Dunya nufusunun 3 ’te birinin Hepatit B virusu ile karşılaştığını, 350 milyon kişide kronik (uzun sureli devam eden) hepatit B enfeksiyonu bulunduğunu ve her yıl yaklaşık 1-2 milyon kişinin bu nedenle yaşamını hayatını kaybettiğini bulaşma riskinin HIV virusunden 50-100 kat daha fazla olduğunu biliyor musunuz?

Dr. Tamer Pehlivan




Dikkat cekici diğer bir nokta ise nasıl bulaştığı tespit edilememesi. Urkutucu ama gercek bu. Uzmanlar kesin tedavisi olmayan hepatit B mikrobunun cocukluk cağında bulaşmasının cok daha tehlikeli seyrettiğini ve hepatit B aşısının erken bebeklik doneminde, mumkunse doğumdan itibaren uygulanması gerektiğini onemle vurguluyor…




Hem gelişmiş, hem de gelişmekte olan ulkeler icin onemli bir sağlık problemi olan Hepatitler A, B, C, D, E virusleri ile oluşturulmaktadır. İsimlendirmede her ne kadar tum tipler “hepatitler” ana başlığı altında toplansa da bu hastalıkların benzer yanları bulunmakla birlikte aslında cok farklı ozelliklere sahiptirler. Bulguları genellikle birbirine benzer olduğu icin kesin teşhis ancak kan testleri ile yapılabilmektedir. İlk ortak ozelliği, ki bu ozellik aynı hastalık başlığı altında toplanmalarına neden olmaktadır, hepsinin virus olması ve yine hepsinin karaciğerde hastalık oluşturmasıdır. Diğer bir ortak ozellikleri ise kesin tedavilerinin olmaması ve değişen oranlarda olmak uzere ciddi sonuclara ve hatta olumlere neden olabilmeleridir. Hepatit B; hepatit B virusu (HBV) ile meydana getirilen bir hastalıktır. Hepatit B virusu vucut dışında en az 7 gun boyunca canlılığını devam ettirir ve goruntude kan olmasa bile virus bulaştığı nesnelerin uzerinde canlılığını surdurur. Bulaşma riski, HIV virusunden 50-100 kat daha fazladır ve nasıl bulaştığı tespit edilememekte birlikte onleyebilmek de kesin olarak mumkun değil. Hepatit B virusunun bulaştığı hastaların buyuk kısmının risk grubunda olmamaları, bulaşma yolunun tespit edilememesi bu hastalıkların bulaşma yollarının geniş olduğu ve bulaşmasını tam olarak engellemenin mumkun olmadığının bir gostergesidir. Bulaşmanın onlenmesi icin şanslı olduğumuz noktalardan birisi de, Hepatit B ’ye karşı son derece etkin bir korunma yontemi olan “aşı”sının olmasıdır.



Hepatit B geciren erişkinlerin en az yuzde 50 ’sinde belirti gorulmez. Hepatit B geciren 5 yaşın altındaki cocuklar nadiren belirti gosterirler. Hepatit gecirmekte olan kişilerde bulantı, iştahsızlık, yorgunluk, kas, eklem veya mide ağrısı, ateş, ishal veya kusma, başağrısı, koyu renk idrar, acık renkli dışkı ve ciltte ve gozlerin beyaz kısmında sarımsı renk gorulebilir. Hepatit B cok ciddi bir hastalıktır. Akut hepatit bulguları olan bir kişi genellikle oldukca hasta hisseder ve hastaneye yatırılması gerekebilir. Her yıl yaklaşık 200-300 Amerikalı ağır hepatit B hastalığı nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Erişkinlerin yuzde 90-95 ’i hastalıktan sonra iyileşirler ancak yorgunluk ve genel durumun zayıflığı aylarca devam edebilir. Ek olarak hepatit B ile enfekte olan kucuk bebeklerin yuzde 90 ’ı, cocukların yuzde 30-60 ’ı ve erişkinlerin yuzde 5 ’i hepatit B enfeksiyonunu yenemez ve virusu vucutlarından uzaklaştıramazlar. Bu kişilerde hepatit B enfeksiyonu kronik olarak devam eder ve taşıyıcı olarak adlandırılırlar.

Kronik hepatit B enfeksiyonuna sahip olmak ne demektir?

Bu kişiler hastalığı başkalarına bulaştırabilirler ve buyuk kısmı kendilerini hasta hissetmedikleri icin hepatit B virusunu aldıklarından ve taşıdıklarından haberleri olmaz. İleride siroz, karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri gibi hastalıkların gelişmesi acısından da risk altındadırlar.
Kronik Hepatit B enfeksiyonunun komplikasyonları nelerdir?

Kronik hepatit B enfeksiyonu gecirenlerin yaklaşık yuzde15-25 ’inde sonucta ciddi karaciğer hastalığı gelişir. Kronik hepatit B hastalığı hepatit B ’ye bağlı kronik hastalık, siroz, karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri gibi hastalıklardan ve olumlerden sorumludur. Kişiler genc yaşta hepatit B ’ye yakalanırlarsa bu tarz bir karaciğer hastalığı genellikle orta yaşa kadar ortaya cıkmaz.

Kronik hepatit B enfeksiyonu dunyada ne kadar ciddi bir problemdir?
Amerika ’da her yıl hepatit B ’ye bağlı oluşan siroz nedeniyle 3000-4000 kişi, hepatit B ’ye bağlı olarak oluşan karaciğer kanserine bağlı olarak ise 1000-1500 kişi hayatını kaybetmektedir. Kronik hepatit B enfeksiyonu sonucunda oluşan hastalıklar tum dunyada buyuk bir problemdir. Tum dunyada yaklaşık 350 milyon kişi kronik hepatit B hastasıdır ve her yıl bu kişilerin 500.000-750.000 ’i karaciğer yetmezliği veya karaciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
Hepatit B enfeksiyonunuz olup olmadığını nasıl anlarsınız?
Tanısı kesin olarak sadece kan testi ile konabilir. Kan testi kişinin hepatit B enfeksiyonunun yeni mi yoksa eski mi olduğunu da gosterir. Test eğer kişinin gecmişte enfekte olduğunu (eski bir enfeksiyon) gosteriyorsa, aynı zamanda bu hastalığa karşı koruyucu antikorlar geliştirip geliştirmediğini (hastalığı yenip bağışıklık cevabı oluşturup oluşturmadığını) veya vucutlarında virusu hala taşıyıp taşımadıklarını ve kronik enfeksiyonları olup olmadığını gosterir.




Hepatit B ’nin tedavisi var mıdır?
Akut hepatit B hastalığının tedavisi yoktur. Kronik hepatit B enfeksiyonunda kullanılabilen ve faydalı olabilen uc tedavi yontemi (interferon, lamivudine, ve adefovir) vardır. Ancak bu tedavi yontemleri herkese uygulanamamaktadır.
Hepatit B geciren bir kişi ne kadar sureyle hastalığı bulaştırabilir?
Akut veya kronik hepatit B gecirmekte olan bir kişi kanında hepatit B virusu bulunduğu surece hastalığı bulaştırabilir. Bir kişinin kanında virus bulunup bulunmadığı ise sadece kan testi ile anlaşılabilir. Hepatit B virusunu taşıdıklarını bilen kişiler virusu başkalarına bulaştırmamak icin cok dikkatli olmalıdırlar. Bu kişilerin aileleri, aynı evde yaşayan kişiler ve cinsel partnerleri mutlaka hepatit B ’ye karşı aşılanmalıdırlar. Hepatit B virusunu taşıyan kişiler kan vermemeli, diş fırcası, jilet ve diğer kişisel bakım urunlerini başkaları ile paylaşmamalıdırlar. Hepatit B virusunu vucutlarında taşıyan anneler ve diğer kişiler bebeklere ağızlarında ciğnedikleri yiyecekleri vermemelidirler. Hepatit B hapşırma, sarılma, oksurme, yiyecek ve su, catal, bıcak, tabak veya bardak vs paylaşımı ile bulaşmaz. Kronik hepatit B enfeksiyonu olan kişiler işten, okuldan, kreşten uzak kalmak zorunda değildirler.

Hepatit B virusu ile karşılaşırsanız ne yapmalısınız?
Hemen doktorunuza ulaşınız. Eğer hepatit B aşısı yaptırmamış bir kişi hepatit B virusunu taşıyan bir kişinin kan veya diğer vucut sıvıları ile temas ederse, en kısa zamanda hepatit B aşısının ilk dozunu ve hepatit B immunglobulini (hepatit B virusune karşı koruyucu antikorlar iceren kan urunu) almalıdır. Bu ilk uygulamayı takiben diğer hepatit B aşısı dozlarını da tamamlamalıdır.



Hepatit B birden fazla kez gecirilebilir mi?
Hayır. Eğer akut hepatit B enfeksiyonu gecirdiyseniz ve kanınızda hepatit B virusune karşı koruyucu antikorlar oluştuysa bu sizin hastalığa karşı bağışıklık kazanmış olduğunuzu gosterir ve tekrar hepatit B enfeksiyonu gecirmenizi engeller.
Hepatit B ’nin hepatit A ve C ’den farkı nedir?
Hepatit A, B ve C hastalıklarının ucu de karaciğere saldıran ve hasar veren virusler tarafından meydana gelmektedir. Hepatit A hastalığı geciren kişilerin dışkısı ile yaydığı hepatit A virusunun bulaştığı yiyecek ve iceceklerin ağız yoluyla alınması ile bulaşır. Daha az sıklıkla olmak uzere hasta olan kişi ile yakın temas (cinsel ilişki, aynı evde yaşamak) ile de bulaşabilmektedir. Hepatit C, hepatit B ’nin bulaşma sekline benzer yollarla (kan ve vucut sıvıları yoluyla) yayılır. Hepatit A kronikleşmezken, hepatit C hayat boyu surebilecek karaciğer problemine yol acar. Hepatit A ve B icin aşı olmasına rağmen hepatit C icin yoktur. Bu hastalıklardan birisini gecirmiş olmak diğer ikisine karşı korunma sağlamaz.




HEPATİT B AŞISI
Hepatit B aşısı ne tip bir aşıdır?
Hepatit B aşısı inaktive (olu) bir aşıdır. Hepatit B aşısı erişkinlerde deltoid kasına (kolun omuz kısmına), cocuklarda ise bacağın uyluk kısmına kas icine uygulanır.
Kimler hepatit B aşısı olmalıdır?
Hepatit B aşısının ilk dozuna bebek doğduğunda başlamak uzere toplam uc doz olarak uygulanması onerilmektedir. Hepatit B aşısı olmamış daha buyuk tum cocuklar en kısa zaman icinde uc doz hepatit B aşılarını tamamlamalıdırlar. Erişkinler icin gereken hepatit B aşı dozu cocuklardaki gibi uc dozdur.
Hepatit B enfeksiyonu bulaşma riski taşıyan erişkinler kimlerdir?
• Sağlık personeli ve kan ve kan urunleri ile surekli temas eden kişiler
• Birden fazla sayıda cinsel partneri olanlar
• Son zamanlarda cinsel yolla bulaşan bir hastalığı olan kişiler
• İlac bağımlıları
• Uzun sureli bakım unitelerinde kalanlar
• Hemodiyaliz hastaları ve erken donem bobrek yetmezliği olan kişiler
• Kan urunu alması gereken kişiler (orneğin hemofili)
• Kronik hepatit B hastalarının eşleri ve bu kişilerle aynı evi paylaşanlar
Hepatit B ’nin orta veya yuksek duzeyde gorulduğu ulkelere yolculuk yapan kişiler
Hepatit B aşısı ne kadar guvenilirdir?
Hepatit B aşısı cok guvenilir bir aşıdır. Tum dunyada bir milyardan fazla doz hepatit B aşısı uygulanmıştır. Hepatit B aşısı olan cocukların cok buyuk bir kısmında hicbir yan etki gorulmez. Ciddi reaksiyonlar nadirdir.
Hepatit B aşısına bağlı olarak bildirilen yan etkiler nelerdir?
Hepatit B aşısına karşı yan etki gelişen cocukların coğunluğunda aşı yerinde ağrı gibi (yuzde 3-9) veya duşuk derecede ateş gibi hafif yan etkiler gelişmiştir. Erişkinlerde bu tarz hafif reaksiyonların gorulme ihtimali hafifce daha fazladır. Hepatit B enfeksiyonuna karşı ciddi alerjik reaksiyon gelişmesi nadirdir.
Hepatit B aşısı ne kadar etkindir?
Uygun bir şekilde uygulanmış hepatit B aşısından sonra sağlıklı erişkinlerin en az yuzde 90 ’ında ve bebekler, cocuklar ve genclerin yuzde 95 ’inden fazlasında koruyucu antikorlar gelişir ve hepatit B enfeksiyonuna karşı bağışıklık kazanırlar.
Hepatit B aşısının belki de yıllar boyunca hepatit B ile karşılaşmayacak olan bebeklere uygulanması neden onerilmektedir?
Hepatit B aşısının tum bebeklere uygulanmasının onerilmesinin uc ana temeli vardır. Birincisi, bebekler ve kucuk cocuklar eğer hepatit B virusu ile karşılaşırlarsa enfeksiyonunun kronikleşme (uzun sureli devam etmesi) ihtimali cok yuksektir, buna bağlı ciddi sonucların coğu (orneğin karaciğer kanseri ve siroz gibi) kronik hepatit B enfeksiyonu geciren kişilerde ortaya cıkmaktadır ve bu kişilerin hepatit B ’yi diğer insanlara bulaştırma ihtimali daha fazladır.
İkincisi, erken donemde enfeksiyon gorulebilmesidir. Hepatit B aşısı bebeklerde rutin olarak uygulanmaya başlamadan once her yıl Amerika ’da 10 yaşın altında yaklaşık 16.000 cocuk hepatit B enfeksiyonuna yakalanmaktaydı. Bu enfeksiyonların coğunluğu annelerinde hepatit B enfeksiyonu olmayan bebeklerdir. Erken cocukluk doneminde hepatit B enfeksiyonu genellikle aynı evde hepatit B enfeksiyonunu taşıyıcı olarak bulunduran bir bireyin varlığında gercekleşir ancak kreşler ve okullarda da bulaş olduğu tespit edilmiştir. Cocuklar arasında hepatit B enfeksiyonu bulaşıcı icin en muhtemel yollar, hepatit B enfeksiyonuna sahip bir cocuğun ısırması ile olduğu gibi cilt butunluğunun bozulması, yine bu cocuğun vucut sıvılarının, sağlam cocukların mukozaları ile (orneğin goz, ağız gibi) veya sıyrık kesik gibi cilt butunluğunun bozulmuş olduğu bolgelerle teması ile olabilmektedir. Hepatit B virusu vucut dışında en az bir hafta sureyle canlı kalabilmektedir ve diş fırcası gibi canlı olmayan nesnelerin ortak kullanılması aracılığı ile de bulaşabilmektedir. Ucuncusu, bebeklerin aşılanması ile elde edilen koruma onlarca yıl surmektedir ve sonuc olarak her yaş grubunda oluşabilecek enfeksiyona karşı koruyucu olmaktadır.
Bebeğiniz hicbir zaman ilac bağımlısı veya cinsel olarak risk altında olmayacaksa neden hepatit B ’ye karşı aşılanmalı?
Hepatit B enfeksiyonu cinsel temas ve ilac kullanımı dışında pek cok başka yollarla da yayılmaktadır. Hepatit B ’nin bulaşması acısından risk taşıyan koşullardan uzak durmak ile bulaşma ihtimali azaltılabilir ancak hicbir zaman sıfıra indirilemez.
Cocuğunuzun hayatının ileri donemlerinde tekrar doz hepatit B aşısına ihtiyacı olacak mı?
Şu anda bağışıklık sistemi normal olan kişilere rutin tekrar doz onerilmemektedir. Aşılanan kişilerin kanında bulunan koruyucu antikorların duzeyi zamanla azalmakla birlikte, bağışıklık sisteminin oluşturmuş olduğu “hafıza cevabı” kaldığı icin, eğer kişi hepatit B virusu ile karşılaşırsa, bağışıklık sistemi virusu hatırlar ve gerekli korumayı sağlar. Uzmanlar hepatit B aşısının uzun donemde etkinliğini gozlemlemeye devam etmektedir ve eğer tekrar doz hepatit B aşısı uygulanmasının gerektiğini gosteren kanıtlara rastlanırsa tekrar doz onerisinde bulunurlar.
Daha once hepatit B enfeksiyonu gecirip gecirmediğimi ve bağışık olup olmadığımı anlamak icin hepatit B aşılaması oncesinde test yaptırmalı mıyım?
Bebekler ve cocukların aşılanmasından once kan testi yapılması onerilmemektedir. Birden fazla cinsel partneri olanlar, ilac bağımlıları, kronik hepatit B enfeksiyonu olan kişilerle aynı evde yaşayanlar ve hepatit B ’nin yoğun gorulduğu ulkelerde yaşayan kişiler gibi hepatit B hastalığının bulaşması acısından yuksek risk altında olan kişiler icin hepatit B aşısı uygulanmadan once test uygulanması dikkate alınmalıdır. Eğer kişi hepatit B virusu ile enfekte olmuşsa veya bağışıklık kazanmışsa aşı olmak ne yarar sağlar, ne de zarar verir. Yuksek risk altındaki kişilerin test yaptırmasının esas nedeni bu kişilerin hepatit B enfeksiyonunu alıp almadığını anlamaktır. Eğer bu kişiler enfeksiyonunu aldılarsa kronik hepatit B enfeksiyonunun tıbbi acıdan takibi icin konunun uzmanı bir hekime danışmaları gerekmektedir.
Hepatit B aşısının tum dozlarını yaptırdıktan sonra bağışıklık gelişip gelişmediği test edilmeli midir?
Bebekler, cocuklar, gencler ve erişkinlerin coğu icin hepatit B aşılarının sonrasında rutin test yaptırıp kontrol etmeleri gerekmemektedir. Test yaptırıp kontrol etmesi gereken gruplar: Hepatit B taşıyıcı annelerden doğan bebekler, diyaliz hastaları ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, kanla surekli temas eden sağlık calışanları ve kronik hepatit B enfeksiyonu olan kişilerin eşleri.
Eğer bir kişi hepatit B aşılarının ilk iki dozunu yaptırıp, ucuncu dozunu unuttuysa ne yapmalıdır? Hepatit B aşısı dozlarına yeniden mi başlamak gerekir?
Hayır. Aşıların onerilen surelerden daha uzun zaman gecmesi durumunda aşılama serisine baştan başlamaya gerek yoktur.
Kimler hepatit B aşısı olmamalıdır?
İlk doz hepatit B aşısına karşı ciddi alerjik reaksiyon geliştiren kişiler diğer doz aşıları olmamalıdır. Orta veya ağır ciddiyette hastalık gecirmekte olan kişiler ise hastalıkları duzelene kadar aşılarını ertelemelidirler.
Hamileyken hepatit B aşısı olabilir miyim?
Evet.

Kaynak:Yazarkafe