Gecici Tam Hafıza Kaybı (Global Amnezi)Nedir?
Gecici tam hafıza kaybı, epilepsi veya felc gibi yaygın norolojik durumlardan kaynaklanabilen kısa sureli ani hafıza kaybıdır.

Gecici tam hafıza kaybı yaşandığında yakın zamana ait olaylara dair hatıralarınız yok olur, bu yuzden nerede olduğunuzu ve oraya nasıl gittiğinizi hatırlayamazsınız. Ayrıca bir gun, bir ay, hatta bir yıl onceki olayları hatırlamanız istendiğinde cevap veremeyebilirsiniz. Gecici tam hafıza kaybında kim olduğunuzu hatırlar, iyi tanıdığınız insanları tanırsınız, fakat bu durum hafıza kaybınızı endişe verici bir şey olmaktan cıkarmaz.

Neyse ki gecici tam hafıza kaybı nadirdir, zararsız gorunmektedir ve tekrarlama ihtimali cok duşuktur. Bu hastalığın nobetleri genelde kısa surer ve sonrasında hafıza eskisi gibi olur.




Belirtiler
Gecici tam hafıza kaybı ana belirtisiyle bilinir, bu da yeni hatıraları ve yakın olayları hatırlayamamaktır. Bu belirti varsa, diğer olası hafıza kaybı nedenlerini elemek onemlidir.

Teşhis icin şart olan belirtiler

Doktorlar aşağıdaki işaretlere ve belirtilere bakarak gecici hafıza kaybı teşhisi koyarlar:

Bir tanığın doğruladığı ani hafıza kaybı Hafıza kaybına rağmen kim olduğunu bilmek Normal durumda olmak (bildik nesneleri tanımak ve ismini soyleyebilmek, basit talimatları yerine getirebilmek) Beynin belli bir bolgesinde hasar işareti (orneğin felc, istemsiz hareketler, kelime tanımada bozukluk) olmaması 24 saatten uzun bir sure gecmemiş olması Hafızanın yavaş yavaş yerine gelmesi Hafıza kaybı sırasında nobet gecirmeme Yakın donemde bir kafa yaralanması veya sara nobeti olmaması İlave işaretler ve belirtiler
Bazen hafıza kaybına şu işaretler ve belirtiler eşlik eder:

Baş ağrısı Bulantı Kusma Baş donmesi Urperme veya ateş basma Olmekten korkma İğne batma ve karıncalanma duyumları Soğuk el veya ayaklar Guclu duygusal dışavurum Gorsel bozukluk Kalbin kut kut atması Gecici hafıza kaybı nobetleri ortalama altı saat surer ve kalıcı bir hasar soz konusu olmaz. Nobet gectiğinde hafıza sorunu yaşadığınız sırada olanları hic hatırlamazsınız, hatırlanmayan sure birkac saatten fazla olabilir. Bunun dışında hafızanız yerindedir.

Ne zaman doktara gorunmeli

Gercekliğin normal algısına gecmeden once olanları hatırlamayan herkes hemen doktora gorunmelidir. Eğer hafıza kaybı yaşayan kişi bir ambulans cağıramayacak kadar ne yapacağını bilemiyorsa, siz cağırın.

Her ne kadar gecici hafıza kaybı zararsız olsa da, bu hastalığı ani hafıza kaybına neden olan olumcul durumlardan ayırt etmenin kolay bir yolu yoktur. Aslına bakılırsa ani hafıza kaybının gecici tam hafıza kaybından ziyade bir felc veya nobet yuzunden meydana gelme ihtimali daha yuksektir. Hafıza kaybının sebebini tespit etmenin tek yolu tıbbi incelemedir.



​
Sebepler
Bircok vakada gecici tam hafıza kaybı belirtiler başlamadan hemen onceki fiziksel veya psikolojik acıdan stresli bir olaya bağlanabilir. Hafıza kaybını başlattığı bildirilen olaylar arasında şunlar bulunur:

Aniden soğuk veya sıcak suya girmek Zorlayıcı fiziksel faaliyet Cinsel temas Anjiyo, endoskopi gibi tıbbi işlemler Aşır calışma, catışma veya kotu bir haberden kaynaklanan akut duygusal stres, Gecici tam hafıza kaybının altta yatan sebepleri bilinmemektedir. Gecici tam hafıza kaybı ile gecmişte migren rahatsızlığı olması arasında bir bağlantı var gibi gorunmektedir, bununla birlikte iki rahatsızlığın altında yatan sebepler de yeterince anlaşılmamıştır.

Risk Faktorleri
İlginctir ki felclerle doğrudan ilişkili olan yuksek tansiyon ve yuksek kolesterol gibi durumlar tam hafıza kaybı icin bir risk faktoru oluşturmazlar. Cinsiyetinizin de riskle ilişkisi yok gorunmektedir.

En net risk faktorleri şunlardır:

Yaş. 50 yaş ve ustu insanların gecici tam hafıza kaybına uğramaları ihtimali genc insanlara gore daha fazladır. Gecmişte migrenler. Migrenleriniz varsa, gecici tam hafıza kaybına uğrama ihtimaliniz migreni olmayan bir insana gore cok daha fazladır. Komplikasyonlar
Gecici tam hafıza kaybının doğrudan bir komplikasyonu yoktur, fakat duygusal strese sebep olabilir. Eğer boyle bir şey yaşadıysanız, hafızanızdaki boşluk sizi tedirgin edebilir, aynı şeyin bir daha olması ihtimali sizi endişelendirebilir. Ayrıca hafıza kaybı gibi carpıcı bir belirti genelde altta yatan başka bir hastalığın habercisidir. Fakat gecici hafıza kaybı bunun bir istisnasıdır, fakat bir felc gecireceğiniz veya bir tumorunuz olduğu korkusundan kurtulmak zor olabilir.

Eğer teskin edilmeye ihtiyacınız varsa, doktorunuzdan norolojik testinizi ve teşhis testlerini sizinle birlikte tekrar incelemesini isteyebilirsiniz. Bir psikolog danışman veya psikoterapist ısrarlı kaygıyla baş etmenizde size yardımcı olabilir. Unutmayın ki gecici tam hafıza kaybı felc icin bir risk faktoru değildir.

Doktora Hazırlık
Herhangi bir olaydan sonra o ana kadar ani hafıza kaybı yaşamış olan herkes acil servise başvurmalıdır. Hemen 112 ’yi veya başka bir acil servis numarasını arayınız. Eğer bir arkadaşınız veya aile uyeniz onunuzde bu belirtileri yaşarsa onu hemen hastaneye goturunuz.

Eğer evden ayrılmadan once veya hastaneye giderken vaktiniz olursa, doktorla karşılaşmadan once hazırlanmak icin aşağıdaki bilgileri kullanın. Yanınızdaki kişi son olayları hatırlamadığı icin doktor icin cok onemli bilgileri siz verebilirsiniz.

Yapabilecekleriniz

Hafıza kaybından hemen onceki onemli fiziksel veya psikolojik olayı not alın. İş yerinde veya evdeki bir kavga veya anlaşmazlık, fiziksel olarak zorlayıcı bir eylem, aniden soğuk veya sıcak suya girmek, yakınınızın alarma gecmesine veya kendisini zorlamasına sebep olacak herhangi bir şey. Hafıza kaybına eşlik eden uyuşma, takatsizlik veya titreme gibi işaret ve belirtileri not edin. Yakınınıza konmuş herhangi bir tıbbi teşhis soz konusuysa onu not edin. Ayrıca kullandığı butun ilacları yazınız. Tıbbi değerlendirme boyunca yakınınızın yanından ayrılmayınız. Ani hafıza kaybı ciddi bir tıbbi soruna işaret edebilir. Doktorun size verdiği tum bilgileri can kulağıyla dinleyin ve bir sonraki adımlar icin alınacak kararlara katılın. Doktora soracağınız soruları yazın. Yakınınız adına doktora sormak icin bir sorular listesi oluşturun. Her ne kadar gecici tam hafıza kaybı yaşayan insanlar duşunup konuşabilse de, buyuk bir ihtimalle ciddi stres altında olacaklardır. Gecici tam hafıza kaybı icin sorulabilecek kimi basit sorular şunları icerir:

Yakınınızın belirtilerinin en olası sebebi nedir Başka hangi olası sebepler olabilir Ne tur testler tavsiye ediyorsunuz Şu anda herhangi bir tedaviye ihtiyac var mı Evde ne tur belirtiler ve işaretlere dikkat etmeliyim Acil servisi aramamı gerektiren belirti ve işaretler nelerdir Yakınımın belirtilerinin iyileşmesi ne kadar surer Hafızası tumuyle yerine gelecek mi Bu sorununun bir daha yaşanmaması icin yakınımın yapabileceği bir şey var mı Bu durumun uzun donemli komplikasyonları nelerdir Bu sorulara ek olarak, muayene sırasında bir şeyi anlamadığınız takdirde sormaktan cekinmeyiniz.

Doktorunuzdan bekleyebilecekleriniz

Doktorunuz buyuk ihtimalle size yakınınızın belirtileri ve hafıza kaybına kadar ki olaylar hakkında sorular soracaktır.

Doktorunuz yakınınıza şu soruları sorabilir:

Son hatırladığınız şey nedir Şu an nerede olduğunuzu biliyor musunuz Sizinle birlikte hastaneye gelen kişiyi tanıyor musunuz Hafıza kaybı dışında başka bir belirtiniz var mı Başınız donuyor mu Denge ve koordinasyon sorunlarınız var mı Vucudunuzun herhangi bir yanında kuvvetsizlik veya uyuşma var mı Gormeyle ilgili herhangi bir sorununuz var mı Belirtileriniz arasında baş ağrınız var mı Hafıza kaybının derecesini oğrenmek icin doktorunuz size bir genel kultur sorusu sorabilir – mesela başbakanın adı gibi- ve rasgele kelimelerden oluşan bir listeyi ne kadar hatırlayabildiğinizi kontrol edebilir.

Doktor size şu soruları sorabilir:

Yakınınızın hafıza kaybı ne zaman başladı Hafıza kaybı aniden mi ortaya cıktı yoksa yavaş yavaş mı Daha once boyle bir şey olmuş muydu Yakınınız baş yaralanmasına neden olan bir kaza gecirmiş miydi Yakınınız yakın zamanda onemli bir stres, tartışma veya kayıp yaşadı mı Belirtiler başladığından beri felc belirtisi gordunuz mu Yakınızın başka tıbbi sorunları var mı Migren ağrıları var mıydı Yakınınız yenilerde ameliyat oldu mu veya tıbbi bir işlemden gecti mi Yakınınız receteli, recetesiz, bitkisel olmak uzere ne tur ilaclar kullanıyor


Testler ve Teşhis
Gecici tam hafıza kaybının teşhisi benzer bir hafıza kaybına neden olabilecek daha ciddi rahatsızlıkları –mesela felc, nobet, kafa yaralanması- eleme uzerine kuruludur.

Fiziksel MuayeneMuayene norolojik bir incelemeyle başlar, refleksler, kaslar, kas gucu, duyusal işlevler, yuruyuş, duruş, koordinasyon ve denge kontrol edilir. Doktorunuz duşunceyi, muhakemeyi ve hafızayı test eden sorular sorabilir.

Beyin tarama testleriBir sonraki adım beyindeki elektrik faaliyetleri ve dolaşımındaki anormallikleri test etmektir. En yaygın taramalar ağrısıdır ve her biri iki saatten az surer.

Elektroensefalografi (EEG). EEG beynin elektrik faaliyetlerini kafaya bağlanan elektrotlar yoluyla olcer. Epilepsi hastası olan insanların nobet gecirmediklerinde bile beyin dalgalarında değişimler olur. Bilgisayar tomografi taraması. Bilgisayar tomografi makineleri ozel X-ışınları cihazları kullanarak farklı acılardan resimler elde eder ve beynin ve kafatasının kesitlerini oluşturmak icin bunları birleştirir. Tomografi taramaları daralmış, aşırı genişlemiş veya catlamış kan damarları, gecmişte yaşanan felcler gibi beyin yapısındaki anormallikleri gosterir. Manyetik rezonans taraması (MR). Bu teknik beynin ayrıntılı kesitlerini oluşturmak icin manyetik alan ve radyo dalgaları kullanır. MR cihazı farklı acılardan incelenebilecek uc boyutlu imgeler oluşturmak icin bu kesitleri birleştirebilir. Tedavi
Gecici tam hafıza kaybı icin herhangi bir tedaviye gerek yoktur. Kendi kendine cozulur ve bilinen hicbir kalıcı etkisi yoktur.

Onlem
Gecici tam hafıza kaybının sebebi bilinmediği ve tekrar etme oranı cok duşuk olduğu icin, bu kondisyonu engellemek icin herhangi bir bilinen yaklaşık mevcut değildir. Bazı doktorlar azalan kan dolaşımının sebep olduğu teorisinden hareketle kan dolaşımını geliştirmek icin gunluk aspirin kullanımını tavsiye edebilir.

Yaşadığınız gecici tam hafıza kaybı eğer aşırı calışma, soğuk bir golde yuzme gibi belli bir eylemden sonra ortaya cıkmışsa, doktorunuzla nasıl guvenli bir yol izleyeceğinizi konuşunuz. Doktorunuz hafıza kaybını tetikler gorunen faaliyetlerinizi sınırlandırmanızı veya bunlardan kacınmanızı tavsiye edebilir.

Kaynak:herşey sağlık