Yuksek ateş, tansiyon duşukluğu, nabızda hızlanma, aşırı yorgunluk, bitkinlik, ağrılı kramplar, kalbte ritm bozukluğu, baş ağrısı, kusma-ishal, huzursuzluk, havale, bilinc bulanıklığı gibi belirtiler guneş carpmasının onemli belirtileri arasında yer alır. Guneş carpmasına maruz kalan kişilere zamanında doğru mudahale edilmezse sonuc olum olabilir. Ozellikle cocuklar, yaşlılar, kronik hastağı (kalp-damar hastalığı, hipertansiyon, ritm bozukluğu, solunum sistemi hastalığı, bobrek hastalığı, diabet ve diğer endokrin hastalıklar, karaciğer hastalığı, Alzheimer, Parkinson vs) olanlar, depresyon ve akıl hastalığı olanlar, alkolikler, yalnız yaşayanlar, muhtelif ilac (diuretik vs) tedavisinde olanlar, yatağa bağlı olanlar, hamile kadınlar ve şişmanlar, sıcakta ağır fizik aktivitede bulunanlar ciddi risk altındadır. Risk, bireysel durum, sıcağa maruz kalma duzeyi, sıcak havaya adaptasyon yeteneğine gore değişir.
Guneş carpmasında alınacak ilk tedbirler:
Sıcakta veya guneşte olan birinde ateş, aşırı halsizlik, bayılma veya ciltte aşırı kuruma olduğu fark edilirse hemen serin ve hava akımı olan bir yere alınmalı, giysileri cıkarılmalı, duz yatırılmalı, bacakları yukarı kaldırılmalı ve ciltten buharlaşma sağlayacak şekilde soğutulmalıdır. Bu nedenle vantilator onunde cildi ıslatılabilir, soğuk su banyosu yaptırılabilir veya koltuk altı, boyun ve kalcalarına soğuk kompres uygulanabilir.

Ancak alkolle soğutulmamalı. Bilinci acıksa bol su ve tuzlu ayran vermeli. Şuur bulanıklığı, havale gecirme gibi belirtiler varsa vakit gecirmeden hastaneye goturmelidir. Ayrıca kas krampları serin bir yerde dinlenme ve bol sıvı almaya rağmen 1 saatten uzun surerse yine doktora başvurmalıdır. Hastanın soğutulması ve yeterli sıvının verilmesi onemlidir. Ateş duşuruculerin faydası yok, hatta verilmesi sakıncalı olabilir.

Sıcaklarda nasıl beslenmeli?
Sıcak havalarda gorunmeyen sıvı kaybı (idrar ve terleme dışı) fazladır. O nedenle kaybedilen su ve tuzu yerine koyacak tarzda bol sıvı almalı, susamayı beklemeden gunde en az 2- 2.5 litre sıvı tuketmeye ozen gosterilmelidir. Bu durum ozellikle susama hissi azalmış yaşlılar icin onemlidir. Susamak vucudun su ihtiyacının bir gostergesi değildir; idrar rengi daha guvenilir bir gostergedir. İdrarın koyu sarı renkte olması vucutta su eksikliğini gosterir. Yanınızda su şişesi taşımalı, bol miktarda tuzlu ayran tuketmelidir.

Alkol, fazla kafein almamalı.
Ağır ve yağlı yiyeceklerden kacınılmalı. Sık aralıklarla ve az az, sebze ve meyveden zengin beslenmeli. Proteinden zengin gıdalar azaltılmalı Dışarıda ve acıkta satılan yiyeceklerin tuketiminden kacınmalı. Cabuk bozulma riski olan besinler (et, yumurta, sut, balık vb.) acıkta bekletilmemeli

Sıcak havalarda nasıl giyinmeli?
Acık renkli, pamuk ya da keten gibi kumaştan yapılmış, bol ve rahat giysiler tercih edilmeli. (Sentetik kumaştan giysiler ciltten buharlaşmaya izin vermediğinden hissedilen sıcağı artırır) Dışarı cıkarken geniş kenarlı şapka, şemsiye, uygun guneş gozluğu kullanılmalı.

Guneşli sıcak havalarda yapılmaması gerekenler:
Guneşin dik geldiği gunun en sıcak saatlerinde (saat 10.00-16.00 arası ) zorunlu olmadıkca dışarı cıkılmamalı. Bu saatlerde denize- havuza girilmemeli, guneşlenilmemeli, dışarıda spor ve yuruyuş yapılmamalı. Bronzlaşmak icin guneşin altında saatlerde yatılmamalı. Sabah ve ikindi saatlerde bile guneşten koruyucu krem kullanarak kısa surelerle guneşlenmeli.

Sıcaklarda nelere dikkat edilmeli? “SERİN TUT, BOL SU İC”
Evde: Yaşanılan ortam serin tutulmalı,. İdeal oda sıcaklığı gun icinde 32 C ’ın altı, gece 24C ’ın altıdır. Bu durum ozellikle bebekler, 60 yaşın ustundekiler ve kronik hastalığı olanlar icin onemli. Odanızı ozellikle dış ortamın daha serin olduğu gece ve sabah erken havalandırın. Gunduz guneşe karşı olan pencere ve kepenkleri kapatın. İlaclarınızı < 25 altında veya buzdolabında saklayın.

Ofiste: Ofisilerin yeterince havalandırılmasına ozen gosterilmeli. Ofis sıcaklığı optimal şekilde klimatize edilmeli.

Arabada: Kapalı ve park edilmiş arac icinde uzun sure kalınmamalı. Araclar yeterince havalandırılmalı, klimaları optimal ısıyı sağlayacak ve esinti direkt uzerinize gelmeyecek şekilde ayarlanmalı Ozellikle bebek, cocuk, engelliler ve hayvanlar kapalı ve park etmiş araclarda kesinlikle bırakılmamalı. Cunku aracların ic ısıları, klima olsa dahi park edildikten cok kısa surede yukselir.

10 adımda sıcak carpmasından korunma yontemleri


Dışarıda: Acık havada calışanlar ozellikle risk altında. Bu nedenle dışarıdaki işlerinizi ve aktivitelerinizi hava durumuna gore programlayın. Egzersizinizi sabah saatlerinde yapın. Guneşin dik olduğu oğle saatlerinde (saat 11.00 ile 16.00 arası) mumkunse dışarı cıkmayın. Sık sık serin yerlerde mola verin. Bol sıvı almaya ozen gosterin. Başınızı, gozlerinizi ve cildinizi guneşten koruyun. Bu nedenle geniş şapka, şemsiye, uygun guneş gozluğu ve guneş koruyucu krem kullanın

Hastalar: Hastalığınız var ve ilac kullanıyorsanız (ozellikle idrar sokturucu, beta bloker, antidepresan, antipsikotik, tansiyon ilacı, antihistaminik) mevcut hava şartlarına adaptasyonunuz konusunda bilgilendirme ve ilac dozlarınızın ayarlanması icin doktorunuza başvurun.

Bebekler ve cocuklar guneşe karşı daha hassas
Cocukların cildi, yaşamın ilk yıllarında cok ince olduğu icin guneşe karşı hassastır. Cocukları dışarı cıkarırken mutlaka guneş koruyucu surmek gerekir. Guneş kremi secerken de mineral filtre icermesi ve bebeğe alerji yapmayacak ozellikte olmasına dikkat edilmelidir. Kimyasal filtre iceren guneş kremlerinde alerji riski daha yuksektir. 1 yaş altı bebeklerin cildi buyuk cocuklara gore daha hassastır ve uygulanan her turlu kremin emilimi daha fazladır. Bu nedenle 1 yaş altı guneş kremi secerken mutlaka doktora sorulmalıdır.

Cocuğunuzu guneşe cıkarmadan 15 dakika once koruyucu uygulayın
Cok acık tenli, renkli gozlu cocuklar ile 1 yaş altı bebeklerde 50 faktor ve uzeri guneş kremleri tercih edilmelidir. Ten rengi koyu, esmer cocuklarda ise 30 faktorlu guneş kremi yeterli olur. Cocuklar dışarı cıkarılmadan en az 15-20 dakika once krem uygulanmalıdır. Guneş kreminin koruma suresi en fazla 3-4 saattir. Eğer cocuk yarım saatten fazla dışarı zaman gecirecekse guneş kreminin sık sık yenilenmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Guneş kremini once test edin
Bazı guneş kremleri cocuklarda cilt alerjilerine sebebiyet verebilir. Bunun icin test edilmelidir. Guneş kremi guneşe cıkmadan bir gun once cocuğun koluna kucuk bir alana surulur ve yara bandı ile kapatılır. Ertesi gun dışarı cıkıldığında, guneşin altındayken yara bandı cıkarılır. Eğer 15 dakika icinde o bolgede kızarıklık, şişlik ya da kaşıntı olmuyorsa bu guneş kremi kullanılmaya devam edilebilir. Gecen seneki tatilden kalan guneş kremleri ise asla kullanılmamalıdır.

10.00-16.00 saatleri arası guneşe cıkılmamalı
Guneş ışınlarının dik geldiği, dolayısıyla en etkili olduğu 10.00-16.00 saatleri arasında asla guneşe cıkılmamalıdır. Hava bulutlu bile olsa guneş kremi mutlaka surulmelidir. Guneşin olmaması zarar vermeyeceği anlamına gelmemektedir. Bu nedenle bu saatlere dikkat etmek ve her havada gerekli onlemleri almak onemlidir.

Cocukların kıyafet secimine dikkat!
Yaz aylarında cocuklara ince, hafif ve pamuk giysiler giydirilmelidir. Terleme ihtimalleri cok yuksek olduğu icin de sık sık kıyafetleri değiştirilmelidir. 1 yaş altı bebekler ozellikle baş bolgesinden cok terleyebilir, uşur korkusuyla kalın şapkalardan kacınılmalı, bahar ve yaz donemleri icin sadece ruzgarı engelleyecek pamuklu şapkalar tercih edilmelidir. Giysiler kadar bebek arabalarının veya oto koltuklarının kumaşlarının da terletebileceği dikkate alınmalıdır.

Guneş carpmalarına karşı bol sıvı tuketilmeli
Yaz aylarında uzun sure guneş altında kalan cocuklarda guneş carpmaları olabilir. Cocukların ateşi yukselir ve halsizlik gozlenir. Terleme sonucu sıvı kaybı oluşur ve guneş carpması olan cocuğun sıvı ihtiyacı artar. Bu nedenle bol bol su icirilmeli, vucut sıcaklığı normalin uzerindeyse ateş duşurucu ilaclar kullanılmalıdır. Yaz aylarında guneşin vurduğu arac icinde cocuklar uzun sure bırakılmamalıdır. Ozellikle 1 yaş altı bebekler icin bu ısı tehlikeli sonuclar doğurabilir.

Cocukluk donemi guneş yanıkları kansere zemin hazırlıyor
Cilt kanserinin en onemli nedeni, cocukluk cağındaki guneş yanıklarıdır. Hayatında bir kere su toplamış guneş yanığı olan bir cocuğun, cilt kanserine yakalanma riski yanığı olmayanlara gore iki kat fazladır. Her yanık ile bu risk iki kat artar. Cilt kanserinden korunmanın en iyi yolu, cilt yanıklarını onlemektir. Eğer cocukta guneş yanığı olduysa;

Soğuk banyo yaptırılabilir ve yanık yerler gunde birkac kez soğuk su ile ıslatılmış steril bir bezle silinebilir. Bol bol su icirilmelidir. Nemlendirici kremler surulmelidir. Deri su toplar ve patlarsa, uzerindeki olu deriyi temiz, kucuk bir makasla temizlemek gerekir. Sonra da antibiyotikli bir krem surulmelidir. Havuzdan bulaşan enfeksiyonlar icin onlem alınmalı
Havuzda yuzme ile bulaşan enfeksiyon hastalıkları başlıca goz ve deriyi tutar. Gozde kızarıklık, capaklanma, akıntı ve sulanma ile seyreden konjoktivit, antibiyotikli goz damlaları ile tedavi edilir. Bu durumlardan korunmak icin havuz gozlukleri kullanılmalıdır. Havuzda yayılması kolay olan bir diğer enfeksiyon hastalığı da mantar ve iltihabi enfeksiyonlarıdır. Bunlara karşı onlem almak icin havuza girmeden once ayak mantarlarına karşı kullanılan ozel bir solusyondan gecmek gerekir.

İşyerlerinin uzerine duşen sorumluluklar
Sıcak ve nemli ortamda calışmak sadece rahatsızlık hissi vermez, aynı zamanda ciddi sağlık sorunları oluşturabilir. O nedenle işveren, calışanlar uzerindeki sıcak stresini azaltacak tedbirler almalıdır. Bu nedenle iş yerinin sıcaklığı azaltılmalı. Klima veya vantilatorler, izolasyon ve havalandırma yollardan birkacı. Fakat bazı iş yerlerinde ( fırın, hamam, camaşırhane) bunu sağlamak kolay değil. Sıcaklık 35 C uzerinde ise vantilator sıcağın sağlığa etkisini onlemez.

Diğer yandan insanın sıcağa alışma, uyum sağlama yeteneği vardır. Bu durum, normal şartlarda 5-7 gun icinde olur. İlk gun hissedilen rahatsızlık giderek azalır. Kişilere uyum sağlaması icin sure tanımalıdır.

Sıcak stresi, kısmen iş sırasında vucutta oluşan ısı miktarına bağlıdır. Oluşan ısı miktarı surekli ağır işte calışanda, aralıklı ve hafif işte oluşandan daha fazladır. O nedenle ısı stresini azaltmanın bir yolu da işi kolaylaştırmak ve yeterli molalar vermektir. Cok gerekli olmayan işler ertelenebilir. Ortamın klimatize edilmesi, gerekli istirahat suresini azaltacağından verimliliği artırır. Sıcak iş yerlerinde serin dinlenme alanlarının temini sıcak stresini azaltır. Sık ve kısa molalar en faydalı olanı.

Sıcak ortamda calışırken terle cok sıvı kaybı olduğundan, bu kaybı karşılayacak icme suyu kaynakları olmalı . İş yerine uygun koruyucu giysi temin edilmeli. Calışanların sıcak carpması konusundaki farkındalıkları onemli. O nedenle eğitim gerekli.

Diğer yandan bu konu bir devlet politikası olmalıdır. Kısa – orta – uzun vadeli tedbirler gerekir. Dunya Sağlık Orgutu ’nun, iklim değişikliğinin sağlığa etkisinden korunmak icin aktif ve uzun sureli bir programı var. Son yıllarda oluşan iklim değişikliğinin sağlığa etkilerine karşı onlem planı, pek cok Avrupa ulkesinde giderek onem kazanan bir konu.
medikalakademi.com.tr