İdrarda saptanan kanamanın pek cok nedeni vardır. Ciddi bir tehlikenin habercisi olabileceği gibi onemsiz bir nedenden de olabilir. Bu nedenle mutlaka araştırılmalıdır. Bir hastalık varsa bulunarak gec kalmadan tedaviye başlanmalıdır veya bir sorun olmadığını anlayıp rahat etmelidir.

İdrarda kan bazen gozle gorulecek kadar fazladır. Bazen de sadece idrar tahlilinde kan hucrelerine rastlanır ve tesadufen saptanan "mikroskopik" kanama, genellikle normal bir kontrol sırasında meydana cıkar. İdrarda bir şekilde kan gorulmesi, toplumun yuzde 5'inde rastlanır.

Kadında veya erkekte, idrar sisteminin herhangi bir bolgesinden gelebilir. Yani bobrekler, bobrek boruları (ureter), mesane ve dış idrar yolundan kanama olabilir. Ayrıca erkeklerde prostat hastalıkları nedeniyle de olabilir.

İdrarda kanamanın en sık nedenleri nelerdir?
Kanama genellikle, belirgin bir hastalığı gostermez. Hele kanama olan hastaların yuzde 15'inde hicbir sorun bulunamaz. Ama bazen de mutlaka tıbbi mudahale gerektiren bir hastalığın habercisi olabilir. Bunların en onemlisi kanserdir. Bazen de bobrek taşları ile idrar yolu enfeksiyonları kanamaya neden olur. Prostatit ve ağır egzersiz de idrarda kanamaya neden olur.












Kanama olan hastada hangi testler yapılır?
Bir şekilde kanama saptanan hastada, mutlaka idrar sisteminin incelenmesi gerekir. İlk aşamada, hastanın muayenesi yapılır ve "tam idrar tetkiki" istenir. Bir bobrek hastalığı varsa,burada meydana cıkabilir. Mikroskopla kan hucrelerini şekilleri incelenir ve idrar yolunun hangi bolgesinde problem olduğu bulunabilir. İdrar kulturu yapılır ve mikrop uremesi olduğu varsa, idrar yolu enfeksiyonu olduğu anlaşılır ve uygun antibiyotik tedavisi yapılması gerekir. İdrarda sitolojik inceleme yapılarak, kanser hucresi veya anormal hucreler aranır.

Kan testi ile bobrek fonksiyonları kontrol edilir.

İdrar yollarının goruntulemesi nasıl yapılır?
Araştırmada bircok yontem değişik konularda fikir verir. Oncelikle şuphelenilen duruma yonelik araştırma yapılır. Gerektiğinde daha ileri tetkikler yapılır.

*Ultrason yapılarak, bobreklerde kitle veya tumor gibi yapılar araştırılır. Ayrıca bobreğin etli dokusunu değiştiren durumlar saptanır.

*Rontgen cekilerek taş araştırması yapılır. Damardan ilac verilerek, filmde idrar yolunun dinamik yapısına bakılır.

*Bilgisayarlı tomografi idrar yolunun ici ve dışı ile ilgili detayları verir. Taş olup olmadığını net bir şekilde gosterir.

*MR (Magnetic Rezonans) yapılarak organların ic yapıları daha detaylı araştırılır. Ama kapalı bir tupe girilmesi gerektiğinden bazı hastalar bu tetkikten urkerler.

*Bazen mesaneyi tam olarak değerlendirmek mumkun olmaz. Bu durumda sistoskopi denilen tetkik yapılarak mercekli alet ile iceri bakılması gerekir. Bu aynı zamanda, dış idrar yolunu (uretra) inceleyen tek yontemdir.

*Bazen de bobrek borusu (ureter) ve bobrek icini incelemek icin mesaneden yukarı ilac verilerek inceleme yapılır veya gozle direkt goruntuleme icin ureteroskopi denilen kucuk operasyona gerek olur.

İdrardaki kan hangi organdan gelir?
İdrarda bir kanama saptandığında, hangi organdan geldiğinin bilinmesi ve nedeni onemlidir. Cunku tedavi kanamanın kaynağı ve neden olan duruma gore ozel olarak planlanır.

İdrar sistemi iki ana bolumde değerlendirilir.

• Ust kısım : Bobrekler ve ust idrar borusu (ureter)

• Alt kısım : Mesane ve idrar yolu (uretra). Erkeklerde ayrıca prostat da bu bolume dahildir.

Ust idrar yollarından kanama nedenleri :
*Nefrit (Glomerulonefrit) : Bobreklerin etli dokusundaki hastalıklardır. Bazen bobrek yetmezliğine kadar ilerleyebilir. İdrar tetkikinde kan hucrelerinden başka protein ve hucre silindiri gorulebilir.

*Piyelonefrit (mikroplu nefrit) : Mesanedeki mikropların bobreğe sıcramasıyla oluşur. Kadınlarda daha sık gorulur.

*Taş : Taşlar devamlı kanamaya neden olabilir. Bobrek taşlarında kanama ve ağrı daha azdır. Yola duşmuş ureter taşlarında ise kanama ve ozellikle ağrı cok fazladır.

*Kanser : Bobrek havuzu ve ureter kanserlerinde gorulur. Bazen de bobrek etli dokusunun tumorlerinde rastlanır.

*İyi huylu bobrek tumorleri : Ender olarak bobreğin kucuk ve iyi huylu tumorleri kanama yapar.

*Polikistik bobrek : Her iki bobreğin birden kistle dolu olduğu bir hastalıktır. Bazı tipleri erken yaşta bobrek yetmezliği yapar.

*Basit bobrek kisti : Nadiren kendi icine kanayan ve idrar yoluna acılan (iyi huylu) kistlerde gorulur.

*Bobrek damar hastalıkları : Bazı kan hastalıkları ile kan sulandırıcı ve benzeri ilaclar alanlarda gorulebilir. Bir kesik veya yara olduğu zaman da bu hastalarda kanama fazla surebilir.

*Bobrek dokusunun curumesi : Bobrekteki idrar yapıcı kanalcıkların son kısımlarının curuyup dokulmesi kanama ve ağrıya yol acar.

*Tıkanma : Enfeksiyon, taş veya travma sonucu, bobrekten idrar akımının engellenmesi sonucu oluşur.

Alt idrar yollarından kanama nedenleri :
Alt idrar yolunu oluşturan mesane ile dış idrar yolu (ve erkeklerde prostat) kanamalarının teşhisi ve mudahalesi daha kolaydır.

*Sistit : Genellikle kadınlarda rastlanan ve daha cok mesaneyi tutan idrar yolu enfeksiyonu sistit diye adlandırılır. Kanama yanında sık idrara gitme, idrarda yanma, idrarın tam boşalmaması, karın alt bolgesinde ağrı, ani idrar bastırması gibi bulgular eşlik eder. Oncelikle idrar kulturu alınıp, hemen antibiyotik ve destekleyici tedaviye başlanır. Bir-iki gunde hasta rahatlamaya başlar.

*Mesane kanseri : İdrarda kanama nedenlerinin en onemlisidir. Sinsi bir hastalıktır. Yavaş ve sessiz ilerler. Aslında mesane kanseri erken belirti veren bir hastalıktır. Ama uyarısını genellikle bir kez ve belli-belirsiz yapar. Belirgin olarak ortaya cıkmasından aylar/yıllar once ağrısız ve az miktarda bir kanama yapar. Hastaya acı vermediği icin de onemsenmez. Artık sonrasında uzun sure pek belirti vermeyebilir.

İdrardaki her kanama onemli değildir ve hastanın telaş etmemesi gerekir ama mutlaka uroloji uzmanının fikri alınmalıdır.

*İyi huylu prostat buyumesi : Orneğin prostat buyumesinde kanama bazen daha fazla ve sık olabilir. Ama bu genellikle hayati onem taşımaz. Hastalık ilerledikce kanama artarsa, kan kaybı riski olabilir. Ayrıca kanamanın oluşturduğu pıhtılar idrar yolunu veya hastanın sondasını tıkayabilir. Bu durumlarda bir şekilde prostatın tedavisi yapılmalıdır.

*Mesane taşı : Ozellikle prostat buyumesi nedeniyle problem olan mesane taşları, hem kanamaya hem de sistite benzer şikayetlere neden olurlar. Tek başına mesane taşının veya tek başına iyi huylu prostat buyumesinin tedavisi yetmez. İkisi beraberce tedavi edilmelidir. Mesane taşı tedavisi de rahatlıkla endoskopik (yarasız) yontemle yapılır.

*İnterstisyel sistit : Pek sık gorulmese de, hastanın gunluk hayatını cok aksatan ve huzurunu kacıran bir hastalıktır. Genelde kadınlarda rastlanır. Kanama yanında idrar şikayeti de coktur. Hastanın aklı idrar torbasındadır. Devamlı idrar hissi başta olmak uzere sistite benzer yakınmalar hastayı rahatsız eder. Tanısı icin idrar yolundan mesaneye girilerek parca almak gerekir. Bu biyopsinin patoloji sonucuna gore de tedaviye başlanır.

*Uretrit : Cok daha sıklıkla erkeklerde gorulur. Dış idrar yolunun iltihabıdır. Genellikle cinsel ilişki sonucu alınan bir mikrobun neden olduğu enfeksiyon sonrasında olur. Uretrit de kanama pek belirgin değildir.

*Kondilom : Penis ve civarındaki siğillerin idrar yolu icine girmeleri sonucu idrarda kanama oluşur. HPV virusunun oluşturduğu bu hastalık ozellikle hızlı coğalıyorsa veya nuks ediyorsa, idar yoluna girme ihtimali yuzde 15'e kadar cıkar. Kondilomları ortadan kaldırmak icin en iyi yol cerrahi olarak kesmektir.

*Prostatit : Prostat iltihabına bağlı kanama cok nadir olarak ve ozellikle bakteriyel prostatitte gorulebilir. Prostat bolgesindeki reaksiyonlar sonucu idrar yolundaki tahriş nedeniyle idrarda kan gorulebilir. Prostatit daha cok menide kanamaya neden olur (hemospermi). Bu durum hastayı cok tedirgin etse bile, genellikle altından onemli bir problem cıkmaz. Genellikle zorlanma veya iltihaba bağlıdır.

*Yaralanma : Herhangi bir travma idrar yolunda kanama oluşturur. Dışarıdan gelen darbeler sonucu olabilir. İdrar yolunun icerden zedelenmesi gibi nedenler arasında en sık gorulenler hastanın idrar sondası taşıması ve ust idrar borusuna kateter konulmuş olmasıdır.

*Adet kanaması : Kadınlarda ozellikle adet donemlerinin başlangıcındaki veya bitimindeki hafif kanama donemlerinde, idrarda yanma gibi başka bir şikayet de varsa yanıltıcı olabilir.