Ramazan ayı kendine mahsus hurmeti bulunan aydır. Bu hususiyettendir ki, başka aylarda normal olan yeme, icme gibi bir takım insanî ihtiyaclar, gunduzleri bu ayda yasaklanır, oruc bozucu butun hĂ‚ller iftara kadar haram olur.
Ancak, bu umumî yasaktan istisnĂ‚ edilenler de cıkar. Bunlar, fıkıh kitaplarında sırasıyla izah edilen ozur sahipleridirler. Herkesin butun gun oruc tuttuğu Ramazan ayı boyunca bu orucu tutmakla borclu olmayanlar şunlardır.
1 — Henuz bĂ‚liğ olmayan cocuklar.
Bunlar, ihtilĂ‚m olmaya başlamadıkları muddetce oruc tutmakla mukellef olmazlar. Ancak, tuttukları orucları alıştırma nev’inden nĂ‚file oruc olacağından sevabı tutturanlara da şĂ‚mil bulunur.
2 — Oruc tutamayacak derecede yaşlılar, koturumler.
Bunlar oruc tutsalar, zaten duşmuş hĂ‚lleri daha da ilerleyecek, iyice elden ayaktan duşup, hĂ‚lsiz hĂ‚le gelecekler. Bunların da tutma mukellefiyetleri kalkmış olur.
3 — Hastalar.
Oruc tutsalar hastalıkları ilerleyecek, yahut aclık yuzunden başka hastalıklara mĂ‚ruz kalacaklar.
Sozune itimad edilir salĂ‚hiyetli dindar bir doktor, hastanın ac durmasında mahzur goruyor, hastalığı bakımından zarar gelecek diyorsa, bu soze değer verilir. Duşunulen mahzur gidinceye kadar oruc tutmayabilir.
4 — Emzikli kadınlar.
Oruc tuttuğu takdirde cocuğu sutsuz kalacak, mĂ‚sum cocuğun durumuna bir zarar bahis mevzuu olacaksa, bu da orucunu tehir eder.
5 — Yolcu, seferî hĂ‚lde bulunanlar.
YĂ‚ni oruc gunlerinde yola cıkıp, seferde olmak. Bu yolculuğun uzunluğu, doksan kilometreyi buluyor, yahut geciyorsa; seferîlik hukmu gelir, orucu yeme musaadesi zuhur eder. Şu kadar var ki, yolcu, tutması ile yemesi arasında bir tercih yapacak olursa tutmasının daha sevap olacağı da ayrıca kaydedilmektedir.
6 — HĂ‚mile hĂ‚lde bulunanlar.
YĂ‚ni uzeri yuklu olmak. Doğum gunu yaklaşmış bulunan hanımlar bir rahatsızlık hissedeceklerse oruclarını tehir edebilirler. Bundan dolayı onlara bir vebĂ‚l ve mes’ûliyet gelmez.
Şurası unutulmamalı ki, Ramazan’da kendi durumlarını iyice kontrol edip de zikredilen hĂ‚llere mĂ‚ruz bulunduğunu tesbitle oruclarını tutmayıp tehir edecek olanlar, bu mĂ‚niler gidince hemen oruclarını tutarlar, borclarını odemiş olurlar. Yoksa mĂ‚nilerinden dolayı tutmadıkları bu oruclarını artık bir daha tutmazlar, demek değildir.
HattĂ‚ omur boyu tutma imkĂ‚nı bulamayacaklar ise fidye verirler. Borctan ancak fidyesini vermekle kurtulurlar.