1727 yılı Temmuz ayında, İbrahim Muteferrika?ya Padişah III. Ahmed?in fermanı ve ŞeyhulislÂm Yeni*şehirli Abdullah Efendi?nin fetvasıyla, ilk Turk matbaa*sını kurma izni verilmiştir. İbrahim Muteferrika da bu*nun uzerine kendi evinin alt katında "DÂru?t-Tıbaatu?l-Âmire" adıyla ilk Turk mat*baasını kurmuştur.
Bu matbaada basılan, Turkcenin ilk matbu eseri ise 31 Ocak 1729 (1 Recep 1141) tarihinde basılan Vankulu Lugati?dir. Bu lugat, 1010 se*nesinde vefat eden, Farablı bir Turk bilgini olan İsma*il el-Cevheri?nin telif etiği TÂcu?l-lûga ve Sıhhatu?l-Arabiyye yahut sadece Sahah, Sihah unvanlı buyuk ve meşhur Arapca lugatin Turkceye tercumesidir. Bu muazzam eseri, ?Vankulu? ismiyle tanınan Mehmed Efendi cevirmiştir.


XVI. yuzyılın onemli Âlimlerinden olan Mehmed Efendi, bu asrın ilk yarısında İstanbul?da doğmuştur. Babası, Mustafa Efendi adında bir zattır. Mehmed Efendi, soyca Vanlıdır. ?Vankulu? lakabıyla tanınması da ecdadının Vanlı oluşundan ileri gelmektedir.


Mehmed Efendi, klasik medrese tahsili gorerek Mah*mut Paşa ve Eski Ali Paşa medreselerinde muderrislik yapmıştır. Daha sonra mu*derrislikten ayrılarak muftu ve kadı olarak gorevlendiril*miş; sırasıyla Rodos (1571), Manisa (1574), Selanik (1580) ve Kutahya (1581) kadılıkla*rında bulunmuştur. 1590 senesinde Medine Kadısı olmuş ve Nisan 1592?de bu gorevini surdururken orada vefat etmiştir. Kabri de Medine?dedir.


Harvard Universitesi ,Houghton Laboratuvarı Arşivinden.