Federalizm son yıllarda en cok tercih edilen devlet bicimidir. Bunun nedeni, federalizmin cok sayıda etnik guruba mensup milleti bir arada tutabilecek tek devlet bicimi olmasıdır. Federal devlet yapısına sahip bir cok ulke bulunur. Bu ulkeleri federal yapıya zorlayan şey aslında var olan tarihleridir. Cunku her ne kadar millet olarak tek bir uyruğa sahip olunsa da […]
Federalizm son yıllarda en cok tercih edilen devlet bicimidir. Bunun nedeni, federalizmin cok sayıda etnik guruba mensup milleti bir arada tutabilecek tek devlet bicimi olmasıdır. Federal devlet yapısına sahip bir cok ulke bulunur. Bu ulkeleri federal yapıya zorlayan şey aslında var olan tarihleridir. Cunku her ne kadar millet olarak tek bir uyruğa sahip olunsa da alt kimlikler de coğu zaman ust kimlik gibi kullanılabilmektedir. Bu da doğal olarak en iyi ihtimalle birlik icinde yaşanacaksa, federal bir yapı oluşturmasını zorunlu kılar. Dunya uzerinde cok sayıda federal devlet yapısına sahip ulke bulunur. Bu ulkeler ozellikle sahip oldukları refahları ile dikkati cekerler. Son derece zengin ulkeleri arasında yer alan federal devletler, bu anlamda bircok devlete de ornek olmaktadır. Federalizmi benimsemiş olan en onemli devletlerin başını şuphesiz ki, Amerika Birleşik Devletleri ceker. Amerika Birleşik Devletleri, sahip olduğu yapı ile dunya uzerinde eşine az rastlanır bir refaha kavuşmuştur. Adından da anlaşılacağı gibi Amerika Birleşik Devletleri, bircok devletin bir araya gelmesi sonucu oluşmuştur. Aslında bu bir araya gelen devletler daha once devletsel bir kimliğe de sahip değildi. Ancak Amerikan sistemi ile beraber klasik devlet kimliği kazanmak yerine federe devlet kimliği kazanmıştır.
Bu da dunya uzerindeki federalizm akımına cok buyuk bir katkı sunmuştur. Amerika Birleşik Devletleri’nin sınırları dahilinde 50 adet eyalet bulunur. Bu eyaletler federe yapıda olup, ulke icinde federal catıya bağlıdır. Başka bir ifadeyle ic işlerinde neredeyse tamamen bağımsızdır. Ancak bu bağımsızlık ozerklik statusu kadar da geniş değildir. Yani başka bir ifadeyle son derece yumuşak bir geciş vardır. Dunya uzerinde sadece Amerika Birleşik Devletleri federal yapısı ile dikkat cekmez. Bunun yanı sıra Avrupa’nın en buyuk devleti olarak lanse edilen ve de Avrupa Birliği’ne adeta lokomotiflik gorevi goren Almanya da bir federal devlet yapısına sahiptir. Almanya’nın federal devlet yapısı da Amerika Birleşik Devletleri’ninkine oldukca benzerdir.
Almanya’da 16 eyalet bulunur ve bu her eyaletin tıpkı Amerika’da olduğu gibi ulke catısı haricinde kendi federe yapısı vardır. Ancak bunlar federal catı altında bir araya gelir ve de denetlenir. Dunya uzerinde o kadar cok federasyon ve de federalizm uzerine kurulu devlet vardır ki, bunların sayısı uniter olanlardan cok daha fazladır. Orneğin Arjantin, Avustralya, Avusturya, Belcika, Bosna Hersek, Brezilya, Kanada, Komoros, Etiyopya, Almanya, Irak, Hindistan, Malezya, Meksika, Mikronezya, Nepal, Nijerya, Pakistan, Rusya, Saint Kitts and Navis, Somali, Guney Sudan, Sudan, İsvicre, Birleşik Arap Emirlikleri, Amerika Birleşik Devletleri ve Venezuela gibi ulkeler federalizmi benimsemiştir.Federalizm federal catının yetkisini kısıtlarken, federe devletin yetkisini ise artır. Tabii ki, bu kıyas klasik manada uniter devlet ile yapıldığı zaman soz konusudur.
Yazar:Emir Karasu