Oksuruk cok basit bir savunma mekanizması gibi gorunmekle birlikte, goğus hastalıkları polikliniklerine başvuru nedenleri arasında ilk sıralarda yer alıyor. Akciğere iğne kacmasından, zaturreye kadar bircok hastalık oksuruğun sebebi olabiliyor. ASM Goğus Hastalıkları Uzmanı Doc. Dr. Kemal Tahaoğlu oksuruğun ceşitlerini, altında yatabilecek hastalıkları ve oksurukte tanısal yaklaşımları anlattı.

Oksuruk, solunum yollarındaki sekresyonları ve yabancı cisimleri temizlemeye yarayan bir savunma mekanizması. Sağlıklı kişilerde, beklenen bu amacı sağladığında etkili ve yararlı olabiliyor. Ancak oksuruk uzun surerse onemli bir rahatsızlık haline geliyor. Ote yandan oksuruk, bircok solunum yolu ve sistemik hastalığın en sık gorulen ilk bulguları arasında yer alıyor. Dolayısıyla hastalık olmasından cok, bircok hastalıkta gorulen bir belirti olması itibari ile oksuruğun uzerinde durmak gerekiyor

Sadece akciğer hastalıklarında değil, farklı organların hastalıklarında da oksurukle karşılaşılabilir. Bu hastalıkları soz konusu organların basit iltihaplarından, kotu huylu hastalıklarına; astım, kalp yetmezliği gibi kronik hastalıklardan, gastroozofageal refluye, sigara dumanına maruz kalmaktan, ilac kullanımına kadar değişen geniş bir yelpaze oluşturur.

Balgam cıkıyorsa dikkat!

Oksurukler, sureleri goz onune alındığında, akut ve kronik olmak uzere iki gruba ayrılıyor. Uc haftadan daha uzun sure devam eden oksurukler, genellikle kronik oksuruk olarak adlandırılıyor. Bazı hekimler kronik oksurukten bahsetmek icin sekiz hafta boyunca oksuruğun devam etmesi gerektiğine inanıyorlar.

Diğer bir sınıflama oksurukle beraber dışarı balgam atılıp atılmamasına gore yapılıyor. Balgamlı oksuruk genellikle solunum yollarının iltihaplandığı hastalıklarda goruluyor. Bazen oksuruk kanlı balgam cıkarma ile birlikte de olabiliyor. Bu durum genellikle akciğer kanseri, bronşektazi veya verem gibi onemli bir hastalığın bulgusudur.

Oksuruğun altında yatan hastalıklar

Akut oksurukler, en cok soğuk algınlığı veya ust solunum yolları infeksiyonlarından kaynaklanıyor. Oksuruğe yol acan diğer en sık karşılaşılan nedenler arasında allerjik burun akıntıları, astım atakları, sigara dumanı ve ozon gibi dış etkenlere maruz kalmak bulunuyor, Oksuruk;

- Akciğer tuberkulozu
- Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
- Gırtlak ve akciğer kanseri
belirtisi olabiliyor,

Ozellikle cocuklarda gorulen, nefes borusuna yabancı bir cisim kacması da şiddetli oksuruğe yol acıyor. Bu durum cocuklarda gorulmekle beraber, erişkinlerde ve yaşlılarda da rastlanabiliyor. Başortusu kullanan genc kızlarda turban iğnesinin nefes borusu ve bronşlara kactığı biliniyor. Bu durumda bronkoskopi ile yabancı cismin cıkarılması gerekiyor.

Sigara oksuruğunu ciddiye alın!

Sigara icen kişilerde balgamlı olan oksuruk sık goruluyor. İşin kotusu sigara tiryakileri bu duruma alışıyorlar. Bunu “sigara oksuruğu” olarak adlandırarak fazla onemsemiyorlar, Aslında bu cok tehlikeli bir durum. Sigara ictikleri icin zaten kronik bronşit, amfizem ve akciğer kanseri gibi onemli akciğer hastalıkları icin risk taşıyan sigara tiryakilerinde tanıda gecikmenin onemli nedenlerinden biri de oksuruklerini benimsemiş olmaları. Sadece sigara icmek değil, sigara dumanına maruz kalmak da sağlığa ciddi zararlar veriyor. Anne ve babanın sigara ictiği evlerde yaşayan 11 yaş altındaki cocukların yuzde 50’sinde kronik oksuruk gozleniyor.

Oksuruk şurubunun bilincsiz kullanımı tehlikeli!

Toplumda yaygın olarak kullanılan oksuruk şurubu konusunda da dikkatli olmak gerekiyor. Cok ceşitli olan oksuruk şuruplarının her biri değişik etken maddeler iceriyor. Bircoğu soğuk algınlığına yonelik etken maddelerin kombinasyonundan oluşurken, bazılarının balgam sokucu etkisi, bazılarınınsa oksuruk kesici etkisi bulunuyor. Oksuruk nedeninin saptanmadığı durumlarda, oksuruk kesici etkiye sahip oksuruk şurupları, altta yatan hastalığın tanısında gecikmelere neden olabiliyor. Kanama, pnomotoraks gibi durumlarda da balgam sokturucu etkiye sahip oksuruk şurupları oksuruğu artırıcı etkilerinden dolayı daha fazla kanama ve pnomotoraksıye neden olabiliyor. Sonuc olarak hekim onermedikce oksuruk şuruplarının kullanılmaması gerekiyor.

Ne zaman hekime başvurulmalı?

- Oksuruk kalp yetmezliği gibi hastalıkların belirtisi de olabilir. Eğer hasta yeşil, sarı veya pas rengi balgam cıkarıyorsa, bu durum genellikle bir enfeksiyon sonucu gercekleşir.
- Diğer belirtiler ortadan kalktıktan sonra oksuruk 21 gunden daha uzun bir sure devam ediyorsa.
- Eğer oksurukle birlikte ateş varsa veya kanlı balgam soz konusuysa, hekime başvurulmasını gerektiren klinik bir sorun soz konusu olabilir.