İMÂM MÂTURÎDÎ - KİTÂBU't TEVHÎD
TERCUME : BEKİR TOPALO?LU
562 SAYFA,İSAM YAYINLARI,2002
KitÂbu?t-Tevhîd'in ise başta MÂturîdiyye mensuplan olmak uzere
İslÂm Âlimleri ve şarkiyatcılar tarafından uğradığı ihmal diğerinden daha
buyuktur. İslÂm dunyasının en onemli itikadî ekolunun temel kitabı olan,
alanında hicbir eserin kendisine yaklaşamayacağı ifade edilen, bircok go*
ruşun kaynağı diye gosterilen ve on bir asra yakın bir mÂziye sahip bulunan bu kitabın tek yazma nushası İngiltere?deki Cambridge Universitesi
Kutuphanesi?ndedir. Eser ancak 1970?te Beyrut?ta yabancı bir yayınevi
tarafından yayımlanabilmiştir. Hacim bakımından yaklaşık on misli olan
Te?vîlÂtii?l-Kur?Ân'm kırk kadar yazma nushası ve bir şerhi bulunduğu
halde KitÂbu?t-Tevhîd'in tek nushasının mevcudiyeti, uzerine şerh ve ha*
şiyelerin yapılmamasının sebepleri nelerdir? Babası ve dedesi aracılığı ile
MÂturîdî?nin oğrencisi durumunda bulunan Ebu?l-Yusr el-Pezdevî, Usû*
lu ?d-dîn' inin mukaddimesinde KitÂbu?t-Tevhîd'de bir dereceye kadar kapalılık, tertibinde de anlaşılması guc ozellikler yer aldığını soylemekte ve
bundan dolayı yeni bir eser telif etme ihtiyacını duyduğunu belirtmektedir. Bu ve benzeri ifadelerden İslÂm Âlimlerinin KitÂbu?t-Tevhîd'i
anlayamadıkları sonucunu cıkarmak isabetli değilse de onu anlayıp şerhetmenin zahmetine katlanmak yerine yeni eserler kaleme almayı tercih
ettiklerini soylemek mumkundur. Kitabın, nakli esas almakla birlikte akla
fazla yer verip onu yuceltmesi ve eserin yer yer bir felsefe, bir dinler tarihi kitabı, ozellikle dualist inanclara yonelik olmak uzere bir reddiye niteliğine burunmesi de ihmal edilmesinin sebepleri arasında yer alabilir. Ayrıca MÂturîdî?nin yaşadığı bolgenin ceşitli istilÂlara mÂruz kalıp dinî eserlerin tahrip edilmesi, bunun yanında MÂverÂunnehir?in Bağdat, Basra ve
Kufe gibi ilim ve kultur merkezlerinden uzak kalması goz onunde bulundurulmalıdır. Aslında İslÂm dunyasında en hareketli fikrî tartışmaların
yapıldığı bir coğrafyada mezhep değiştirerek yeni bir itikadî ekolun kurucusu sayılan Ebu?l-Hasan el-Eş?arî?ye nisbet edilen eserlerin Âkıbeti de
MÂturîdî?nin eserlerinden farklı değildir. Ustelik onun taraftarlarıyla kar*
şıtlan arasındaki tartışmalar daha şiddetli ve daha uzun sureli olmuştur.
İlmî araştırma yapmak isteyenler icin şuphe yok ki kitabın metni
esas teşkil etmektedir. KelÂm ilminin hacimli ve kapsamlı ilk eserini
oluşturan KitÂbu?t-Tevhîd'm. buyuk onem arzeden terimlerini inceleme
ihtiyacını duyanlar Arapca metnin konu fihristi ile terimler indeksine baş*
vurmaları gerekir. Bu sebeple farklı kulturlere sahip okuyucuların anlamasını kolaylaştırmak amacıyla terminoloji acısından serbest davranılan
tercumeye terimler indeksi eklenmemiş, sadece ozel isimler diziniyle yetinilmiştir.
K itÂbu?t-Tevhîd'i anlama, ilmî neşrini yapma ve tercumesini gercekleştirme yolunda hissettiğim karşı durulmaz arzuyu Allah?ın bir lutfu olarak kabul ediyorum. Bu duygunun tesiriyle verdiğim uzun ve yoğun
mesai ve cektiğim zahmetlerden oturu icimde hicbir sıkıntı duymadım.
Aynı heyecanı MÂturîdî?nin diğer eseri Te?vîlÂtu?l-Kur?Ân hakkında da
taşımaktayım. Kemalin her ceşidi Allah?a mahsustur. Gerek neşrin gerek
tercumenin hatasız olduğunu soylemek elbette mumkun değildir. Ancak
on bir asırdan beri ihmal edilen bir gorevin yerine getirilmesi konusunda
onemli olacağına inandığım bir adım atılmıştır. Tercume ve neşrin bundan sonra yapılacak calışmalara yardımcı olacağını ummakta ve CenÂb-ı
Hak?tan bunu niyaz etmekteyim.
Bu eserin neşre hazırlanması, tercume edilmesi ve yayımlanmasının
teknik ve malî imkÂnlarını sağlayan Turkiye Diyanet Vakfı ile bu kuruma
bağlı İslÂm Araştırmaları Merkezi (İSAM) yoneticilerine, ayrıca her iki
eserin kitap haline gelmesine katkıda bulunan teknik elemanlara kalbı
teşekkurlerimi sunar, Te?vîlÂtu?l-Kur?Ân?m da gun yuzune cıkarılması
icin aynı ilginin gosterilmesini temenni ederim.
Prof. Dr. Bekir Topaloğlu
FAYDALI OLMASI DİLE?İ İLE...
(ALINTIDIR)
LİNK :