yazar

Başkırd-Tatar Edebiyatı


26 Mayıs 1904 tarihinde Rusya Federasyonu'na tÂbi Başkurdistan Cumhuriyeti Ufa vilayetinin Zildyar koyunde doğdu. İlk dini eğitimini Hamza Babay'dan aldı. Sonra koyunde Usul-ı Cedid okulunda eğitime başlamış, iki yıl sonra Rus-Tatar okuluna gecmiştir. Bolşeviklerin iktidarı ele gecirmesine şahit oldu. 1922 yılı sonu ile 1923 Kırgız-Miyaki bolge mahkemesinde baş sekreter olarak calıştı. 1924 yılında Kazan Devlet Universitesi'nin Hukuk fakultesine kaydoldu.

Hukuk fakultesini uc universitede Kazan, İrkutsk ve Moskova'da tamamladı. 1930 yılında İrkutsk'ta devlet imtihanına girerek medeni hukuk kursusune asistan olarak kabul edildi. 1932 yılında Ufa'da, Endustri Araştırma Enstitusu'nun İktisadi Araştırmalar bolumunde calışmaya başladı. 1938 yılında rejim tarafından 'halk duşmanı' olduğu iddiasıyla işten cıkarıldı.

İkinci Dunya Savaşı başladıktan sonra Sovyetler Birliği genel bir seferberlik ilan edince 37 yaşında cepheye gitti. Almanlara esir duştu. 1942'de akciğer hastalığına yakalandı. 1950 başlarında Munih'te Sovyetler Birliğini Oğrenme Enstitusu'nde calışmaya başladı. 1969'da emekli oldu. 10 Eylul 1983 tarihinde vefat etti.

ESERLERİ:

1.Buyuk Kırgın

2.Sovyet Tataristan



HAKKINDA YAZILANLAR

'Buyuk Kırgın' ve Tamurbek Devletşin
HudavendigÂr Onur
Dokuz Sutun 2 Ekim 2021

Tamurbek Devletşin'in kaleme aldığı "SSCB'de Cilt Lekesi Turkler" adlı yapıtı, Post yayınlarından Ocak 2019'da cıktı. Turk tarihi uzerine yazdığı eserler ve yaptığı calışmalarla tanınan Sebahattin Şimşir'in hazırladığı kitap Rusya'da yaşayan Turkler hakkında bilgi vermektedir.

Şimşir, kitabı tanıtırken, 1930 sonrası Rusya'da yaşanan 'Buyuk Kırgın' sonrası ulkelerini bir şekilde terk eden Turk Dunyası aydınlarının bir kısmının bugun unutulmakla karşı karşıya olduğunu belirterek şoyle diyor: "Dunun bayraktarlığını yapan şahsiyetlerin unutulmaması icin onların verdiği mucadelelerin kaleme alınması ve yayınlarının yeni basımları yanında dergi sayfalarında tozlanan makalelerinin bir araya getirilerek yayınlanması bir kadirşinaslık olarak değerlendirilmelidir. İşte Tamurbek Devletşin de bu aydınlarımızdandır."

Şimşir, Devletşin'in 11 makalesinin bir araya getirilerek yayınlanmasının iki amacı olduğunu belirterek sozlerini şoyle surduruyor: "Birincisi, tarih ibret alınması gereken bir aynadır anlayışı icinde acımasız bir sistem olan Sovyet Komunizminin siyasi, iktisadi ve sosyal alanlarda kullandığı ve ozellikle Turkleri imha etmek maksadını guttuğu kanun, tuzuk, yonerge ve diğer hususlar ile hedefe nasıl ulaşmaya calıştığını hatırlatmak.

İkincisi ise, gunumuzun 'ideolojisiz' gencliğine dun atalarına ne gibi yontemler uygulanarak 'mankurtlaştırıldığını' gostermektir. Bu iki husus dışında makalelerin araştırmacılar icin toplu bir yerde yayınlanarak başta Turkoloji, tarih, iktisat ve siyaset bilimcilere faydalı olması amaclanmıştır."