Hastalar nasıl uyutulur?
Hastalar ameliyathaneye geldiğinde anestezi doktoru tarafından karşılanır, sedyeden ameliyat masasına ameliyat ekibi tarafından anestezi doktorunun yardımıyla alınırlar. Bundan sonra anestezi doktoru hastaya tansiyon aletini, kalp monitorunun elektrodlarını ve puls oksimetre (kandaki oksijeni olcer) cihazının parmak ucu kablosunu bağlar. Bunlar ameliyat boyunca hastanın yaşamsal fonksiyonlarının yakından izlenebilmesini sağlar. Gerekirse anestezi başlamadan once 3-5 dakika sureyle maskeyle oksijen verilebilir. Bundan sonra sırasıyla ağrılı uyaranları azaltacak, anestezi denen ozel uyku halini oluşturacak ve kas gevşemesi sağlayacak ilacları damar yoluyla hastaya uygular. Daha sonra anestezist tarafından hastanın nefes borusuna yerleştirilen bir tup sayesinde hastaya oksijenle karıştırılmış olarak anestezik gazlar verilir. Bu gazlar verildiği surece anestezi devam eder, kesildikten kısa bir sure sonra anestezi sonlanmış olur ve hasta uyanır. Bu surec icerisinde anestezi doktoru surekli hastanın başındadır ve ameliyatın seyri ile ilgili gerekli tedavileri yapar.
Anestezist sizi "uyuttuktan" sonra başınızdan ayrılır mı?
Anestezi verilen hastalar hic bir şekilde ameliyathanede yalnız bırakılmaz. Hastaların bir kısmı anestezi doktorunun kendisini "uyuttuktan" sonra başka bir işi kalmadığını, ameliyathaneden ayrıldığını zannedebilir. Ancak ameliyat oncesi yapılan muayenesinde gayet sağlıklı bulunan hastalarda bile yaşamsal fonksiyonlarda beklenmedik değişiklikler olabilir. Bu nedenle anestezi doktorunuz surekli yanınızda ve sizin tek koruyucunuzdur.
Uyku ve anestezi aynı şey midir?
Genel anestezi gunluk konuşmalarda “uyumak” olarak isimlendirilir. Genel anestezi uygulandığı zaman şuur kaybolur, hasta uyur. Fakat bu normal bir uyku değildir. Şuur kaybolmuş ve vucudun bircok organlarının işlemesi de değişmiştir. Bu durumda, anestezist vucudun işlemesi değişen organlarını kontrol eder ve bunlar icin gerekli tedavileri yapar. “Narkoz” daha eski donemlerden gelen bir terimdir; "derin uyku" halini belirtir. Bazen anestezi kelimesinin yerine kullanılsa da anesteziyi eksik olarak tarif eder, bu nedenle anestezistlerce pek sevilmez.
Ameliyatın ortasında uyanmak diye bir şey var mıdır?
Modern anestezi tekniklerinin henuz yaygın kullanıma girmediği donemlerde bazen bu durum ile karşılaşılabiliyordu. Gunumuzdeki teknikler ve kontrolu kolay ilaclar sayesinde oldukca ender olarak rastlanan bu durumdur. Ameliyat suresince daima yanınızda bulunacak olan anestezi doktorunuz modern izleme yontemleri ile uyku derinliğinizi saptayarak boyle bir duruma izin vermeyecektir.
Anestezi suresi en cok ne kadardır ?
Anestezi birkac dakika veya saatlerce surebilir. Bu ameliyatın turune ve seyrine bağlıdır, ameliyatın ne kadar surmesi gerekiyorsa, anestezi de kesintisiz olarak o kadar surdurulur.
Hangi hastalar anestezi alamaz ?
Gunumuzdeki geliştirilmiş anestezi ilacları, anestezi teknikleri ve hastaların yaşamsal fonksiyonlarını izlemeye yarayan cihazlar ve ameliyat sonrası yoğun bakım uniteleri sayesinde daha onceleri anestezi verilemeyen hastaların artık guvenle her turlu ameliyatı olabilmeleri mumkundur. Kalp hastalığı, uzun sureden beri devam etmekte olan bobrek hastalığı ve ağır akciğer hastalığı olan hastaların da ameliyat gecirip iyileşme şansı var. Daha da otesi bu hastalar mevcut bu hastalıklara yonelik ameliyatlarını rahatlıkla olabiliyorlar.
Bu tur hastalığı olan hastasını muayene eden anestezi doktoru, yapacağı tetkiklerle hastalığın derecesini saptayıp, ameliyat oncesi yapılacak tedaviyle hastalığın belirtilerinin azaltılması icin caba sarf eder, eğer gerek duyarsa ilgili bolumlerden goruş ister. Butun bu cabanın amacı sizin icin en az tehlike yaratacak uygun anestezi ilac ve tekniğini secmektir. Butun bu calışmalar sonucu uygun koşullarda her hasta guvenle anestezi alabilir.
Ameliyat suresince yaşamsal bulgularınızı kim, nasıl izler?
Daha once de belirtildiği gibi ameliyat suresince yaşamsal bulguları izlemek anestezi doktorunun en temel gorevidir. Ameliyattan once hastaya takılan uygun bağlantılar sayesinde hastanın kalp atımları, dokularına ulaşan oksijen yoğunluğu ve kan basıncı devamlı olarak izlenir. Gelişmiş anestezi cihazları sayesinde anestezi verilmeye başlandıktan sonra yerleştirilen bağlantılarla vucut ısısı, nefesle alıp verdiği karbon dioksit, anestetik gazlar ve oksijen miktarı ve hatta anestezi derinliği devamlı olarak olculmekte ve kaydedilmektedir.
Bolgesel veya lokal anestezi uygulandığında hasta ameliyatı seyreder mi?
Kesinlikle hayır, bolgesel anestezi uygulandığında, damardan bazı sakinleştirici ilaclar verilerek hastalarda uykuya benzer bir hal oluşturulabilir. Bu şekilde rahatlayan hasta ameliyathanedeki faaliyetlerden ve konuşmalardan etkilenmez ve ameliyatın rahatsızlık verebilecek bolumlerini hafif uykuda gecirir. Bazı hastalar bolgesel anestezinin etkileri iyice yerleşince ve ağrı duymadıklarını fark edince uyumak istemeyebilirler. Hastalar isterse ameliyat suresince anestezistleriyle konuşarak vakit gecirebilirler. Tum ameliyatlarda bir siper yerleştirildiğinden zaten hastanın ameliyat bolgesini gormesi olanaksızdır.
Ameliyata nicin ac gelmek lazım?
Anestezi verilecek hastaların midesi boş olmalıdır. Hasta anestezi altındayken, dolu midede bulunan gıdalar ve asitli mide sıvısı yemek borusundan geri gelerek, nefes borusuna kacabilir. Bu da istenmeyen bir durumdur ve hayati tehlikeye neden olabilir.
Yetişkin hastalara ameliyat oncesi gece 24.00’ten itibaren katı gıda almamalıdır, ameliyat oğleden sonra ise sabah 06.00 da iki dilim ekmek veya 4 biskuvi ile istenilen sıvı ile alabilirler. Ameliyattan 2 saat oncesine kadar berrak sıvı (su, şekerli su, cay, ıhlamur, berrak meyve suları) alabilirler (sut, gazlı icecekler, corba haric). İlaclar ameliyattan 1 saat oncesine kadar bir yudum su ile icilebilir.
Bazı annelerin az miktar bir şeyler yemenin cocuklara zarar vermeyeceğini, onları doyurmayacağını duşunerek, doktorunun izni olmadan ameliyattan once bebeklerini beslemeleri veya emzirmeleri sakıncalı bir durumdur.
Cocuklarda aşağıdaki tabloya uyulmalıdır:


Yaş

Sut- Katı gıda

Sure
Berrak sıvı miktarı

6 aydan kucuk
Berrak sıvı
Anne sutu
Formule sut (mama)
2 saat
3 saat
4 saat

20 ml/kg

6 ay - 5 yıl
Berrak sıvı
Formule sut (mama)
Pure ve corbalar
Katı gıdalar
3 saat
4 saat
4 saat
6 saat

10 ml/kg

5 yaş ve uzeri
Berrak sıvı
Pure ve corbalar
Katı gıdalar
3 saat
4 saat
8 saat

10 ml/kg

Ameliyattan once neden serum takarlar?
Ameliyattan once damara yerleştirilen plastik bir kanul yardımı ile hastaya serum takılır. Bu damar yoluyla verilen ilaclar kısa sure icinde hastanın bilincinin kaybolmasını ve anestezinin başlamasını sağlar. Ameliyattan once ve ameliyat sırasında hastanın sıvı ve elektrolit gereksinimi bu damar yolu ile karşılanır. Yine bu damar yolundan, ameliyat sırasında yaşamsal bulgularda oluşabilecek değişiklikleri kontrol altına almaya yarayacak ve tedavi edecek ilaclar enjekte edilir. Kısacası ameliyattan once acılan damar yolu hastayı hayata bağlayan en onemli araclardan biridir. Ameliyattan sonra da damar yolundan ağrı kesiciler, kusma ve bulantıyı onleyecek ilaclar ve hasta ağızdan gıda alabilecek hale gelene kadar sıvı verilir. Damardaki bu plastik kanul ihtiyac sona erdiğinde cıkartılarak iptal edilir.
Anesteziye karşı alerji olabilir mi?
Sadece anestezikler değil, butun ilaclar alerjiye neden olabilir. Ancak birkacı dışında anestezi ilaclarına alerji ender rastlanır. Alerjik reaksiyonlar ilacın verildiği bolgede, bazen damar boyunca kızarıklık, bazı hastalarda urtiker biciminde dokuntuler, cok daha ender olarak da ani tansiyon duşmesi, nefes almada zorluk ve carpıntı şeklinde olabilir. Anestezi oncesi yapılan alerji testlerinin bilimsel değeri yoktur. Anestezi doktorunuz her turlu alerjik reaksiyona mudahale konusunda eğitimli ve deneyimlidir ve ameliyathane koşulları boyle durumların tedavisi icin en uygun ortamdır.
Anestezi sırasında dişler zarar gorebilir mi?
Anestezi doktoruna ağzınızda takma diş, protezinizi tutan tek bir veya birkac diş veya sallanmakta olan herhangi bir diş olduğunu ameliyattan once soylemenizde buyuk yarar vardır. Genellikte cıkabilen protezler ameliyathaneye gelmeden once cıkarılır. Anestezist, nefes borunuza tup yerleştirirken kısmi protezi tutmaya yarayan tek dişin zarar gormemesi icin caba sarf eder. Ancak herhangi bir işlevi olmayan ve sallanan dişlerin ameliyattan once cekilmesinde yarar vardır. Cunku bunlar ne kadar dikkat edilse de anestezi sırasında yerinden cıkabilir. Normal şartlar altında sağlam dişler zarar gormezler.
Sigara icenlerde risk nedir?
Anestezi doktoru hastanın sigara tiryakisi olmasından hoşlanmaz. Sigara icen hastalar anestezi sırasında ve ozellikle anestezi sonrasında uyanma doneminde birtakım sorunlar yaşar ve anestezistlerine de yaşatırlar, ancak bu yaşananları kendileri pek hatırlamadığı icin ameliyattan sonraki yaşantılarında da sigara icmeye devam ederler .
Eğer sigara iciyorsanız bir an once bundan vazgecmeniz en doğrusudur, cunku sigaranın yıllardır yapmış olduğu tahribatın iyileşmesi bıraktıktan sonra uzun zaman alır. Ameliyattan birkac gun once sigarayı bırakmış olmanın ne size, ne de anestezistinize herhangi bir faydası yoktur. Kendinize ve anestezi doktorunuza yapacağınız en buyuk kotuluk ise ameliyattan birkac saat once sigara icip ameliyathaneye gelmektir.
Ameliyat sonrasında boğaz ağrısı neden olur?
Ameliyat sonunda anestetik gazlar kapatılır ve hastanın yavaş yavaş uyanması beklenir. Hastanın yaşamsal refkeksleri geri dondukten sonra, nefes yollarındaki tup cekilir ve hastanın kendi kendine soluması sağlanır. Ameliyat sırasında buyuk yararı olan bu tup bazı hastalarda nefes borusunda bir miktar tahriş yapabilir. Ameliyattan sonra hastanın boğazında hissettiği ağrı, gıcık ve yutkunma zorluğu bunun nedeni olup gecicidir. Son yıllarda geliştirilmiş olan ozel maddelerden yapılmış yumuşak tupler bunu en az duzeye indirmiştir.
Ameliyat sonrası bulantı-kusma neden olur ?
Bazı ameliyatlarda cerrahi uyaranlar ameliyat sonrası bulantı ve kusmaya yol acabilirler. Cocuklarda şaşılık ameliyatlarından sonra, yetişkinde karın ameliyatlarından sonra kusma ve bulantı diğer ameliyatlara gore daha sık olarak ortaya cıkar. Son yıllarda geliştirilmiş olan anestezi ilaclarının bu etkileri son derece azaltılmıştır, hatta bazı anestezi ilaclarının bulantı-kusmayı onleyici etkileri vardır.Bulantı-kusmayı onleyen pek cok ilac bulunmaktadır, anesteziden uyanmadan once bu ilaclar damardan verilerek bu sorun onlenebilir.
Ameliyat sonrasında ağrı cekmek kader midir?
Gunumuzde ameliyat sonrası aşırı ağrı cekmek artık kader değildir. Ameliyat sonrası cekilen ağrının pek cok zararlı etkilerinin olduğu artık kanıtlanmıştır. Hastaların, anestezi ilaclarının etkilerinden tamamen kurtulup yaşamsal fonksiyonlarının dengeye kavuşması icin bir sure bekletildikleri “derlenme bolumunde” ağrı kesiciler uygulanarak ağrı hafifletilmeye calışılır. Hastanın bilinci tamamen acılınca “Hasta Kontrollu Analjezi” uygulamasına gecilir. Bu uygulama bir cihaz yardımı ile yapılır. Cihaz hastaya duşuk dozda ağrı kesiciyi surekli olarak verirken, ağrısı olduğunda hastanın bir duğmeye basarak kendisine serumun gittiği damar yolundan ilave bir miktar ağrı kesici vermesine olanak tanır. Bu miktarın sınırları da cihazın programlanması ile onceden belirlenmiştir. Burada amac en duşuk dozda ilac kullanarak hastanın ağrısını dindirmek ve konforunu sağlamaktır.
Ameliyat sonrası ağrınız icin verilen morfin zararlı mıdır?
Kesinlikle değildir, şiddetli ağrı devam ettiği surece uygun dozda morfin verilen hastalar morfinman olmaz. Ameliyattan sonra ağrısı azalan hasta kısa surede ayağa kalkıp dolaşabileceği ve daha rahat nefes alıp verebileceği icin iyileşme hızlanır. 24-48 saat sonra ağrının şiddeti azalınca morfin yerine başka ağrı kesicilerle ağrı tedavisine devam edilir.
Evvelce ilac bağımlısı olup tedavi gormuş olan hastaların durumu farklıdır.
Her ameliyatta kan verilir mi?
Hayır, ancak cok gerektiğinde ameliyat olan hastaya kan verilir, gunumuzde kan vermenin sınırları daha da daraltılmıştır. Ameliyatta kan verilmesi, ameliyattaki kanama miktarı, hastanın ameliyat oncesi kan değerleri ve hastanın yaşı ile kalp fonksiyonları ile ilgilidir.

[h=2]İstanbul Anestezi Uzmanı uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]