunlarda TESE yapılması onerilmez.
Ya TESE ile sperm bulunamamışsa?
Eğer TESE ile sperm cıkmazsa, bu sırada dokuda LIM15 ve PCNA adlı genetik markırlara bakılarak, daha sonra yapılacak tedavi ile olgun sperm uretiminin olup olmayacağı konusunda bir fikir edinmek mumkundur.
TESE ile sperm bulunmaması durumunda değişik tedavi yaklaşımları vardır. Bunlardan birine karar verilir. FSH’nın da yukselmiş olduğu olgularda genelde gonadotropik hormon ile testislerde sperm uretiminin uyarılması tercih edilir. Hormon tedavisine 6 ay devam edildikten sonra olguların yaklaşık beşte birinde (%15-21) yeniden mikroTESE yapılırsa, olgun sperm bulunabilir. Bu sure icerisinde ejakulatta sperm oncu hucrelerinin cıkıp cıkmadığı FISH boyaması ile kontrol edilir. Bu incelemede haploid hucre cıktığının gorulmesi, sonraki mikroTESE işleminde olgun sperm bulunması bakımından iyi işarettir. Kendi tecrubelerimiz tedavi devam ettikce haploid hucre cıkışının artabileceği, hatta tek tuk de olsa ejakulatta olgun sperm gorulebileceği yonundedir.
Kac kez TESE yapılır?
Kac defa TESE ameliyatı yapılabilir sorusu, onceki TESE sonucları ile hastanın klinik verilerine gore belirlenir. Kendi tecrubelerimiz, mikrocerrahi tekniğine uygun yapılması koşulu ile ameliyatların tekrarlanabileceğini gostermiştir.
TESE de sonuc vermedi ve sabrımız tukendi, şimdi ne olacak?
Bu noktaya gelindiğinde Evlat edinmek, sperm bankalarından faydalanmak ya da kok hucredeki gelişmeleri beklemek gibi alternatif yolları duşunmek gerekir. Sperm bankası ulkemizde yasal değil. Kok hucre konusunda ise cok sayıda deneysel calışmalar yapılmakta olup, ilerisi icin umit verici sonuclar elde edilmiştir. Ancak halen bu yolla bir doğum gosterilmiş değildir.
Son soz…..
Sabırlı olun. İnsan biyolojisi cok ilginctir. Hic beklemediğiniz bir zamanda meni tahlillerinde sperm hucrelerinin cıkması bile olmayacak şey değildir. Yine de hayat devam ediyor. Cocuk sevgisini, insan sevgisi ile doldurabilirsiniz. Cevrenizde sevgiye muhtac cok cocuk var. Sevginizi onlarla paylaşabilirsiniz.
Prof.Dr. Kaan Aydos

[h=2]Ankara Urolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]